Oczyszczalnia Ścieków a Powierzchnia Biologicznie Czynna: Definicja i Znaczenie

Szczegóły: Opublikowano: 22. November 2025

Każdy zdaje sobie sprawę, jak ważna jest dla wszystkich otaczająca nas zieleń. Dlatego prowadzenie prawidłowej polityki urbanizacji miast i terenów mniej zabudowanych jest jednym z podstawowych zadań planowania przestrzennego. Kluczowym jest w tym aspekcie przyjęcie założeń do ochrony przed zabudową terenów otwartych i terenów objętych ochroną, ale również zachowanie, ochrona i wprowadzanie terenów zielonych na terenach przewidzianych do zabudowy.

Jednym z narzędzi ograniczania intensywności zabudowy jest wprowadzenie w dokumentach planistycznych odpowiedniego wskaźnika powierzchniowego, ograniczającego zabudowę. Powierzchnia biologicznie czynna, czyli teren biologicznie czynny, jest jednym ze wskaźników powierzchniowych stosowanych w budownictwie i urbanistyce. Dlatego wyjaśnienie tego pojęcia znajduje się w przepisach budowlanych.

Definicja Powierzchni Biologicznie Czynnej

Definiując pojęcie „powierzchni biologicznie czynnej” należy posłużyć się definicją „terenu biologicznie czynnego” zawartego w § 3 pkt 22 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2015 r. poz. Zgodnie z definicją zawartą w § 3 pkt 22 rozporządzenia (definicja obowiązuje od 1 stycznia 2018 r.), przez teren biologicznie czynny rozumie się teren o nawierzchni urządzonej w sposób zapewniający naturalną wegetację roślin i retencję wód opadowych, a także 50% powierzchni tarasów i stropodachów z taką nawierzchnią oraz innych powierzchni zapewniających naturalną wegetację roślin, o powierzchni nie mniejszej niż 10 m2, oraz wodę powierzchniową na tym terenie.

Naturalna Wegetacja Roślin i Retencja Wód Opadowych

Często wątpliwości budzi pojęcie - naturalna wegetacja roślin. To ta część działki, na której nasze rośliny mogą naturalnie rosnąć, drzewa, krzewy, w tym oczywiście trawniki. Zgodnie z definicją słownikową, wegetacją nazywa się okres w ciągu roku, kiedy roślina intensywnie wzrasta, kwitnie i owocuje (Słownik Języka Polskiego, PWN). Jak wskazano w Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 22 listopada 2017 r. sygn. akt II SA/Kr 858/17, przez naturalną wegetację należy zatem rozumieć warunki, w których możliwe jest naturalne oświetlenie, nawodnienie i gleba, jako zasadnicze czynniki konieczne do funkcjonowania organicznego rośliny.

Pamiętajmy, że do powierzchni terenu biologicznie czynnej zalicza się również wodę powierzchniową na działce. Oczko wodne, staw, płynący przez naszą działkę potok lub rów również zaliczane są do powierzchni terenu biologicznie czynnej. Jak przypomniano w Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 10 lipca 2019 r. sygn. akt II SA/Sz 483/19, wbrew obiegowej opinii, retencja wody to nie jej odprowadzanie, lecz czasowe zatrzymanie obiegu wody, czyli zjawisko (naturalne lub sztuczne) zatrzymywania wody na powierzchni, w glebie i pod ziemią.

Przeczytaj także: Przydomowe oczyszczalnie ścieków Zawiercie

Rozporządzenie w tym zakresie dopuszcza, jako powierzchnię biologicznie czynną, również 50% powierzchni tarasów, stropodachów oraz innych powierzchni zapewniających opisaną powyżej wegetację roślin. W przypadku znaczącego ograniczenia terenów inwestycji przez powierzchnię biologicznie czynną definicja tego wskaźnika powierzchniowego dopuszcza włączenie do rozliczenia powierzchni 50% powierzchni zielonych tarasów, stropodachów i innych powierzchni wykonanych z materiałów umożliwiających naturalną wegetację. Zaprojektowanie zielonego tarasu, nie jest jedynie wybiegiem pozwalającym na zwiększenie tego wskaźnika, jest często oczekiwaniem Inwestora.

