Awaria Oczyszczalni Ścieków "Czajka": Przyczyny i Konsekwencje
- Szczegóły
Awaria oczyszczalni ścieków "Czajka" była jednym z głównych tematów w przestrzeni publicznej, wywołując szeroką dyskusję na temat zarządzania infrastrukturą miejską i ochrony środowiska.
Przyczyny awarii kolektorów ściekowych pod Wisłą
Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji (MPWiK) poinformowało, że zakończyły się trwające ponad rok badania przyczyn awarii kolektorów ściekowych pod Wisłą z sierpnia 2020 r.
Ekspertyza naukowców z Politechniki Krakowskiej jako przyczynę awarii wskazuje błąd w pierwotnym projekcie budowy układu przesyłowego polegający na braku zaprojektowania odpowiedniego drenażu.
MPWiK wyjaśniło, że drenaż pozwoliłby na odprowadzanie nadmiaru wody i ścieków z przestrzeni otaczającej rurociągi, co uniemożliwiłoby osiągnięcie niebezpiecznego dla instalacji ciśnienia zewnętrznego generowanego ciśnieniem z rurociągu syfonu.
Zdaniem ekspertów z Politechniki Krakowskiej błędem projektowym było założenie stuprocentowej szczelności rurociągów.
Przeczytaj także: Przydomowe oczyszczalnie ścieków Zawiercie
Ekspertyza Politechniki Krakowskiej wykazała, że awaria kolektorów pod Wisłą powstała na skutek błędu w projekcie z 2006 roku.
W projekcie nie uwzględniono wówczas odpowiedniego drenażu, pozwalającego na odprowadzenie nadmiaru wody i ścieków z przestrzeni otaczającej wodociągi.
Ze względu na brak właściwego drenaż, doszło do wycieku ścieków z rurociągu.
"Wskutek braku takiego drenażu wyciek ścieków z rurociągu wytworzył krytyczny poziom ciśnienia na zewnątrz nitki B. Doprowadziło to do jej lokalnego zniszczenia. Gwałtowny wyciek ścieków wyniósł płytę dociążającą i dokonał wielu zniszczeń, a także uszkodził nitkę A" - podkreślono.
Żadna dokumentacja, którą MPWiK dysponowało przed sierpniem 2020 roku nie wskazywała na zły system drenażu.
Przeczytaj także: Oczyszczalnia oksydacyjna: zasady działania
W ocenie biegłych powołanych przez NIK zmiany wykonawcze względem projektu budowlanego układu przesyłowego ścieków do Oczyszczalni Ścieków Komunalnych „Czajka” (OŚK Czajka) stworzyły warunki, które najprawdopodobniej doprowadziły do pierwszej awarii o znacznym zasięgu.
Również podczas projektowania i uzyskiwania wymaganych pozwoleń nie wyeliminowano rozwiązań projektowych zwiększających ryzyko wystąpienia awarii.
Przebieg awarii i reakcja
27 sierpnia 2019 r. około godz. 5 rano nastąpiło rozszczelnienie rurociągu technologicznego „A”, transportującego ścieki z części lewobrzeżnej Warszawy do OŚK Czajka.
Dzień później około godz. 7 rano nastąpiło nagłe rozszczelnienie rurociągu „B”.
Druga awaria wystąpiła 29 sierpnia 2020 r., co spowodowało intensywny wypływ ścieków oraz zalanie części tunelu i części komory wejściowej syfonu.
Przeczytaj także: Jak ustawić napowietrzanie?
Jak ustaliła NIK, MPWiK nie było dostatecznie przygotowane do działania w czasie poważnych awarii związanych z nieszczelnością układu przesyłowego ścieków.
W konsekwencji rozpoczął się zrzut ścieków nieoczyszczonych do Wisły.
Łącznie od dnia pierwszej awarii (28 sierpnia 2019 r.) do dnia jej usunięcia (16 listopada 2019 r.) do Wisły odprowadzono ponad 5 mln 100 tys. m3 surowych ścieków.
30 sierpnia 2019 r. na spotkaniu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów podjęto decyzję o budowie rurociągów na moście pontonowym.
W 2019 w wyniku decyzji premiera Mateusza Morawieckiego z pomocą przyszło wojsko. Zbudowało most pontonowy, na którym ułożono zapasowe kolektory.
Rok później równie saperzy zbudowali most pontonowy dla alternatywnego układu przesyłowego.
Po awarii w 2020 r. MPWiK, na podstawie decyzji nakazowej PINB, przystąpiło do prac naprawczych i budowy alternatywnego układu przesyłowego.
Pierwsza nitka tego układu zaczęła działać jeszcze w grudniu 2020 r., druga została oddana do użytku w czerwcu 2021 r.
Charakterystyka awarii w latach 2019 i 2020
"Awaria z sierpnia 2020 r. miała odmienny charakter od wcześniejszej awarii w 2019 r., kiedy uszkodzeniu uległ niefabryczny łącznik między rurociągiem stalowym a rurociągiem z GRP znajdujący się na początku tunelu. Naprawa w 2019 r. wyeliminowała te czynniki, które ujawniły się w trakcie pierwszej awarii. Do drugiej awarii doszło natomiast kilkaset metrów dalej - na odcinku, który nie był dotknięty skutkami pierwszej" - wskazano.
