Przydomowa oczyszczalnia biologiczna: wady i zalety

Szczegóły: Opublikowano: 10. December 2025

Decydując się na budowę domu, stajemy przed szeregiem trudnych wyborów, które będą miały ogromny wpływ na koszty jego utrzymania w kolejnych latach. Analizujemy technologie ogrzewania budynku, sprawdzamy, czy do danej działki będziemy mogli doprowadzić wszystkie media… Często okazuje się wówczas, że niemożliwe jest podłączenie do kanalizacji naszego nowego domu - dotyczy to w szczególności terenów wiejskich, ale nie tylko. Gdy zabudowa jest ciasna, konieczne może być przekopanie się do istniejących przyłączy przez działkę sąsiada, który zwyczajnie może nie wyrazić na to zgody.

Wybierając konkretny sposób utylizacji ścieków, warto zwrócić uwagę na ich szczegółową charakterystykę i poznać zarówno zalety, jak i wady. Jeszcze do niedawna największą popularnością cieszyły się przydomowe szamba. Teraz jednak coraz częściej spotyka się oczyszczalnie ścieków. Niedrogie w utrzymaniu instalacje są szczególnie popularne wśród osób stawiających nowe budynki. Jedynym rozwiązaniem są wówczas alternatywne metody odprowadzania ścieków. W tym artykule przedstawimy wady i zalety najbardziej ekologicznego spośród dostępnych rozwiązań.

Na rynku znajdują się dwa rodzaje - oczyszczalnia biologiczna oraz oczyszczalnia ekologiczna. Obie mają podobne zasady działania, lecz różnią się sposobem oczyszczania ścieków.

Jak działa biologiczna oczyszczalnia ścieków?

Tradycyjne szambo zbiera i gromadzi nieczystości z naszego gospodarstwa, które następnie wywożone są do oczyszczalni. Inwestując w biologiczną oczyszczalnię ścieków, to MY zajmujemy się oczyszczaniem ścieków. W zbiorniku takiej oczyszczalni żyją pożyteczne bakterie i organizmy, które same rozkładają wytwarzane przez nas nieczystości.

Przydomowa oczyszczalnia ścieków to zamiennik tradycyjnego szamba, który charakteryzuje się między innymi praktycznie bezobsługowym działaniem. Ścieki zostają zneutralizowane, a bakterie całkowicie unieszkodliwione, dzięki czemu w postaci oczyszczonej mogą zostać wprowadzone wprost do gleby.

Przeczytaj także: Przydomowe oczyszczalnie ścieków Zawiercie

Oczyszczalnia biologiczna a ekologiczna - różnice

Czym się różni oczyszczalnia biologiczna od ekologicznej? Stosunkowo niewielkimi detalami, które jednak mogą być istotne z punktu widzenia nabywcy. Siłą rzeczy na niewielkiej działce będzie możliwość montażu wyłącznie oczyszczalni ekologicznej, drenażowej, która zajmuje bardzo wiele wolnego miejsca. Ponadto dla ogrodników istotne jest także odzyskanie oczyszczonej wody i możliwość jej dalszego przetworzenia np. do nawadniania roślin.

Oczyszczalnia ekologiczna, zwana także drenażową, polega na oczyszczaniu tlenowym i beztlenowym w dwóch, oddzielnych pojemnikach, którymi jest osadnik i drenaż. Osadnik gnilny służy do oczyszczanie ścieków w około 70% beztlenowo, usuwając większość zanieczyszczeń i osadów. Pozostałe 20-30% zostaje oczyszczone podczas drugiego etapu, tym razem tlenowego, którym jest drenaż rozsączający. Co ciekawe, w systemie drenażowym praktycznie nie ma możliwości pozyskania wody oczyszczonej i ponownego wykorzystania ścieków. Dla wielu osób montujących oczyszczalnie ekologiczne dużym utrudnieniem jest także wymóg instalacji rur drenujących, których długość nie może być mniejsza niż 9 metrów.

Oczyszczalnia biologiczna jest znacznie nowszym sposobem oczyszczania ścieków i charakteryzuje się wieloma zaletami, które zwiększają jej popularność z roku na rok. Pierwszą i najistotniejszą z nich jest fakt, iż zajmuje znacznie mniej miejsca, gdyż cały proces oczyszczania następuje w jednym zbiorniku i w obrębie jednego, kompletnego urządzenia znajdującego się poniżej linii gleby. Różnice są także w funkcjonalności. Oczyszczalnie biologiczne wykorzystują beztlenową puryfikację ścieków, które po uzyskaniu płynnej konsystencji zostają oczyszczone złożem biologicznym. Na szczególną uwagę zasługuje stopień oczyszczenia, który w przypadku systemu biologicznego może wynosić nawet 98%.

