Woda Mineralna: Znaczenie, Rodzaje i Bezpieczeństwo Spożycia
- Szczegóły
Woda to najbardziej rozpowszechniony, a zarazem najważniejszy związek chemiczny na naszej planecie i przede wszystkim główny składnik w organizmie człowieka. Woda u ludzi stanowi istotny komponent masy ciała. Jej stężenie jest różne, zależnie od płci i wieku, zazwyczaj wynika to z zawartości tkanki tłuszczowej. Woda stanowi środowisko dla procesów metabolicznych, dlatego znajduje się we wszystkich organach, tkankach i płynach ustrojowych, mimo, że jej zawartość jest nierównomierna.
Woda odpowiada za wiele procesów w organizmie przede wszystkim za transport jonów, aktywność enzymów, kwasów nukleinowych, bierze udział termoregulacji, w procesie wchłaniania składników odżywczych i zapewnia ruchliwość stawów. Aby określić zapotrzebowanie na wodę należy pamiętać o zachowaniu bilansu wodnego, na który składa się zarówno, podaż, jak i utrata płynów. Fizjologiczny ubytek wody następuje głównie z moczem, związany jest również z aktem defekacji, parowaniem przez skórę, wydychaniem pary wodnej. W celu zachowania homeostazy woda jest dostarczana w postaci płynów, pokarmu, a także w organizmie człowieka zachodzą procesy, w wyniku których powstaje woda metaboliczna.
Fizjologiczny bilans płynów
Wysoka temperatura przy współistniejącej obniżonej wilgotności otoczenia sprzyja zwiększeniu strat z moczem. Z drugiej strony niska temperatura i przebywanie na w dużych wysokościach również wiąże się z zwiększonym spożyciem płynów. Podczas aktywności fizycznej dochodzi do utraty wody z potem i przez wzmożoną wentylacje. Z czynników dietetycznych zwraca się uwagę na błonnik, białko i kofeinę. W badaniach nie wykazano jednoznacznego działania moczopędnego. Prawdopodobnie kofeina wpływa na zwiększenie diurezy tuż po spożyciu, ale nie wpływa na dobowy bilans wodny. Błonnik, szczególnie jego nierozpuszczalne frakcje wykazuje zdolność wiązania wody i przyczynia się do strat poprzez zwiększenie masy kałowej. Natomiast dieta bogatobiałkowa nasila powstawanie ciał ketonowych, które muszą zostać wydalone z moczem, dlatego nasila diurezę.
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) w 2010 r. wydał normy spożycia na wody na poziomie wystarczającego spożycia (AI). Zalecenia zostały sformułowane w oparciu o obserwowane ilości płynów, dostarczane w grupach populacji, które miały odpowiednie wartości osmolarności moczu i pożądane objętości wody na jednostkę zużytej energii. Określone dane odnoszą się do osób zdrowych o umiarkowanym poziomie aktywności fizycznej (PAL=1,6), żyjących w średniej temperaturze otoczenia. Zalecenia uwzględniały wodę pitną oraz zawartą w żywności.
Ustalona norma Al. dla niemowląt w pierwszym półroczu wynosi 100-190 mililitrów w przeleczeniu na kilogram masy ciała dziennie. W przypadku dzieci do 3 roku życia zalecane spożycie do 1300 ml dziennie. Starsze dzieci do 8 roku życia mają zapotrzebowanie do około 1600 ml. Zalecenie dotyczące nastolatków w wieku 14 lat i wyżej, a także osób starszych są takie same, jak dla dorosłych. W ciąży uwzględniono zwiększoną wartość energetyczną diety i znaczący przyrost masy ciała. Rekomendowane jest zwiększenie spożycia płynów w proporcjonalnie do zwieszenia spożycia energii (około 300ml/ dzień). Instytut Żywności i Żywienia opracował normy dla populacji Polski w 2012 roku, głównie w oparciu o rekomendacje Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności.
Przeczytaj także: Gdzie kupić wodę destylowaną?
Normy spożycia wody w Polsce
Normy na wodę wyrażone w mililitrach na dobę ustalone na podstawie wystarczającego spożycia Al:
| Grupa | Zalecane spożycie (ml/dobę) |
|---|---|
| Niemowlęta (0-6 miesięcy) | 100-190 ml/kg masy ciała |
| Dzieci (1-3 lata) | 1300 |
| Dzieci (4-8 lat) | 1600 |
| Młodzież (14+ lat) i dorośli | Zgodnie z zapotrzebowaniem |
| Kobiety w ciąży | Zwiększone o ok. 300 ml/dzień |
Rodzaje wód dostępnych na rynku
Wody dopuszczone do obrotu na rynku muszą realizować wytyczne określone przede wszystkim w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych oraz i w Ustawie o Bezpieczeństwie Żywności i Żywienia z 25 sierpnia 2006r. Ocenia się wskaźniki organoleptyczne, wskaźniki fizyczno-chemiczne np. wody bardzo niskozmineralizowane - ogólna zawartość soli mineralnych nie jest większa od 50mg/l, wody niskozmineralizowane - ogólna zawartość soli mineralnych nie jest większa od 500 mg/l, średniozmineralizowane (zawartość soli mineralnych od 500 do 1500 mg/l),wysokozmineralizowane (od 1500 do ok.
