Oczyszczalnia ścieków przemysłowych – pozwolenie, wymagania i regulacje prawne

Szczegóły: Opublikowano: 03. December 2025

Odprowadzanie ścieków przemysłowych do kanalizacji to temat, który wymaga nie tylko znajomości technologii, ale i bardzo konkretnej znajomości przepisów prawa. Wielu przedsiębiorców nie zdaje sobie sprawy z tego, jak rozbudowane są wymagania wobec tzw. dostawców ścieków. Co ważne: nawet jeśli ścieki zawierają domieszki bytowe, ale pochodzą z zakładu, traktowane są jako ścieki przemysłowe i podlegają bardziej rygorystycznym wymaganiom.

Ścieki przemysłowe stanowią istotne zagrożenie dla środowiska naturalnego, dlatego zagadnienia dotyczące regulacji prawnej gospodarki ściekowej są kluczowym elementem ochrony środowiska.

Podstawy prawne

Odprowadzanie ścieków przemysłowych regulują następujące akty prawne:

Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne - jest ona podstawowym aktem prawnym regulującym zarządzanie zasobami wodnymi oraz ściekami, w tym ściekami przemysłowymi.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska - reguluje kwestie związane z ochroną środowiska przed zanieczyszczeniami, w tym pochodzącymi ze ścieków przemysłowych.
Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków.
Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 12 lipca 2019 r. w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego oraz warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu do wód lub do ziemi ścieków, a także przy odprowadzaniu wód opadowych lub roztopowych do wód lub do urządzeń wodnych.
Rozporządzenie Ministra Budownictwa z dnia 14 lipca 2006 r. w sprawie sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 28 czerwca 2019 r. w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, których wprowadzanie w ściekach przemysłowych do urządzeń kanalizacyjnych wymaga uzyskania pozwolenia wodnoprawnego.
Rozporządzeniu Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 8 lipca 2019 r. w sprawie dopuszczalnych ilości substancji zanieczyszczających, które mogą być odprowadzane w ściekach przemysłowych.

Definicja ścieków przemysłowych

Za ścieki przemysłowe, zgodnie z regulacjami prawnymi, uważa się ścieki nie będące ściekami bytowymi albo wodami opadowymi lub roztopowymi, powstałe w związku z prowadzoną przez zakład działalnością handlową, przemysłową, składową, transportową lub usługową, a także będące ich mieszaniną ze ściekami innego podmiotu, odprowadzane urządzeniami kanalizacyjnymi tego zakładu. Jest to definicja ścieków sformułowana w art. 16 pkt 64) ustawy - Prawo wodne i powtórzona, w nieznacznie zmienionym brzmieniu, w art. 2 pkt 11 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków.

Wyżej wskazana definicja nie obejmuje ścieków socjalno-bytowych powstałych w związku z funkcjonowaniem zakładu oraz wód opadowych i roztopowych, za wyjątkiem wód opadowych i roztopowych pochodzących ze stacji demontażu pojazdów oraz z miejsc magazynowania odpadów.

Przeczytaj także: Przydomowe oczyszczalnie ścieków Zawiercie

Zakaz wprowadzania ścieków przemysłowych do ziemi

Ścieki przemysłowe nie mogą być wprowadzane do środowiska w sposób dowolny, ponieważ ich spływ do ziem zagraża zanieczyszczeniem wód podziemnych i może powodować degradację gleby. Przepis art. 75 pkt 3) ustawy - Prawo wodne zakazuje wprowadzania do ziem ścieków zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego oraz jeżeli byłoby to sprzeczne z warunkami wynikającymi z istniejących form ochrony przyrody, stref ochrony zwierząt łownych albo ostoi utworzonych na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody a także stref ochronnych ujęć wody oraz obszarów ochronnych zbiorników wód śródlądowych.

Od powyższej zasady jest wyjątek: rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego oraz warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu do wód lub do ziemi ścieków, a także przy odprowadzaniu wód opadowych lub roztopowych do wód lub do urządzeń wodnych, które w § 11 ust. 1 zezwala na odprowadzanie do ziemi ścieków pochodzących ze stacji uzdatniania wody, ścieków przemysłowych biologicznie rozkładalnych oraz ścieków oczyszczanych w procesie odwróconej osmozy.