Zalety przydomowej oczyszczalni biologicznej

Przydomowe biologiczne oczyszczalnie ścieków to rozwiązanie przyjazne dla środowiska i opłacalne ekonomicznie w dłuższej perspektywie. Oferują one szereg zalet, takich jak ochrona ekosystemu, oszczędności finansowe, możliwość odzysku wody i niezależność od sieci kanalizacyjnej.

Ochrona środowiska
Jedną z największych zalet przydomowych biologicznych oczyszczalni ścieków jest ich przyjazność dla środowiska. Te systemy oczyszczają nieczystości w ponad 90%, dzięki czemu odprowadzana z nich woda nie stanowi zagrożenia dla gruntu i wód podziemnych. W procesie oczyszczania wykorzystywane są naturalne procesy biologiczne, które rozkładają zanieczyszczenia bez użycia szkodliwych substancji chemicznych. To znacznie przyczynia się do ochrony otaczającego nas ekosystemu i minimalizuje negatywny wpływ ludzkiej działalności na przyrodę.

Przeczytaj także: Oczyszczalnia oksydacyjna: zasady działania
Oszczędności finansowe
Wybierając biologiczną oczyszczalnię ścieków, można zaoszczędzić na kosztach wywozu i opróżniania tradycyjnych szamb. Szamba wymagają regularnego opróżniania, co wiąże się z dodatkowymi kosztami i koniecznością wezwania specjalistycznego pojazdu asenizacyjnego. W przypadku oczyszczalni biologicznych, ścieki są na bieżąco przetwarzane, a osady wymagają usuwania znacznie rzadziej, zwykle raz na kilka lat. Roczny koszt utrzymania biologicznej oczyszczalni wynosi około 400 zł, co w dłuższej perspektywie oznacza spore oszczędności w porównaniu z tradycyjnymi rozwiązaniami.
Odzysk wody
Biologiczne oczyszczalnie ścieków oferują dodatkową korzyść w postaci możliwości odzysku wody. Oczyszczona woda z oczyszczalni doskonale nadaje się do podlewania ogrodu lub trawnika. Dzięki zawartości fosforanów i azotanów, które są produktami ubocznymi procesu oczyszczania, woda ta korzystnie wpływa na wzrost i rozwój roślin. Wykorzystanie oczyszczonej wody do celów ogrodowych to ekonomiczne rozwiązanie, które pozwala zaoszczędzić na rachunkach za wodę i ograniczyć jej zużycie.
Niezależność od sieci kanalizacyjnej
Montaż przydomowej oczyszczalni ścieków daje niezależność od miejskiej sieci kanalizacyjnej. Jest to szczególnie istotne na obszarach, gdzie dostęp do kanalizacji jest utrudniony lub niemożliwy. Dzięki własnej oczyszczalni, właściciele nieruchomości mogą cieszyć się komfortem i wygodą, jakie daje sprawny system odprowadzania i oczyszczania ścieków, bez konieczności podłączania się do sieci kanalizacyjnej.
Łatwość obsługi
Nowoczesne biologiczne oczyszczalnie ścieków są zaprojektowane tak, aby ich obsługa była prosta i nie wymagała specjalistycznej wiedzy. Proces oczyszczania przebiega w sposób automatyczny, a jedyne czynności, jakie należy wykonywać, to okresowe kontrole i usuwanie nadmiaru osadu. Wiele oczyszczalni wyposażonych jest w systemy monitorujące, które informują użytkownika o ewentualnych nieprawidłowościach lub konieczności przeprowadzenia konserwacji.

Wady przydomowej oczyszczalni biologicznej

Przed podjęciem decyzji o montażu, należy wziąć pod uwagę również potencjalne wady, jak wysokie koszty początkowe, zajmowana powierzchnia czy konieczność regularnej konserwacji.

Przeczytaj także: Jak ustawić napowietrzanie?