Powierzchnią biologicznie czynną są również powierzchnie stabilizowane płytami ażurowymi, położonymi na naturalnym podłożu, które nie ograniczają naturalnego rozwoju roślin. Powierzchnia biologicznie czynna wynosi w niej do aż 50 proc. Jest to przykład ciekawej wizualnie płyty ażurowej. Wyglądem przypomina nieco popularny „hasztag” lub kratkę. Elementy poprzeczne płyty są obniżone w stosunku do pionowych, dlatego po ułożeniu nawierzchni i wypełnieniu pustych przestrzeni ziemią widać głównie linie, między którymi znajdują się strefy biologicznie czynne.

Woda Powierzchniowa - Definicja

Definicji legalnej doczekało się pojęcie wód powierzchniowych. Zgodnie z Ustawą z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (dalej: pw), wodami powierzchniowymi są wody morza terytorialnego, morskie wody wewnętrzne oraz śródlądowe wody powierzchniowe (art. 20 pw). Przy czym śródlądowe wody powierzchniowe dzielą się na śródlądowe wody płynące oraz śródlądowe wody stojące (art. 21 pw). Śródlądowymi wodami płynącymi są wody w (art. 22 pw):

ciekach naturalnych oraz źródłach, z których te cieki biorą początek;
jeziorach oraz innych naturalnych zbiornikach wodnych o ciągłym albo okresowym naturalnym dopływie lub odpływie wód powierzchniowych;
sztucznych zbiornikach wodnych usytuowanych na wodach płynących;
kanałach.

Śródlądowymi wodami stojącymi są wody śródlądowe w jeziorach oraz innych naturalnych zbiornikach wodnych niezwiązanych bezpośrednio, w sposób naturalny, z powierzchniowymi śródlądowymi wodami płynącymi (art. 23 ust. 1 pw). Przepisy o śródlądowych wodach stojących stosuje się odpowiednio do wód znajdujących się w zagłębieniach terenu powstałych w wyniku działalności człowieka, niebędących stawami (art. 23 ust. 1 pw). Stawy, w szczególności stawy rybne oraz stawy przeznaczone do oczyszczania ścieków albo rekreacji, uznawane są za tzw. urządzenia wodne (art. 15 ust.

MPZP a Powierzchnia Biologicznie Czynna

Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego, jako prawo lokalne, jest podstawą działań inwestycyjnych na obszarze, który obejmuje. Opracowanie tego dokumentu planistycznego, a przede wszystkim jego zakres i szczegółowość ustaleń reguluje ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Zapisy tej ustawy wprowadziły obowiązek ustalania m.in. - zasady kształtowania zabudowy oraz wskaźniki zagospodarowania terenu, maksymalną i minimalną intensywność zabudowy jako wskaźnik powierzchni całkowitej zabudowy w odniesieniu do powierzchni działki budowlanej, minimalny udział procentowy powierzchni biologicznie czynnej w odniesieniu do powierzchni działki budowlanej, maksymalną wysokość zabudowy, minimalną liczbę miejsc do parkowania w tym miejsca przeznaczone na parkowanie pojazdów zaopatrzonych w kartę parkingową i sposób ich realizacji oraz linie zabudowy i gabaryty obiektów….

Przeczytaj także: Oczyszczalnia oksydacyjna: zasady działania

Ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego są więc zbiorem zasad kształtowania zabudowy, a jedną z nich jest określona jako minimalny procent powierzchnia biologicznie czynna. Minimalna powierzchnia biologicznie czynna, określona w MPZP dla danego terenu inwestycyjnego musi zostać wskazana w projekcie zagospodarowania działki lub terenu, następnie winna być urządzona na działce w momencie zakończenia budowy, zgodnie z tym projektem.

