Oczyszczalnia ścieków a obowiązki gminy

Szczegóły: Opublikowano: 04. December 2025

Każdy, kto zdecydował się na montaż przydomowej oczyszczalni ścieków, musi dopełnić formalności prawno-urzędowych. Zgodnie z obowiązującymi przepisami przydomowa oczyszczalnia ścieków wymaga zgłoszenia właściwym odrębnym organom zarówno w zakresie jej budowy, jak i eksploatacji.

Krok 1: Dokumentacja wodnoprawna

Należy rozpocząć od uzyskania zgłoszenia wodnoprawnego wymaganego artykułem 394 ust. 1 pkt 13 Prawa wodnego (w przypadku odprowadzenia oczyszczonych ścieków bytowych do wód lub do ziemi w ilości nieprzekraczającej 5 m3 na dobę). W sytuacji, gdy jest to więcej niż 5,0 m3 oraz/lub odprowadzenie ścieku planowane jest do rowu melioracyjnego, rzeki lub urządzenia wodnego (które nie znajduje się na własnym terenie) wymagane jest uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego.

Zgłoszenie/pozwolenie składa się we właściwym terytorialnie Nadzorze Wodnym Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie. Formularz druków można uzyskać w jednostce Wód Polskich lub na stronach internetowych.

Krok 2: Zgłoszenie budowlane

Właściciel nieruchomości przed rozpoczęciem budowy przydomowej oczyszczalni ścieków o przepustowości do 7,5m3 na dobę, wykorzystywanej na potrzeby własnego gospodarstwa domowego lub rolnego w ramach zwykłego korzystania z wód jest zobowiązany zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 5 i 6 ustawy Prawo budowlane dokonać zgłoszenia budowlanego przynajmniej 21 dni przed rozpoczęciem robót budowlanych do Starostwa Powiatowego.

Organ administracji architektoniczno-budowlanej, w terminie 21 dni od dnia doręczenia zgłoszenia, może, w drodze decyzji, wnieść sprzeciw. Do wykonywania robót budowlanych można przystąpić, jeżeli organ nie wniósł sprzeciwu w tym terminie.

Przeczytaj także: Przydomowe oczyszczalnie ścieków Zawiercie

Jeżeli zdecydujemy się na montaż przydomowej oczyszczalni ścieków na samym początku drogi prowadzącej do wybudowania domu, najprościej jest wpisać oczyszczalnię do projektu budowlanego jako rozwiązanie gospodarki ściekowej.

Krok 3: Zgłoszenie eksploatacji

Przed rozpoczęciem eksploatacji przydomowej oczyszczalni ścieków zgodnie z art. art.152-153, art.378 ust.3 pkt 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony Środowiska właściciel nieruchomości na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 1 , w związku z art. 5 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach jest zobowiązany do zgłoszenia eksploatacji.

Urząd Gminy przypomina o obowiązku zgłaszania eksploatacji przydomowych oczyszczalni ścieków o przepustowości do 5 m3 na dobę, wykorzystywanych na potrzeby własnego gospodarstwa domowego lub rolnego w ramach zwykłego korzystania z wód, po zakończeniu ich budowy a 30 dni przed początkiem ich eksploatacji.

Po sformalizowaniu budowy oczyszczalni w Starostwie Powiatowym jej posiadacz ma obowiązek zgłoszenia jej eksploatacji w Urzędzie Gminy. W myśl art. 152 ust. 1. p.o.ś instalacja, z której emisja nie wymaga pozwolenia, mogąca negatywnie oddziaływać na środowisko (a do takich instalacji zaliczana jest przydomowa oczyszczalnia ścieków), podlega zgłoszeniu organowi ochrony środowiska czyli Wójtowi Gminy.

Zgłoszenia eksploatacji oczyszczalni należy dokonać przed rozpoczęciem jej użytkowania. Do rozpoczęcia korzystania z przydomowej oczyszczalni można przystąpić, jeżeli organ właściwy do przyjęcia zgłoszenia (czyli Wójt Gminy) w terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia nie wniesie sprzeciwu w drodze decyzji.

Przeczytaj także: Oczyszczalnia oksydacyjna: zasady działania

Oczyszczalnia, która jest już eksploatowana powinna zostać zgłoszona do Wójta w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym została objęta tym obowiązkiem. Niezgłoszenie informacji dotyczących eksploatacji oczyszczalni ścieków lub eksploatacja instalacji niezgodnie ze złożoną informacją, zgodnie z art. 342 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku prawo ochrony środowiska podlega karze grzywny.