Wysokie koszty montażu
Pierwszą zasadniczą wadą, która zniechęca wielu potencjalnych użytkowników, jest wysoka cena montażu przydomowej oczyszczalni ścieków. Koszt zakupu i instalacji nowoczesnego systemu biologicznego oczyszczania może wynosić od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych, w zależności od wielkości gospodarstwa domowego i wybranej technologii. To znacząca inwestycja, która wymaga starannego planowania budżetu. Należy jednak pamiętać, że w dłuższej perspektywie oczyszczalnia biologiczna przynosi oszczędności i zwraca się zwykle w ciągu 3-4 lat.

Paradoksem biologicznych oczyszczalni ścieków jest to, że trafne jest stwierdzenie: „to tanie rozwiązanie”, a równocześnie trudno zaprzeczyć, że koszt jego zakupu i montażu jest dość duży. Musimy liczyć się z kwotą wynoszącą nawet kilkanaście tysięcy złotych.
Zajmowana powierzchnia
Biologiczne oczyszczalnie ścieków to rozbudowane systemy, które wymagają odpowiedniej ilości miejsca na posesji. Składają się one zwykle z osadnika wstępnego, komory napowietrzania, osadnika wtórnego oraz studni chłonnej lub drenaży rozsączających. Aby filtracja przebiegała prawidłowo, poszczególne elementy muszą być odpowiednio rozmieszczone i mieć zapewnioną przestrzeń wokół siebie. Im większe gospodarstwo domowe, tym większa oczyszczalnia jest potrzebna. Może to stanowić problem na małych działkach lub w gęstej zabudowie, gdzie ilość dostępnego miejsca jest ograniczona.
Potencjalne nieprzyjemne zapachy
Jedną z obaw związanych z biologicznymi oczyszczalniami ścieków jest możliwość wystąpienia nieprzyjemnych zapachów. Większość polecanych oczyszczalni ma osadnik gnilny, w którym zachodzą procesy beztlenowe. Jeśli osadnik nie jest odpowiednio wentylowany lub uszczelniony, może dojść do uwalniania się odorów. Jest to szczególnie uciążliwe, gdy oczyszczalnia znajduje się blisko domu lub miejsca wypoczynku. Na szczęście, nowoczesne rozwiązania technologiczne, takie jak oczyszczalnie pracujące w technologii bezzapachowej, skutecznie eliminują ten problem.

Warto zwrócić również uwagę na pewną niewątpliwą zaletę biologicznych oczyszczalni, która odróżnia ich od tradycyjnego szamba. Z drugiego spośród nich często wydobywa się nieprzyjemny zapach wynikający z tego, że nieczystości zalegają w zbiorniku przez dłuższy czas. Jest on szczególnie dotkliwy, jeśli nie śledziliśmy uważnie poziomu zapełnienia szamba, które w końcu niefortunnie wybiło.
Wrażliwość na chemię gospodarczą
Biologiczne oczyszczalnie ścieków opierają swoje działanie na procesach naturalnych, w których biorą udział żywe mikroorganizmy. Dlatego też są one wrażliwe na niektóre substancje chemiczne, powszechnie stosowane w gospodarstwach domowych. Nadmierne użycie silnych detergentów, wybielaczy lub środków dezynfekujących może zaburzyć delikatną równowagę biologiczną w oczyszczalni i pogorszyć efektywność jej pracy. Konieczne jest zatem świadome i umiarkowane korzystanie z chemii gospodarczej oraz wybieranie produktów przyjaznych dla środowiska.

By nie zaszkodzić pożytecznym bakteriom obecnym w przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków, powinniśmy zrezygnować z używania najbardziej agresywnych środków czystości, takich jak wybielacze, odkamieniacze, udrażniacze rur czy środki odkażające. Warto zerkać na etykiety produktów i unikać tych, które w swoim składzie zawierają substancje, takie jak formaldehyd, chlor czy amoniak. Prostszym i wygodniejszym rozwiązaniem będzie jednak wybór bardziej naturalnych środków, których producent sam wskazuje, że są w pełni bezpieczne dla biologicznych oczyszczalni ścieków.
Konieczność regularnej konserwacji
Choć biologiczne oczyszczalnie ścieków są w dużej mierze bezobsługowe, to jednak wymagają regularnej konserwacji dla utrzymania optymalnej wydajności. Należy pamiętać o okresowym usuwaniu nadmiaru osadu z osadnika wstępnego oraz kontroli działania poszczególnych elementów systemu. Zaniedbanie tych czynności może prowadzić do spadku efektywności oczyszczania, a w skrajnych przypadkach nawet do awarii. Warto zawrzeć umowę serwisową z firmą specjalizującą się w obsłudze oczyszczalni, aby mieć pewność, że wszystkie niezbędne prace konserwacyjne będą wykonywane terminowo i fachowo.