Obecne są również wody źródlane, stołowe i lecznicze. Wody źródlane stanowią często alternatywę dla wody wodociągowej ze względu na niskie stężenie składników mineralnych i brak zanieczyszczeń. Wodami stołowymi również można uzupełniać niedobory składników mineralnych lub wód mineralnych zawierających znaczące stężenie wybranych składników. Wody lecznicze pochodzą z polskich uzdrowisk i wyróżniają się specyficznymi właściwościami, obecnością pierwiastków śladowych, promieniotwórczych lub gazów np. metan, radon,azot, siarkowodór, które w określonym zastosowaniu, wywierają udokumentowany efekt terapeutyczny. Mogą jednak zawierać pierwiastki szkodliwe np.bar, bor, arsen i glin.
Skład wody pitnej i jego wpływ na zdrowie
Woda pitna zawiera nie tylko związek chemiczny składający się z atomów wody i atomu tlenu, ale jest to roztwór zawierający różne związki i pierwiastki chemiczne. W zależności od miejsca wydobycia i obecnością otaczającego materiału skalnego różni się składem. Woda bogata w wodorowęglany cechuje się zwykle zasadowym odczynem pH, dlatego znajduje zastosowanie w diecie pacjentów z nadkwasotą. Woda, szczególnie o zawartości soli mineralnych powyżej 500 mg/l może stanowić drugie po mleku źródło wapnia w diecie. Obecne w niej jony wapnia i magnezu cechują się dobrą biodostępnością. Sód, potas oraz chlor stanowią główne elektrolity biorą udział w gospodarce kwasowo-zasadowej. Zawartość wspomnianych pierwiastków w wodach mineralnych dostępnych na polskim rynku jest zróżnicowana.
Według badania A. Gątarskiej i współpracowników w wodach niskozmineralizowanych zawartość waha się od 1,94 mg/l do 16,32 mg/ l, w wodach średniozmineralizowanych od 4,50 - 808,50, a w wysokozmineralizowanych 31,38 -1400,05 mg/l. Mimo to nie zakłada się wody jako istotnego źródła tego pierwiastka w żywieniu człowieka, szczególnie w przypadku dzieci. W badaniu E. Rychlik na uczniach w Warszawskich szkołach podstawowych wykazano, że większość wypijanych wód, cechowało się zawartością sodu niższą niż 20 mg/l. Zgodnie z rozporządzeniem są to wody o niskiej zawartości sodu. Oceniono, że wymienione wody mineralne i źródlane dostarczały średnio 13,8 mg sodu dziennie. Wspomniana ilość realizowała około 0,9-1,2% norm IŻŻ. Zawartość potasu w wodach dostępnych w Polsce wynosi od 0,59 -53,08 mg/ l.
Przeczytaj także: Inwestycje w Jakość Wody w Proszówkach
Wybór wody ma szczególne znaczenie w żywieniu niemowląt i kobiet ciężarnych. Wody zalecane dla wspomnianych grup populacji powinny posiadać pozytywną opinię Instytutu Matki i Dziecka lub Centrum Zdrowia Dziecka . Zalecane są wody dobrej jakości, pierwotne czyste wody pozyskiwane z udokumentowanych zasobów pochodzących ze złóż głębinowych lub poziomów wodonośnych bezpiecznych pod względem mikrobiologicznych i chemicznym. W Standardach wskazywana jest woda niskozmineralizowana.
Woda butelkowana vs. woda z kranu: aspekty ekologiczne i zdrowotne
Spożycie wody butelkowanej cieszy się większą popularnością i zaufaniem niż woda z kranu. W 2013r. spożycie wzrosło o 29,26% w porównaniu do 2008 roku. Jej spożycie przynosi wiele korzyści zdrowotnych, ale w ostatnich latach podkreśla się szkodliwość plastiku dla zdrowia i środowiska. Butelki zazwyczaj produkowane są z politereftalanu etylenu (PET) pochodzącego od ropy naftowej. Rocznie produkowane jest około 2,7 milionów ton plastiku przeznaczonego do wody. Dodatkowo transport wody butelkowanej w Europie wymaga zużycia nawet 35 milionów baryłek ropy naftowej w ciągu roku.