Podsumowanie obowiązków

Budowa przydomowej oczyszczalni ścieków służąca do wprowadzania do ziemi ścieków oczyszczonych na potrzeby zwykłego korzystania z wód (musi służyć zaspokojeniu potrzeb własnego gospodarstwa domowego lub własnego gospodarstwa rolnego) o przepustowości do 5 m3 na dobę wymaga spełnienia wszystkich poniżej wymienionych czynności:

zgłoszenia wodnoprawnego zgodnie z art. 394 ust.1 pkt 13 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne do Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie.
zgłoszenia budowy zgodnie z art. 29 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane do Starosty.
zgłoszenia do eksploatacji przydomowej oczyszczalni ścieków zgodnie z art. 152 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska do Wójta Gminy.

Ewidencja zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków

Zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach gmina ma obowiązek prowadzenia ewidencji zbiorników bezodpływowych (szamb) oraz przydomowych oczyszczalni ścieków. W związku z powyższym każdy właściciel/użytkownik nieruchomości wyposażonej w zbiornik bezodpływowy lub przydomową oczyszczalnię ścieków, powinien złożyć aktualne zgłoszenie do ww. ewidencji.

Właściciel/użytkownik nieruchomości zobowiązany jest do zawarcia umowy na wywóz nieczystości ciekłych z podmiotem posiadającym zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych lub osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków i transportu nieczystości ciekłych na terenie miasta, a także do posiadania aktualnych rachunków potwierdzających realizację tej umowy.

Ponadto, informujemy iż w związku ze zmianą ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, zgodnie z art. 6 ust. 5a ww. ustawy gmina ma obowiązek prowadzenia kontroli zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków w zakresie zawartych umów na usługi opróżniania i wywozu nieczystości ciekłych oraz dowodów uiszczania opłat za te usługi i częstotliwości opróżniania zbiorników bezodpływowych i osadników przydomowych oczyszczalni ścieków.

Przeczytaj także: Jak ustawić napowietrzanie?

Kontrola szamb i przydomowych oczyszczalni ścieków odbywać się będzie co najmniej raz na 2 lata w każdym gospodarstwie domowym, które nie jest podłączone do kanalizacji sanitarnej.

Podczas kontroli, zgodnie z art. 6 ust 1 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, właściciele nieruchomości są zobowiązani do udokumentowania korzystania z usług przedsiębiorcy posiadającego zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych lub osadników przydomowych oczyszczalni ścieków i transportu nieczystości ciekłych, poprzez okazanie zawartych umów i dowodów uiszczania opłat za te usługi.

Kontrola nieruchomości wyposażonych w zbiorniki bezodpływowe i przydomowe oczyszczalnie ścieków

Zgodnie z art. 6 ust. 1, 5a i 5aa ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach od 2023 r. raz na dwa lata wszystkie nieruchomości wyposażone w bezodpływowe zbiorniki (tzw. szamba) i przydomowe oczyszczalnie ścieków muszą być poddane stosownej kontroli. W celu realizacji tego obowiązku rokrocznie nieruchomości wyposażone w zbiorniki bezodpływowe i przydomowe oczyszczalnie ścieków będą poddawane kontroli.

Właściciele nieruchomości posiadający zbiorniki bezodpływowe i przydomowe oczyszczalnie ścieków powinni dopilnować, czy firma z którą mają podpisaną umowę posiada zezwolenie na odbiór nieczystości ciekłych. Ponadto właściciele nieruchomości wyposażonych w zbiorniki bezodpływowe i przydomowe oczyszczalnie ścieków zobowiązani są udokumentowania realizacji zawartej umowy czyli cyklicznego opróżniania zbiornika bezodpływowego lub osadnika z przydomowej oczyszczalni ścieków.

W przypadku istotnych rozbieżności w ilości odebranych nieczystości ciekłych (za okres 2 letni podlegający kontroli) ze zbiornika bezodpływowego w stosunku do ilości zużytej wody i/lub ilości zamieszkałych osób, właściciel nieruchomości może zostać zobowiązany do okazania aktualnego protokołu szczelności zbiornika. Przy jego braku zostanie wyznaczony termin na wykonanie tego obowiązku. Po tym terminie, jeśli taka kontrola szczelności nie zostanie wykonana organ kontrolujący powiadomi Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego.