Oczyszczalnie Ścieków i ich Rodzaje

Podstawowym celem biologicznego oczyszczania ścieków jest biologiczne usunięcie ze ścieków rozkładalnych zanieczyszczeń. Do prowadzenia procesów rozkładu wykorzystuje się populacje mikroorganizmów zawieszonych w toni ścieków (metody osadu czynnego) lub mikroorganizmów tworzących utwierdzoną biomasę (złoża biologiczne). Oczyszczanie ścieków na złożach biologicznych musi być poprzedzone stopniem mechanicznym (osadniki Imhoffa lub gnilne wykonane jako zbiorniki wielokomorowe). To oczyszczanie mechaniczne pozwala usunąć większe zanieczyszczenia ze ścieków, co chroni układ zraszający przed uszkodzeniem oraz zapobiega zatykaniu się wolnych przestrzeni złoża biologicznego.

Źródłem materii organicznej jest film wodny otaczający złoże. Napowietrzanie złóż biologicznych zachodzi w sposób naturalny tlenem atmosferycznym, który przenika przez warstwę filmu wodnego pozwalając na efektywny przebieg procesów tlenowego rozkładu. Nadmiar błony biologicznej odrywany jest od złoża biologicznego i usuwany ze strumienia ścieków w osadnikach wtórnych współpracujących ze złożami biologicznymi. Usuwane kłaczki błony biologicznej charakteryzują się stosunkowo dużym rozmiarem oraz dobrymi zdolnościami sedymentacyjnymi.

W oczyszczalni ze złożami biologicznymi uzyskuje się stopień oczyszczania ścieków 65-95%. Wszędobylskie mikroorganizmy, jako najmniejsza i najstarsza prymitywna forma życia, występują w wodzie, powietrzu i glebie, w klimacie umiarkowanym, bardzo gorącym, a nawet pod kołem biegunowym.

Złoża Biologiczne

Złoża biologiczne to urządzenia wykorzystujące zjawisko rozwoju mikroorganizmów na skutek biologicznego rozkładu związków organicznych. Większość masy biologicznej jest przytwierdzona do powierzchni wypełnienia złoża, na którym się rozwija w postaci błony biologicznej. Czynna grubość biofilmu nie przekracza 2-3 mm.

Przeczytaj także: Jak ustawić napowietrzanie?

Jako wypełnienie złóż biologicznych stosowane są obecnie materiały z tworzyw sztucznych, które są lżejsze, łatwiejsze w budowie i bardziej odporne na zapychanie się kanalików wypełnienia od materiałów naturalnych stosowanych dawniej (np. kamień). Złoża biologiczne można podzielić na złoża z wypełnieniem stałym, do których zalicza się złoża zalewane, zraszane i zanurzone, oraz złoża z wypełnieniem ruchomym, do których należą złoża tarczowe i zawieszone.

Złoża zalewane to pierwszy i najstarszy rodzaj złóż biologicznych. Obecnie nie znajdują one zastosowania, gdyż ich sprawność jest mała i szybko zasklepiają się zatrzymanymi osadami. Zostały one wyparte przez złoża zraszane, które dzisiaj są najczęściej spotykanymi konstrukcjami złóż biologicznych.
Złoża zraszane - przez te złoża ścieki stale się przesączają, bez ich zatapiania, co umożliwia stałą wymianę powietrza atmosferycznego podczas zraszania złoża.
Złoża zanurzone (zalane) stale umieszczone są pod powierzchnią ścieków. Tlen wymagany do procesów biologicznych dostarczany jest w formie sprężonej poprzez dyfuzory umieszczone pod złożem.
Złoża tarczowe (obrotowe) to rodzaj oczyszczalni z ruchomym wypełnieniem. Tarcze częściowo są umieszczone w ściekach, a ich ruch obrotowy pozwala dostarczać materię organiczną ze ścieków oraz tlen atmosferyczny do procesów tlenowego rozkładu.
Złoża zawieszone (fluidalne) uznawane są za system łączący cechy osadu czynnego i złóż biologicznych. Lekkie kształtki wykonane z tworzyw sztucznych utrzymywane są w toni ścieków przy użyciu sprężonego powietrza lub mieszadeł, przez co proces oczyszczania ścieków staje się bardzo podobny do technologii osadu czynnego.