Natomiast jeśli ścieki przemysłowe nie zostały uznane za biologicznie rozkładalne lub nie będą oczyszczane metodą odwróconej osmozy, wytwórca ścieków musi zdecydować się na odprowadzanie ich w jeden ze wskazanych poniżej sposobów.

Sposoby odprowadzania ścieków przemysłowych

Ścieki przemysłowe mogą być odprowadzane:

za pośrednictwem sieci kanalizacyjnej,
gromadzone w zbiorniku bezodpływowym i dostarczane do punktu zlewnego przy oczyszczalni ścieków.

Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 1 pkt 2) ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach właściciele nieruchomości są obowiązani do przyłączenia nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej, a w przypadku, gdy budowa sieci kanalizacyjnej jest technicznie lub ekonomicznie nieuzasadniona, do wyposażenia nieruchomości w zbiornik bezodpływowy nieczystości ciekłych lub w przydomową oczyszczalnię ścieków bytowych, spełniające wymagania przepisów odrębnych.

Przeczytaj także: Oczyszczalnia oksydacyjna: zasady działania

W przypadku odprowadzania ścieków przemysłowych do sieci kanalizacyjnej konieczne jest zawarcie umowy na odbiór ścieków przemysłowych z przedsiębiorstwem wodociągowo - kanalizacyjnym działającym na danym terenie i dysponującym możliwością przyłączenia nieruchomości wytwórcy ścieków do sieci. Zawarcie takiej umowy nie jest w pełni objęte zasadą swobody umów: regulacja ustawowa art. 6 ust. 2 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków nakłada na przedsiębiorstwo wodociągowo - kanalizacyjne obowiązek zawarcia umowy o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków z osobą, której nieruchomość została przyłączona do sieci i która wystąpiła z pisemnym wnioskiem o zawarcie umowy. Mimo to, Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w wyroku z dnia 1 lutego 2023 r. (sygn. XVII AmC 292/21) uznał, że w pewnych sytuacjach odmowa zawarcia umowy przez przedsiębiorstwo wodociągowo - kanalizacyjne jest dopuszczalna.

Odprowadzanie ścieków przemysłowych odbywa się wówczas na zasadach uregulowanych w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Pozwolenie wodnoprawne

Zarówno odprowadzanie ścieków przemysłowych do sieci kanalizacyjnej jak ich gromadzenie w zbiorników bezodpływowych, może wiązać się dla wytwórcy z koniecznością uzyskania pozwolenia wodnoprawnego. Jeżeli bowiem w składzie ścieków przemysłowych znajduje się którakolwiek z substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, ich odprowadzanie będzie wiązać się z koniecznością uzyskania pozwolenia wodnoprawnego oraz zgody administratora sieci na ich wprowadzania do sieci kanalizacyjnej. Zgodnie bowiem z przepisem art. 389 pkt 2) ustawy - Prawo wodne pozwolenie wodnoprawne wymagane jest na szczególne korzystanie z wód, natomiast zgodnie z przepisem art. 34 pkt 3) ustawy - Prawo wodne szczególnym korzystaniem z wód jest wprowadzanie do urządzeń kanalizacyjnych, będących własnością innych podmiotów, ścieków przemysłowych zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego.

W sytuacjach szczegółowo uregulowanych w przepisach ustawy Prawo wodne możliwe jest odprowadzanie ścieków przemysłowych do wód, na które to odprowadzanie zawsze wymagane jest pozwolenie wodnoprawne (art. 389 pkt 1) w zw. z art. 35 ust. 3 pkt 6) ustawy - Prawo wodne).

Wymogi dotyczące dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń

Kolejnym zagadnieniem związanym ze ściekami przemysłowymi, którego monitorowanie jest obowiązkiem wytwórcy ścieków przemysłowych, jest kwestia mająca szczególne znaczenie dla środowiska, a mianowicie wymogi dotyczące dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń w ściekach przemysłowych. Ścieki przemysłowe muszą spełniać minimalne wymogi określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej. w sprawie dopuszczalnych ilości substancji zanieczyszczających, które mogą być odprowadzane w ściekach przemysłowych. Dopuszczalne poziomy zanieczyszczeń w ściekach przemysłowych odprowadzanych do urządzeń kanalizacyjnych zostały szczególnie wskazane w rozporządzeniu Ministra Budownictwa w sprawie sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych.

Przeczytaj także: Jak ustawić napowietrzanie?