W 2019 uszkodzeniu uległ znajdujący się na początku tunelu niefabryczny łącznik między stalowym rurociągiem a rurociągiem z GRP.
Naprawa wyeliminowała czynniki będące przyczyną pierwszej awarii.
Decyzje i odpowiedzialność
Decyzja o rozbudowie oczyszczalni ścieków "Czajka" oraz budowie układu przesyłającego ścieki z lewobrzeżnej części Warszawy do OŚ "Czajka", tym samym rezygnacji z budowy oczyszczalni ścieków po lewej stronie Wisły - podjęta została Uchwałami Rady m. st. Warszawy odpowiednio w roku 1999 i roku 2005.
Za całość procesu projektowania, budowy i eksploatacji układu przesyłowego ścieków do OŚK Czajka, oraz za analizę ryzyka jego awarii, odpowiedzialność wzięło MPWiK.
Przed pierwszą awarią Prezydent nie wystąpił do rady nadzorczej przedsiębiorstwa o zlecenie kontroli realizacji budowy kolektorów.
Prezydent m.st. Warszawy nie zapewnił skutecznego nadzoru nad prawidłowością postępowania administracyjnego.
Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach została wydana na podstawie niekompletnej dokumentacji.
W trakcie realizacji układu przesyłowego ścieków zostały wprowadzone zaproponowane przez wykonawcę zmiany w projekcie budowlanym, które zaakceptował projektant.
Powołani przez NIK biegli zgodnie ocenili, że wprowadzone zmiany najprawdopodobniej doprowadziły do pierwszej awarii.
MPWiK nie ponosiło bezpośredniej odpowiedzialności za te zmiany, ale wiedziało o nich.
„Nierzetelnie nadzorując pracę Inżyniera Kontraktu przedsiębiorstwo (MPWiK - Demagog) nie stwierdziło, że dopuścił on do wykonania robót niezgodnie ze specyfikacją techniczną wykonania i odbioru robót.
Pracownicy MPWiK wyznaczeni do odbioru inwestycji nie stwierdzili wskazanych w dokumentacji powykonawczej odchyleń w położeniu obu rurociągów w tunelu pod Wisłą, choć przekraczały one od ok. 2 do ok. 5 razy tolerancję określoną w projekcie budowlanym.
Działania po awarii i ocena skutków
Ekspertyza Politechniki Krakowskiej potwierdziła konieczność całkowitego demontażu rurociągów znajdujących się w tunelu.
Po awarii z sierpnia 2020 roku Oczyszczalnia Ścieków Czajka niezwłocznie przystąpiła do prac naprawczych i budowy alternatywnego układu przesyłowego.
Jego pierwsza nitka zaczęła działać w grudniu 2020. Druga została oddana w czerwcu 2021.
NIK pozytywnie oceniła decyzje podjęte w MPWiK i w Urzędzie m.st. Warszawy dotyczące przywrócenia funkcjonowania kolektorów i ograniczenia skutków awarii m.in. ozonowania ścieków wpływających do Wisły, monitorowania lewobrzeżnej strony Wisły poniżej wylotu ścieków.
Spółka prowadziła rozszerzony monitoring stanu wody w Wiśle.
Zlecone przez MPWiK badania wykazały, że ścieki w Wiśle doprowadziły jedynie do lokalnego, ograniczonego przestrzennie, pogorszenia jakości wody, które miało charakter tymczasowy i nie wpływało istotnie na stan Wisły.
Rola tworzyw sztucznych w systemach wodociągowych i kanalizacyjnych
W tym kontekście warto przypomnieć, że ubiegłoroczny kryzys spowodowany awarią kolektora ściekowego do oczyszczalni "Czajka" został zażegnany właśnie dzięki zastosowaniu rur polietylenowych.
Do połowy listopada ub. r. działała w Warszawie awaryjna instalacja transportująca nieczystości z lewobrzeżnej części miasta do oczyszczalni ścieków Czajka.
W jej skład wchodził system 12 pomp oraz by-pass, który tworzyły dwie nitki rurociągu o długości 1100 m każda.
Funkcjonowanie tej nietypowej instalacji pozwoliło w ciągu 69 dni na przepompowanie ok.
Do budowy rurociągu wykorzystano rury PE-HD o średnicy 1 m i łącznej długości ponad 2 km.
Część rurociągu (łącznie ok. 250 m) ułożono na wybudowanym przez wojsko moście pontonowym.
Kilka dni po awarii ruszył montaż rurociągu tymczasowego na błyskawicznie ułożonym moście pontonowym.
W ciągu kilku dni ekipy tej samej firmy oraz MPWiK ułożyły 2800 metrów rurociągu awaryjnego.
Polskie Stowarzyszenie Producentów Rur i Kształtek z Tworzyw Sztucznych apeluje, aby w kontekście samej awarii wziąć pod uwagę również aspekt materiałowy.
tags: #oczyszczalnia #czajka #awaria #przyczyny