Przydomowe Oczyszczalnie Biologiczne

Przydomowe oczyszczalnie biologiczne oferują szereg korzyści, które czynią je atrakcyjnym wyborem dla właścicieli domów. Przede wszystkim zapewniają wysoki komfort użytkowania dzięki swojej bezobsługowości. Proces oczyszczania ścieków przebiega automatycznie, bez konieczności regularnej ingerencji użytkownika. Co więcej, nowoczesne oczyszczalnie biologiczne charakteryzują się brakiem nieprzyjemnych zapachów, co jest szczególnie istotne w przypadku instalacji zlokalizowanych blisko domu.

Kolejną zaletą przydomowych oczyszczalni biologicznych jest oszczędność i niskie koszty eksploatacji. W porównaniu do tradycyjnych szamb, oczyszczalnie biologiczne nie wymagają częstego opróżniania, co przekłada się na niższe koszty użytkowania. Dodatkowo, dzięki możliwości zagospodarowania oczyszczonych ścieków, np. do podlewania ogrodu, można zaoszczędzić na zużyciu wody pitnej.

Nie można również pominąć aspektu ochrony środowiska. Przydomowe oczyszczalnie biologiczne skutecznie usuwają zanieczyszczenia ze ścieków, zapobiegając ich przedostawaniu się do gleby i wód gruntowych. To ekologiczne rozwiązanie, które przyczynia się do zachowania równowagi w lokalnym ekosystemie. Warto też wspomnieć o łatwym montażu i niezawodności działania oczyszczalni biologicznych.

Zalety Oczyszczalni Biologicznych w Porównaniu do Ekologicznych

Podsumowując, oczyszczalnie biologiczne wykazują liczne zalety w porównaniu do oczyszczalni ekologicznych. Wyższy stopień oczyszczania ścieków, zaawansowana technologia i efektywne usuwanie zanieczyszczeń to główne powody, dla których coraz więcej osób decyduje się na wybór oczyszczalni biologicznej dla swojego gospodarstwa domowego. Niskie koszty eksploatacji przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków względem szamba. Wyższa inwestycja początkowa, która szybko się zwraca

Kolejnym atutem przydomowych oczyszczalni biologicznych są niskie koszty ich serwisu i użytkowania. W porównaniu do tradycyjnych szamb, które wymagają regularnego opróżniania, oczyszczalnie biologiczne są praktycznie bezobsługowe. Nie ma potrzeby częstego wzywania wozu asenizacyjnego, co przekłada się na wymierne oszczędności w domowym budżecie. Ponadto, dzięki energooszczędnym rozwiązaniom stosowanym w nowoczesnych oczyszczalniach, zużycie prądu jest minimalne, co dodatkowo obniża koszty użytkowania.

Wybierając przydomową oczyszczalnię biologiczną, przyczyniamy się do ochrony środowiska naturalnego. Oczyszczone ścieki, o wysokich parametrach jakościowych, można z powodzeniem wykorzystać do nawadniania ogrodu lub podlewania roślin. Takie ekologiczne podejście pozwala na oszczędność cennych zasobów wody pitnej i wspiera ideę zrównoważonego rozwoju. Co więcej, oczyszczalnie biologiczne nie emitują nieprzyjemnych zapachów i nie stanowią zagrożenia dla okolicznych terenów, jak ma to miejsce w przypadku nieszczelnych szamb.