Rozporządzenie to określa dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń dla niektórych substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (takich jak rtęć, kadm i inne) oraz dopuszczalne wartości dla pozostałych wskaźników zanieczyszczeń (takich jak zawiesiny ogólne, azot, fosfor, glin i inne) w ściekach przemysłowych wprowadzanych do urządzeń kanalizacyjnych.

Dopuszczalne wskaźniki zanieczyszczeń w ściekach przemysłowych odprowadzanych do sieci kanalizacyjnej dla konkretnego zakładu przemysłowego ustala się w zapisach umowy zawieranej pomiędzy dostawcą ścieków a ich odbiorcą - przedsiębiorstwem wodociągowo - kanalizacyjnym. Ustalając parametry dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń w ściekach przemysłowych przedsiębiorstwo wodociągowo - kanalizacyjne kieruje się i jest związane uregulowaniami zawartymi we wskazanym powyżej rozporządzeniu Ministra Budownictwa oraz warunkami określonymi w pozwoleniach wodnoprawnych: zarówno w pozwoleniu wodnoprawnym wydanym wytwórcy ścieków przemysłowych jak i pozwoleniu wodnoprawnym wydanym dla przedsiębiorstwa wodociągowo - kanalizacyjnego na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziem i stosowania osadów ściekowych.

Przy ustalaniu w umowie na odbiór ścieków przemysłowych dla danego zakładu przemysłowego parametrów ścieków przedsiębiorstwo wodociągowo - kanalizacyjne kieruje się ponadto danymi dotyczącymi bilansu ilości i jakości ścieków komunalnych odprowadzanych do należącej do przedsiębiorstwa wod. - kan. oczyszczalni ścieków, danymi o faktycznej przepustowości oczyszczalni i stosowanej technologii oczyszczania ścieków oraz uzyskiwanym stopniu redukcji zanieczyszczeń oraz uzgodnieniami z dostawcą ścieków co do możliwości podczyszczania ścieków w celu zmniejszenia ładunków zanieczyszczeń w ściekach wprowadzanych do kanalizacji.

Od powyższej zasady ustawodawca wprowadził jednakże wyjątek - zgodnie z § 14 wskazanego powyżej rozporządzenia Ministra Budownictwa jeśli ilość wprowadzanych ścieków przemysłowych stanowi mniej niż 10 % ogólnej ilości ścieków komunalnych wprowadzanych do oczyszczalni, przedsiębiorstwo wodociągowo - kanalizacyjne może ustalić wyższe (czyli mniej restrykcyjne) dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń niż określone w załączniku nr 2 do wyżej wskazanego rozporządzenia Ministra Budownictwa, pod warunkiem, że ścieki te nadal będą spełniać ogólne warunki jakim muszą podlegać ścieki wprowadzane do urządzeń kanalizacyjnych określone w § 8 tego rozporządzenia, czyli ścieki takie nie będą niebezpieczne dla infrastruktury kanalizacji, poziomy zanieczyszczeń nie będą wyższe niż określone w wydanym dostawcy ścieków pozwoleniu wodnoprawnym oraz nie będą zagrażać niespełnieniem przez przedsiębiorstwo wod. - kan. warunków określonych w decyzjach administracyjnych (w tym w pozwoleniu wodnoprawnym) oraz przepisach prawa.

Ponadto warto zwrócić uwagę na fakt, że ustawodawca udzielił przedsiębiorstwu wodociągowo - kanalizacyjnemu uprawnienia do jednostronnego narzucenia dostawcom ścieków przemysłowych bardziej restrykcyjnych norm odnośnie do poziomów zanieczyszczeń w odprowadzanych przez dostawców ściekach niż te, które wynikają z określającego parametry poziomów zanieczyszczeń załącznika nr 2 do tego rozporządzenia.

Ogólne regulacje dotyczące ścieków przemysłowych

Poza wskazanymi powyżej regulacjami dotyczącymi jakości ścieków przemysłowych wskazać należy na uregulowania ogólne dotyczące ścieków przemysłowych odprowadzanych do kanalizacji, które są zawarte w ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Ścieki przemysłowe wprowadzane do urządzeń kanalizacyjnych nie mogą zawierać w swoim składzie substancji palnych i wybuchowych, których punkt zapłonu znajduje się w temperaturze poniżej 85 ºC, w szczególności benzyny, nafty, oleju opałowego itp. oraz substancji żrących i toksycznych, a w szczególności mocnych kwasów i zasad, formaliny, siarczków, cyjanków oraz roztworów amoniaku, siarkowodoru i cyjanowodoru.