Sposób realizacji kontroli:

Kontrolę prowadzić będą upoważnieni strażnicy gminni oraz pracownicy Wydziału Infrastruktury i Środowiska.
Kontrola realizowana będzie bezpośrednio na terenie nieruchomości w obecności właściciela lub zarządcy nieruchomości.

By umożliwić przygotowanie się właściciela do kontroli i zgromadzenia wymaganej dokumentacji informuję, że podczas kontroli należy przedstawić:

aktualną umowę na pozbywanie się zebranych na terenie nieruchomości nieczystości ciekłych;
dowodów uiszczania opłat za opróżnianie zbiorników bezodpływowych lub osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków;
oraz w przypadku istotnych rozbieżności w ilości odebranych nieczystości w stosunku do ilości zużytej wody: protokołu z prób szczelności zbiorników bezodpływowych i osadników przydomowych oczyszczalni ścieków.

W trakcie trwania kontroli właściciel lub zarządca nieruchomości będzie miał możliwość dostarczenia brakujących dokumentów po wcześniejszym uzgodnieniu takiej potrzeby z kontrolującym.

Po zakończeniu czynności, kontrolujący sporządzi protokół z kontroli, który zostanie przedłożony właścicielowi lub zarządcy kontrolowanej nieruchomości w formie papierowej, w celu zapoznania się z jej wynikiem.

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Przepisy karne

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska art. 342 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.

Kto, będąc obowiązany na podstawie art. 152 do zgłoszenia informacji dotyczących eksploatacji instalacji (przydomowa oczyszczalnia ścieków), nie spełnia tych obowiązków lub eksploatuje instalację niezgodnie ze złożoną informacją, podlega karze grzywny.

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1510) 2 ust. 1 Zgłoszenia z uwagi na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi wymagają oczyszczalnie ścieków o przepustowości do 5 m3 na dobę, wykorzystywane na potrzeby własnego gospodarstwa domowego lub rolnego w ramach zwykłego korzystania z wód.

Art. 10 ust.2, 2a i d ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, art. 10. [Odpowiedzialność za wykroczenia] Kto nie wykonuje obowiązków wymienionych w art. 5 ust. 1 lub 1a- podlega karze grzywny.

Kodeks karny art. 225 § 1 kodeksu karnego art. 225. [Udaremnianie lub utrudnianie przeprowadzania kontroli w zakresie ochrony środowiska i inspekcji pracy] §1. Kto osobie uprawnionej do przeprowadzania kontroli w zakresie ochrony środowiska lub osobie przybranej jej do pomocy udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Kontrola szamba i przydomowych oczyszczalni: Co powinieneś wiedzieć?

Nowelizacja przepisów z 9 sierpnia 2022 roku wprowadza szereg nowych obowiązków zarówno dla gmin, jak i dla mieszkańców. Oto kluczowe rzeczy, które powinieneś wiedzieć.

Gminy są zobowiązane do ustalenia częstotliwości wywozu nieczystości. W przypadku szamba, standardowy wywóz to raz w miesiącu.
Przydomowe oczyszczalnie mają różne wymagania, co do częstotliwości wywozu, często zależące od parametrów technicznych, średnio to raz na rok.

Odgórnie ustalone zasady nakładają na władze lokalne konieczność przeprowadzania kontroli co dwa lata. Co to oznacza dla Ciebie? Będziesz musiał przedstawiać dokumenty takie jak:

Umowy na wywóz nieczystości.
Faktury potwierdzające rzeczywisty wywóz.

Częstotliwość wywozu zależy od sposobu gospodarowania ściekami z domu. Oto prosta tabela, która to zobrazowuje:

Rodzaj	Częstotliwość wywozu
Szambo	Miesięczny
Przydomowa oczyszczalnia	Od 1 do 2 razy w roku

Zignorowanie tych obowiązków może skutkować wysokimi karami, sięgającymi nawet 5 tysięcy złotych. Dlatego ważne jest, by dbać o dokumentację i umowy.

Jak przygotować się do kontroli?