Światowa Organizacja Zdrowia opublikowało raport dotyczących mikroplastiku. Są to cząsteczki powstałe z stopniowej degeneracji tworzyw sztucznych o średnicy mniejszej niż 5 milimetrów. Źródłem mogą być butelki z wodą pitną, brokat, kosmetyki, takie jak pasty do zębów i kremy z filtrem. Mikroplastik jest obecny nie tylko w wodzie butelkowanej, ale także w wodociągowej. Jednak w części badań wykazano większe stężenie w wodzie w butelkach. Aktualnie zakłada się, że cząsteczki o rozmiarach większych niż 150 mikrometrów nie są absorbowane przez organizm człowieka, a mniejsze mogą być wchłaniane w niewielkim zakresie. Potencjalne zagrożenia związane mogą wynikać z obecności cząstek fizycznych, chemikaliów i patogenów mikrobiologicznych, które stanowią biofilm.
Ze względu na wzrastającą świadomość działań na rzecz środowiska i redukcji powstających odpadów zwraca się uwagę na bezpieczeństwo i jakość wody wodociągowej. „Kranówka” wciąż nie wzbudza zaufania i jest unikana ze względu na strach przez obecnością bakterii i zanieczyszczeń. Jej jakoś musi spełniać restrykcyjne wymagania np. parametry mikrobiologiczne na obecność bakterii E. Coli, Enterococci, Legionella. GIS podkreśla, że najczęściej przekraczane parametry jakości wody były parametry tzw. wskaźnikowe, które nie stanowią dużego zagrożenia dla zdrowia ludzi, takie jak: mętność, pH, mangan, żelazo i jon amonowy .
Należy pamiętać, że stojąca woda sprzyjać zanieczyszczeniu i rozwojowi bakterii. Woda z kranu jest bezpieczna, jednak ze względu na zawartość pierwiastków chemicznych, może nie być dobra w smaku lub nie nadawać się do zaparzania kawy i herbaty. W tym celu popularne są filtry mające na celu przede wszystkim zmiękczenie wody. Większość dostępnych filtrów nie ma zdolności usuwania bakterii lub wszystkich składników mineralnych. Zalecany jest zakup produktów z świadectwem Państwowego Zakładu Higieny. Najbardziej popularne filtry dzbankowe lub butelki z filtrem zawierają węgiel aktywny, który wpływa na poprawę smaku poprzez redukcję stężenia chloru. Filtry te mogą usunąć większe zanieczyszczenia, jednak przepuszczają pozostałe związki.
Przeczytaj także: Woda mineralna Józef: Zalety
Pomimo bezpieczeństwa wody wodociągowej, wybierana jest woda butelkowana, ze względu na komfort wynikający z opakowania, który zapewnia łatwość przenoszeniai transportu. Bardziej akceptowanym rozwiązaniem mogłoby być możliwość zwrotu butelek z odzyskaniem kaucji np. szklanych w sklepach i specjalnych automatach .
Alternatywy dla jednorazowych butelek
W przypadku rezygnacji z zakupu butelek jednorazowych z wodą, powstaje pytanie w czym najlepiej transportować napoje. Na rynku polskim dostępne są między innymi butelki do wielorazowego użytku wykonane z plastiku, metalu szkła, bambusa, stali i tritanu. Szkło to najpopularniejszy materiał stosowany zarówno w przemyśle spożywczym, jaki farmaceutycznym. Jest dobrze przebadany, nie wchodzi w interakcje chemiczne, zapewnia bezpieczeństwo i nie wpływa na pogorszenie smaku i zapachu produktu . Jest również łatwy w czyszczeniu. W porównaniu do PET jest materiałem mniej negatywnie wpływającym na zanieczyszczenie środowiska zarówno podczas produkcji, jak i rozkładu. Podczas wytwarzania zużywania się znacznie mniejsze ilości wody niż przy plastiku. Butelki stalowe są trwałe, zazwyczaj nadają do mycia w zmywarce i odporne na działanie wysokich temperatur. Produkty bambusowe są biodegradowalne, jednak cechują się niższą trwałością niż stal i łatwiej osadza się na nich brud. Butelki z trzciny cukrowej nie wpływają na powstawanie śladu węglowego i też mogą być myte w zmywarce . Ciekawym materiałem jest Tritan, będący tworzywem sztucznym, ale pozbawionym BPA.