Zarówno na odbiorcach ścieków przemysłowych jak i ich wytwórcach ciąży obowiązek regularnej kontroli jakości ścieków pod względem spełniania przez nie wymogów dotyczących poziomów zanieczyszczeń. Przedsiębiorstwo wodociągowo - kanalizacyjne jest obowiązane do prowadzenia regularnej kontroli ilości i jakości odprowadzanych ścieków oraz kontroli przestrzegania warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych (art. 9 ust. 3 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków).

Na wytwórcy ścieków ciąży również obowiązek udostępniania przedsiębiorcy wodociągowo - kanalizacyjnemu wyników wewnętrznej kontroli ścieków oraz informacji na temat posiadanych urządzeń podczyszczających ścieki, a także rodzaju i źródeł substancji niebezpiecznych wprowadzanych do ścieków.

Sankcje za naruszenie przepisów

W ustawie - Prawo wodne zawarty jest przepis art. 478 stanowiący, iż ten kto bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego albo z przekroczeniem warunków określonych w pozwoleniu wodnoprawnym wprowadzania ścieki do wód lub do ziemi, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

Natomiast przepis art. 28 ust. 4 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, stanowi, iż karą ograniczenia wolności lub grzywny do 10.000,00 zł może zostać ukarany wytwórca ścieków przemysłowych za wprowadzanie do urządzeń kanalizacyjnych ścieków bez uprzedniego zawarcia z właścicielem sieci stosownej umowy na odbiór ścieków; wobec takiego wytwórcy sąd może orzec również obowiązek uiszczenia na rzecz przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego nawiązki w wysokości do 1.000,00 zł za każdy miesiąc, w którym nastąpiło bezumowne wprowadzanie ścieków do urządzeń kanalizacyjnych tego przedsiębiorstwa.

Odprowadzanie ścieków przemysłowych wbrew zasadom określonym w przepisach ustaw i wydanych z ich delegacji rozporządzeń może stanowić również przestępstwo stypizowane w art. 182 kodeksu karnego. Zgodnie ze wskazanym przepisem zanieczyszczenie wody lub powierzchni ziemi substancją w ilości lub postaci, która może zagrażać życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat, natomiast jeśli czyn został popełniony nieumyślnie - karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.

Ustawodawca przewidział zaostrzoną odpowiedzialność sprawcy, który dopuścił się czynu opisanego powyżej w związku z eksploatacją instalacji działającej w ramach zakładu, w zakresie korzystania ze środowiska, na które wymagane jest pozwolenie ( np. pozwolenie wodnoprawne), czyn taki podlega karze pozbawienia wolności od roku do 10 lat - jeśli sprawca działał umyślnie oraz karze w niższym wymiarze - od 3 miesięcy do 5 lat - jeśli sprawdza działał nieumyślnie.

W niektórych przypadkach działanie wytwórcy ścieków przemysłowych niezgodnie z obowiązującymi go regulacjami prawnymi poprzez np. doprowadzanie do przekraczania dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń w ściekach przemysłowych może prowadzić do odpowiedzialności z tytułu naruszenia przepisu art. 163 kodeksu karnego, tj. sprowadzenia zdarzenia zagrażającego życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, poprzez spowodowanie zagrożenia epidemiologicznego lub pogorszenie stanu środowiska w znacznych rozmiarach.

Obowiązek montażu przepływomierza ścieków

W wielu przypadkach dostawcy są zobowiązani do montażu przepływomierza ścieków - czyli urządzenia, które na bieżąco rejestruje objętość odprowadzanych ścieków. Koszt zakupu, montażu i serwisowania urządzeń pomiarowych ponosi dostawca ścieków przemysłowych.

Podsumowanie

Odprowadzanie ścieków przemysłowych do kanalizacji wymaga więcej niż tylko zgody - to zestaw obowiązków technicznych, prawnych i dokumentacyjnych, których lekceważenie może mieć poważne konsekwencje. Jeśli nie masz pewności, czy Twoja instalacja spełnia wszystkie wymogi prawne - lub chcesz dobrać odpowiedni przepływomierz ścieków do warunków zakładowych - skontaktuj się ze specjalistami w tej dziedzinie.

tags: #oczyszczalnia #ścieków #przemysłowych #pozwolenie #wymagania