Podczas kontroli, urzędnicy z gminy będą wymagać od Ciebie kilku istotnych dokumentów. Co dokładnie musisz mieć? Oto lista:

Umowa na wywóz nieczystości
Faktury za wywóz nieczystości
Potwierdzenie zgłoszenia eksploatacji oczyszczalni

Kary i jak ich uniknąć

W Polsce wprowadzono nowe przepisy dotyczące gospodarki odpadami. W rezultacie, kary za ich nieprzestrzeganie stały się realnym zagrożeniem dla podmiotów gospodarczych. W niektórych sytuacjach wysokość takich kar może wynosić nawet 5 tysięcy złotych za niewłaściwy wywóz nieczystości.

Przykłady sytuacji, które mogą prowadzić do kar:

Brak umowy na wywóz nieczystości.
Nieprzestrzeganie częstotliwości wywozu.
Nieodpowiedni dokumenty poświadczające wywóz, jak faktury czy dowody uiszczonych opłat.

Jak możesz uniknąć kar? Oto kilka prostych, ale skutecznych strategii:

Zgłoszenie eksploatacji urządzenia do Wydziału Ochrony Środowiska.
Monitoruj swoje umowy i dokumentację.
Sprawdzaj zgodność oczyszczalni z lokalnymi przepisami.

Rodzaj urządzenia	Częstotliwość wywozu
Szambo	Miesięcznie
Przydomowe oczyszczalnie ścieków	W zależności od instrukcji (DTR)

Gminy i ich odpowiedzialność

Gminy mają wiele powodów, aby przeprowadzać kontrolę. Po pierwsze, nowe przepisy wprowadzone 9 sierpnia 2022 roku wprowadzają *obowiązek* raportowania danych o gospodarowaniu nieczystościami.

Jakie dane gminy muszą raportować?

Liczba osób zamieszkujących dany adres.
Umowy na wywóz nieczystości - musisz je mieć w porządku.
Częstotliwość wywozu nieczystości - co miesiąc lub co rok, w zależności od urządzenia.
Faktury, które potwierdzają wywóz nieczystości.

Co grozi gminom za niewywiązywanie się z obowiązków? W przypadku braku raportowania danych, gmina może zapłacić od 10 do aż 50 tysięcy złotych. Rekordowe kary, takie jak 5 tysięcy złotych, grożą także właścicielom nieruchomości, którzy nie przestrzegają zasad.

Kara	Zakres
Za brak sprawozdania	10 - 50 tys. złotych
Za niewywiązywanie się z obowiązków	do 5 tys. złotych

Zgłaszanie eksploatacji oczyszczalni i szamb

W dobie rosnącej świadomości ekologicznej, zgłaszanie eksploatacji oczyszczalni i szamb to kluczowy element dbania o środowisko. Przeczytaj uważnie, aby dowiedzieć się, jak poprawnie zgłaszać eksploatację, jakie są terminy oraz dlaczego warto być na czasie.

Jak zgłosić eksploatację?

Przygotowanie dokumentów: Potrzebujesz informacji o liczbie osób, dla których urządzenie jest przeznaczone, oraz przewidywanej ilości ścieków. Częstotliwość wywozu także jest ważna.
Wypełnienie formularza zgłoszeniowego: W większości przypadków możesz znaleźć odpowiedni formularz na stronie internetowej swojego urzędu gminy.
Złożenie zgłoszenia: Złożenie dokumentów osobiście lub drogą elektroniczną to twój kluczowy obowiązek.
Oczekiwanie na potwierdzenie: Po złożeniu zgłoszenia, urząd powinien potwierdzić jego przyjęcie.

Terminy zgłoszeń do Wydziału Ochrony Środowiska

Zazwyczaj zgłoszenia należy składać co roku. Warto zauważyć, że planowane kontrole przeprowadzane są co dwa lata. Mogą grozić ci kary finansowe do 5 tysięcy złotych!

Dlaczego ważne jest, aby zgłoszenie było na czas?

Odpowiedź jest prosta: konsekwencje finansowe. Prokrastynacja w tej kwestii może prowadzić do ukarań, a nawet problemów z urzędem.

Typ urządzenia	Przybliżona częstotliwość wywozu
Szambo	Miesięcznie
Przydomowa oczyszczalnia	Zwykle raz do roku (może być więcej w zależności od DTR)

tags: #oczyszczalnia #ścieków #a #gmina #obowiązki