Metody oceny nawodnienia organizmu
Od wielu lat próbowano dokonać oceny nawodnienia. Za najbardziej czułą metodę uznaje się ocenę moczu. Ocena koloru moczu jest metodą prostą i nieinwazyjną. Blady kolor zazwyczaj świadczy o prawidłowym nawodnieniu, a ciemny kolor prawdopodobnie oznacza odwodnienie. Przeciwskazaniem do takiej oceny jest pobór substancji mających wpływ na barwę moczu. Za najdokładniejsze uznaje się badania laboratoryjne krwi i moczu, w których mierzona jest osmolalność surowicy krwi i moczu, stężenie sodu, azot mocznika (BUN) oraz hematokryt.
Zakłada się także, że zmiany masy ciała w krótkim odstępie czasowym np. w ciągu kilku dni wynikają ze różnicy w zawartość wody. Metoda ważenia wykorzystywana jest u sportowców po wysiłku fizycznym, na podstawie każdego utraconego kilograma, wyliczona jest objętość spożywanej wody. Najmniej wiarygodne, ale stosunkowo prosta i ekonomiczna jest analiza spożycia i wydalania, liczba i konsystencja stolca oraz kontrola parametrów takich jak temperatura, tętno i częstość oddechów. Można dokonać również subiektywnej obserwacji napięcia skóry, pragnienia i nawilżenia błon śluzowych.
Aplikacje mobilne wspomagające nawodnienie
W przypadku osób zapominających o wypijaniu płynów z pomocą przychodzą aplikacje na telefon.Większość z nich na podstawie, wagi, wieku i aktywności fizycznej pomaga w określeniu objętości płynów niezbędnych do spożycia. Również wysyłają powiadomienia o wypiciu wody. Są wersje bezpłatne, płatne, na różne systemy operacyjne.
- Hydro -umożliwia ustawienie wybranych godzin na przypomnienie
- Water your body - uwzględnia różne objętości szklanek, kubków czy filiżanek
- Waterbalance - dzięki funkcji geolokalizacji pomaga w ocenie zapotrzebowania na wodę
- WaterMinder - umożliwia wyrażenie objętości w różnych jednostkach np.
Odwodnienie i przewodnienie organizmu
Woda nie może być magazynowana w organizmie, dlatego ważne jest jej ciągłe dostarczanie. Odwodnienie, oznaczające utratę około 2% wody ustrojowej, fizjologicznie zwykle jest kompensowane w ciągu 24 godzin. Pierwsze objawy to zaburzenia termoregulacji, spadek apetytu i zmniejszenie wydolności fizycznej, budzące szczególne obawy u sportowców podczas zawodów. Bez kompensacji i dalszego wzrostu utraty wody w organizmie dochodzi do pogorszenia sprawności fizycznej i poznawczej, zaburzeń termoregulacji i sercowo-naczyniowych. Utrata 10% lub więcej wody w organizmie może być śmiertelna . Główne grupy ryzyka to niemowlęta i osoby starsze oraz sytuacje, takie jak wysiłek fizyczny, wystąpienie biegunki, wymiotów i infekcji szczególnie przebiegającej z podwyższoną temperaturą.
Dla wody nie ustalono górnego tolerowanego poziomu spożycia. Zatrucia wodą zagrażające życiu są bardzo rzadkie. Nadmiar wody jest kompensowany wydalaniem dużej ilości bardzo rozcieńczonego moczu. U zdrowych, dorosłych nerki mogą produkować maksymalnie 0,7 do 1 litra moczu. Bardzo szybkie nawadnianie stwarza ryzyko zagrożenia zdrowia i życia. Nadmierna podaż wody w krótkim okresie czasowym może prowadzić do hiponatremii i hipoosmoralnego zatrucia wodą oraz wystąpienia obrzęku mózgu.
Wspomniane zjawisko może wystąpić na oddziałach psychiatrycznych. Zdecydowana większość (80%) pacjentów z schizofrenią miało problem z polidypsją, a pośród wszystkich przypadków polidypsji 12% stanowili chorzy na schizofrenię. Podaż płynów w takim przypadku wynosi 5-10 litrów dziennie, a nawet do 20 litrów dziennie. Przyczyną mogą być urojenia, zachowania kompulsywne, a także wypijanie dużych objętości płynów w celu neutralizacji działania niektórych leków. Występowanie polidypsji u tej grupy koreluje z długością hospitalizacji. Kolejną grupą ryzyka są sportowcy dyscyplin ultra-wytrzymałościowych (zawody trwające ponad 3 godziny) i osoby z błędną diagnozą odwodnienia. Wynika to z wystąpienia...
tags: #piosenka #o #wodzie #mineralnej #z #cukrem