Koszty

Przed montażem oczyszczalni należy spełnić wszelkie formalności - konieczny będzie projekt oraz zdobycie pozwolenia na jej budowę. Istotne jest również to, że dostaniemy je tylko i wyłącznie wtedy, jeśli faktycznie nie ma możliwości podłączenia naszego domu do istniejącej sieci kanalizacyjnej. Należy też odpowiednio zaplanować prace nie tylko w kontekście najlepszego czasu na prace wykopkowe, ale również planowanego wprowadzenia się do domu. O ile sam zbiornik można zamontować na dowolnym etapie jego budowy, o tyle należy pamiętać, że zaszczepienie i „uruchomienie” oczyszczalni powinno nastąpić w momencie, w którym zaczynamy regularne korzystanie z instalacji.

Większość modeli, podobnie jak szambo, trzeba cyklicznie opróżniać. Częstotliwość wykonywania tej czynności jest jednak dużo mniejsza - producenci zalecają, by robić to raz na rok lub dwa lata. W urządzeniu znajduje się zasilana elektrycznie dmuchawa (do wydatków należy więc doliczyć niewielkie zużycie prądu), którą trzeba wymieniać na nową co około 5 lat. Sumując koszty, możemy spodziewać się, że inwestycja zwróci się po około 3-4 latach (w zależności od wielkości gospodarstwa).

Spójrzmy na porównanie kosztów szamba ekologicznego i biologicznej oczyszczalni ścieków. Chociaż początkowy wydatek na montaż oczyszczalni może być wyższy, to jednak koszty użytkowania biologicznej oczyszczalni ścieków są zazwyczaj niższe. Warto zauważyć, że ekologiczne metody oczyszczania, jakie oferuje biologiczna oczyszczalnia ścieków, mogą przyczynić się do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń do gleby i wód gruntowych, co jest korzystne zarówno dla środowiska, jak i portfela inwestora.

Tabela porównawcza kosztów

Rodzaj instalacji	Koszt zakupu i instalacji	Roczny koszt utrzymania	Częstotliwość opróżniania
Szambo tradycyjne	Niski	Wysoki (częste wywozy)	Częste (nawet kilka razy w miesiącu)
Szambo ekologiczne	Średni	Średni (wywozy rzadsze niż w tradycyjnym szambie)	Rzadsze niż w tradycyjnym szambie
Oczyszczalnia biologiczna	Wysoki	Niski (energia elektryczna, biopreparaty)	Bardzo rzadkie (raz na rok/dwa lata)

Jak dbać o biologiczną oczyszczalnię ścieków?

Po zamontowaniu i uruchomieniu biologicznej oczyszczalni należy przede wszystkim przestrzegać zaleceń producenta w kwestii kontroli jej pracy, cyklicznego opróżniania zbiornika i dawkowania specjalnych preparatów bakteryjnych. Jest jednak sporo uniwersalnych zasad, które są wspólne dla wszystkich typów oczyszczalni ścieków i których warto przestrzegać, by służyła nam ona jak najdłużej. Biologiczna oczyszczalnia ścieków zdolna jest do rozkładu wszelkich zanieczyszczeń dzięki żyjącym w niej bakteriom i innym mikroorganizmom. Są to żywe stworzenia, które, choć pracowite, niestety nie są niezniszczalne.

Gdy zmywamy w zlewie, warto zadbać o to, aby przed spuszczeniem wody wyciągnąć z niego wszystkie większe kawałki odpadów organicznych, takie jak obierki z warzyw czy kruszonka z ciasta. Możemy wyposażyć nasz zlew w korek, który zatrzymuje resztki jedzenia na specjalnej siatce.

Co zrobić, jeśli popełniliśmy jakiś rażący błąd, który zahamował pracę oczyszczalni? Należy wówczas przeprowadzić jej restart przy pomocy odpowiednich biopreparatów. Zapytaj o nie producenta swojej oczyszczalni. A co, jeśli nie zauważyliśmy, że zrobiliśmy coś złego albo to inny domownik wprowadził do rur szkodliwą substancję?

tags: #oczyszczalnia #przydomowa #biologiczna #wady #i #zalety