Możliwości Zagospodarowania Oczyszczonych Ścieków

Ścieki oczyszczone w przydomowej oczyszczalni biologicznej stanowią cenny zasób, który można w różnoraki sposób zagospodarować. Ponowne wykorzystanie ścieków nie tylko ogranicza zużycie wody, ale także przyczynia się do ochrony środowiska. Jedną z opcji jest odprowadzanie oczyszczonych ścieków do gruntu poprzez studnie chłonne lub drenaż rozsączający. Takie rozwiązanie umożliwia naturalne wsiąkanie wody w głąb gruntu, nawadniając teren i wspierając wegetację roślin.

Innym sposobem jest wykorzystanie wody pościekowej do nawadniania i podlewania roślin. To szczególnie korzystne rozwiązanie w przydomowych ogrodach i na terenach zielonych. Rozsączanie ścieków za pomocą drenażu zapewnia stały dopływ wody do gleby, co sprzyja bujnemu wzrostowi roślinności. Wybierając sposób zagospodarowania oczyszczonych ścieków, warto kierować się zarówno aspektami praktycznymi, jak i ekologicznymi. Odpowiednie rozsączanie ścieków i wykorzystanie ich do nawadniania przyczynia się do ochrony środowiska i zrównoważonego gospodarowania zasobami wodnymi. Dzięki temu możemy cieszyć się pięknem zieleni wokół naszego domu, jednocześnie dbając o naturę.

Przydomowa oczyszczalnia ścieków sprawdzi się wszędzie tam, gdzie przyłącze kanalizacyjne wymaga wybudowania kosztownej przepompowni ścieków surowych. Najważniejszą kwestią jest to, by zastosowane przez nas rozwiązanie było nieszkodliwe dla środowiska naturalnego. W przypadku szamb przeznaczonych do gromadzenia nieczystości płynnych, możliwość podłączenia się do sieci kanalizacji zbiorczej bywa zbawienna.

Podsumowanie

Tereny biologicznie czynne, bo taka jest rola terenów zielonych, spełniają ważne funkcje nie tylko dla nas, ale również dla żyjących w niej gatunków fauny i flory. Tak więc każdy potencjalny Inwestor, robiąc założenia inwestycyjne, powinien dokładnie zapoznać się z ograniczeniami w zabudowie, które określa ustalona w MPZP m.in.

Świadomość znaczenia zieleni w naszym otoczeniu jest coraz większa. W tej chwili polityka urbanistyczna, zarówno w miastach, jak i na obszarach mniej zurbanizowanych, w planowaniu przestrzennym stawia na ochronę terenów otwartych przed nadmierną zabudową, a także na dbałość o utrzymanie i rozwój obszarów zielonych w miejscach przeznaczonych pod zabudowę.

Prawidłowe określenie powierzchni biologicznie czynnej ma bezpośredni wpływ na uzyskanie pozwolenia na budowę oraz późniejsze użytkowanie obiektu. Rozbieżne decyzje organów budowlanych oraz orzecznictwo sądów sprawiają, że każdą sytuację należy analizować indywidualnie. Aby uniknąć potencjalnych problemów prawnych, warto zasięgnąć porady eksperta specjalizującego się w prawie budowlanym lub planistycznym. Fachowa analiza może pomóc w rozwianiu wątpliwości, przygotowaniu dokumentacji zgodnej z aktualnymi przepisami, a także w rozwiązaniu ewentualnych sytuacji spornych.

Tabela: Porównanie Oczyszczalni Biologicznych i Ekologicznych

Cecha	Oczyszczalnie biologiczne	Oczyszczalnie ekologiczne (osadnik gnilny z drenażem rozsączającym)
Stopień oczyszczania ścieków	Do 98%	Niski, niemierzalny
Technologia	Tlenowa z udziałem mikroorganizmów	Beztlenowa
Osad czynny	Tak	Nie
Klarowność wody pościekowej	Tak	Nie
Koszt inwestycji	Wyższy	Niższy

tags: #oczyszczalnia #ścieków #powierzchnia #biologicznie #czynna #definicja