Oczyszczalnia Ścieków Stara Orunia: Historia i Znaczenie dla Gdańska
- Szczegóły
Przy pierwszym wrażeniu teren tak zwanych Sączków nie wyróżnia się na tle innych nadmorskich obszarów Gdańska. Dopiero druga połowa XIX wieku przyniosła zgoła odmienne wykorzystanie, związane z budową nowoczesnej miejskiej sieci wodociągowej.
Początki Nowoczesnej Kanalizacji w Gdańsku
Stan sanitarny miasta napawał coraz większym niepokojem, brak dostępu do czystej wody był przyczyną powtarzających się epidemii. Nowoczesny układ kanalizacyjny powstał w latach 1869-1871. Z ujęcia wodnego w Pręgowie doprowadzono wodę do wielkiego zbiornika na szczycie oruńskiego wzgórza, następnie woda była dystrybuowana po obszarze gdańskiego Śródmieścia. Nowoczesny projekt objął też utylizację ścieków, które z wykorzystaniem przepompowni na Ołowiance były tłoczone na tereny Rieselfeld, czyli opisywanych w tym artykule Sączków.
Działanie Pól Filtracyjnych na Sączkach
Na opisywanym terenie urządzono pola filtracyjne, na których ścieki były z użyciem naturalnych warstw piasku filtrowane i następnie odprowadzane do koryta Martwej Wisły. Skuteczność tak prowadzonej filtracji była całkiem wysoka, ścieki oczyszczano z 80% azotanów i w zadowalającym stopniu z fosforanów. Na tym nie koniec. Zużyte warstwy filtracyjnego piasku pełniły funkcje nawozu, którego nie żałowano w pobliskim gospodarstwie rolnym. Na jego terenie uprawiano zboża oraz rośliny strączkowe i to z całkiem przyzwoitym skutkiem.
Pola filtracyjne mogły w ciągu doby przyjąć 22 tys. Dlatego od końca lat 70-tych większość gdańskich ścieków komunalnych kierowano do nowej oczyszczalni Gdańsk-Wschód. Wspomniana dekada przyniosła też wiele innych zmian.
Sączki Dziś: Enklawa Przyrodnicza i Szlak Fortyfikacji
W przestrzeni Sączków nadal można znaleźć ślady dawnych funkcji sanitarnych - przede wszystkim resztki betonowego kanału rozprowadzającego ścieki na poszczególne poletka filtracyjne. Przez obszar Sączków prowadzi ciekawy Szlak Fortyfikacji Nadmorskich, którego trasa rozpoczyna się w centrum Stogów i kończy w Górkach Zachodnich. Bez wątpienia warta pamięci i uwagi, bo ze względu na dynamiczny przyrost funkcji portowych - Sączki powoli stają się taką przyrodniczą enklawą w zmechanizowanym i zurbanizowanym otoczeniu.
Przeczytaj także: Przydomowe oczyszczalnie ścieków Zawiercie
Budowa zewnętrznie zlokalizowanego zespołu portowego rozpoczęła się pod koniec lat 60-tych ubiegłego stulecia i wyraźnie przyspieszyła w kolejnej dekadzie. Powstał największy polski zespół portowy z wielkim potencjałem dalszego rozwoju, czego przykładem późniejsza budowa wielkiego terminala kontenerowego DCT.
Gdański Szlak Wodociągowy: Nowe Życie dla Zabytkowych Zbiorników
Pomysł dania nowego życia zapomnianym od wielu lat nieczynnym zbiornikom wody pitnej pojawił się również w Gdańsku. Miejska spółka GWiK, chcąc uporządkować zapomnianą historię i uratować przed zniszczeniem zabytkowe elementy wodociągowe, zainicjowała projekt pn. „Gdański Szlak Wodociągowy”. Przedsięwzięcie realizowane wspólnie z miastem Gdańsk zakłada m.in. odrestaurowanie i udostępnienie dla zwiedzających dwóch zabytkowych zbiorników wody pitnej, które od wielu lat są obiektami nieczynnymi. Chodzi oczywiście o zbiorniki Stara Orunia z 1869 r. o kubaturze 6965 m³ oraz Stary Sobieski z 1911 r.
Zbiornik Stara Orunia (WasserhochbehälterOhra), zlokalizowany na wysoczyźnie, powyżej ulicy NeueWelt (dziś Nowiny) w Orun, stanowił element pierwszego nowoczesnego systemu wodociągowego dla Gdańska i pełnił funkcję wieży ciśnień. Po wyłączeniu obiektu z eksploatacji pod koniec lat 70. XX w. przez kolejne dziesięciolecia nie wymyślono dla niego nowej funkcji, więc ulegał stopniowej degradacji i dewastacji. Co ciekawe, został zasiedlony przez nietoperze. Obecnie w zbiorniku oruńskim znajduje się jedno z największych i najbardziej wartościowych przyrodniczo siedlisk tych zwierząt w Polsce północnej.
Zbiorniki Stary Sobieski, podczas walk o Gdańsk, został uszkodzony w ok. 10%, kiedy to ucierpiała frontowa ściana i wieniec komory zasuw. W 1946 r. przeprowadzono remont obiektu, pokrywając go szarym tynkiem.
Projekt „Gdańskiego Szlaku Wodociągowego” zakłada powstanie w tym zbiorniku wystawy, która będzie wykorzystywała naturalne walory i atuty obiektu, takie jak zdumiewające efekty akustyczne czy specyficzna konstrukcja, przypominająca podziemny labirynt. Zgodnie z koncepcją, w sercu obiektu powstanie instalacja artystyczna, przypominająca fontannę. Ważnymi elementami ekspozycji będą zabytki infrastruktury drewnianej - rurociągi, studnie, datowane na XVII/XVIII wiek, a obok nich - liczne elementy epoki „przemysłowej”.
Przeczytaj także: Oczyszczalnia oksydacyjna: zasady działania
Przeczytaj także: Jak ustawić napowietrzanie?
tags: #oczyszczalnia #ścieków #stara #orunia #historia
