Oczyszczacz powietrza a jakość powietrza w miastach Danii
- Szczegóły
Jakość powietrza, zarówno w pomieszczeniach, jak i na zewnątrz, staje się coraz częściej przedmiotem badań w kontekście zdrowia i dobrostanu ludzi.
Znaczenie jakości powietrza dla zdrowia i samopoczucia
Zanieczyszczenia powietrza, takie jak pyły zawieszone (PM2.5 i PM10), tlenki azotu (NOx) czy ozon, mają zdolność przenikania do organizmu, gdzie mogą wpływać na układ oddechowy, krwionośny, a także na mózg. Badania wskazują, że ekspozycja na wysokie stężenia pyłów zawieszonych może prowadzić do upośledzenia funkcji poznawczych, takich jak pamięć, koncentracja i zdolności analityczne.
Jakość powietrza wpływa nie tylko na funkcje poznawcze, ale także na zdrowie psychiczne. Długotrwałe narażenie na zanieczyszczenia powietrza wiąże się z wyższym ryzykiem wystąpienia problemów emocjonalnych, takich jak lęki czy depresja.
Jakość powietrza, zarówno na zewnątrz, jak i w pomieszczeniach, ma bezpośredni wpływ na proces uczenia się. Zanieczyszczenia mogą nie tylko obniżać zdolności poznawcze, ale także wpływać na zdrowie psychiczne i ogólne samopoczucie uczniów.
Oczyszczacze powietrza a jakość snu
Z nadchodzącym sezonem grzewczym problem staje się jeszcze bardziej palący. Wraz z pierwszymi chłodami miasta zaczynają „dusić się” w smogu, a szczelnie zamknięte okna sprawiają, że w naszych sypialniach gromadzą się szkodliwe substancje, alergeny i nadmiar dwutlenku węgla.
Przeczytaj także: Oczyszczacz Powietrza - Czy Warto?
Sen to czas, kiedy nasz organizm się regeneruje, a mózg przetwarza informacje zgromadzone w ciągu dnia. Aby ten proces przebiegał prawidłowo, potrzebujemy odpowiednich warunków, w tym czystego, świeżego powietrza.
Podczas snu, podobnie jak w ciągu dnia, nasz organizm zużywa tlen i wydala dwutlenek węgla. Badania wykazują, że stężenie CO₂ powyżej 1000 ppm (parts per million) negatywnie wpływa na jakość snu.
Sypialnia to miejsce, gdzie spędzamy średnio jedną trzecią naszego życia. Optymalny poziom wilgotności w sypialni powinien wynosić 40-60%. Choć temperatura nie jest bezpośrednio związana z jakością powietrza, stanowi ważny element komfortu termicznego, który wpływa na sen. Optymalna temperatura do snu to 18-21°C.
Oczyszczacze powietrza to urządzenia dedykowane do usuwania zanieczyszczeń z powietrza w pomieszczeniach. Badania wykazują, że stosowanie oczyszczaczy powietrza w sypialni może znacząco poprawić jakość snu, szczególnie u osób cierpiących na alergie, astmę czy inne schorzenia układu oddechowego.
Strefy Czystego Transportu (SCT) w Kopenhadze
W dzisiejszych czasach jakość powietrza w miastach staje się coraz bardziej palącym problemem, który wpływa nie tylko na nasze zdrowie, ale również na komfort życia.
Przeczytaj także: Opinie o oczyszczaczach Stadler Form
Na pierwszy rzut oka kopenhaska SCT opiera się na podejrzanie łagodnych regulacjach, a jednak spełnia swoje zadanie. Jak to możliwe? To proste: mieszkańcom stolicy Danii zaoferowano wiele alternatyw dla poruszania się samochodem, a ci chętnie z nich korzystają. Wystarczyło więc ze strefy czystego transportu wykluczyć tylko największych trucicieli.
W Kopenhadze ograniczenia wjazdu do strefy dotyczą jedynie „diesli” - obecnie tylko pojazdów ciężarowych, dostawczych i busów, a dopiero wkrótce także samochodów osobowych z tym napędem.
Mieszkańcy Kopenhagi bardzo chętnie korzystają z innych niż samochód środków transportu, dzięki czemu wykluczenie ze strefy tylko największych trucicieli wystarcza, by zapewniać odpowiednią jakość powietrza.
Warunki wjazdu do Strefy Czystego Transportu w Kopenhadze:
- Od 1 lipca 2023 r. vany z napędem Diesla do 3,5 tony muszą spełniać co najmniej normę Euro 5 lub zostać zarejestrowane po raz pierwszy najpóźniej 1 września 2016 r.
- Od 1 stycznia 2022 r. ciężarówki z napędem Diesla powyżej 3,5 tony muszą spełniać co najmniej normę Euro 6 lub zostać zarejestrowane po raz pierwszy najpóźniej 1 stycznia 2015 r.
- Od 1 stycznia 2022 r. busy z napędem Diesla powyżej 3,5 tony i z więcej niż dziewięcioma miejscami (w tym kierowcy) muszą spełniać co najmniej normę Euro 6 lub zostać zarejestrowane po raz pierwszy najpóźniej 1 stycznia 2015 r.
- Ponadto od 1 października 2023 r. samochody osobowe z napędem Diesla muszą spełniać co najmniej normę Euro 5 lub zostać zarejestrowane po raz pierwszy najpóźniej 1 stycznia 2011 r.
Pojazdów o napędzie benzynowym - czy to osobowych, czy innego przeznaczenia - nie dotyczyły i nie dotyczą żadne obostrzenia, jak również nie są one planowane (mowa o obszarze SCT, bo Kopenhaga zapowiedziała utworzenie strefy zeroemisyjnej, niedostępnej dla wszystkich pojazdów benzynowych i z napędem Diesla - znajdzie się ona na innym obszarze niż SCT).
Kluczową kwestią rozstrzygającą o prawie do wjazdu do kopenhaskiej SCT jest, czy auto ma filtr cząstek stałych - co oznacza, że samochód fabrycznie nie spełniający wymogów może wjechać do Strefy, pod warunkiem jednak, że dodatkowo zamontujemy w nim taki filtr (jest to tzw. retrofitting).
Przeczytaj także: Oczyszczacz powietrza idealny do wiejskiego domu
Spod ograniczeń wyjęte są pojazdy służb medycznych, ratunkowych i mundurowych oraz zabytkowe. Dyspensę na wjazd do kopenhaskiej strefy czystego transportu mogą uzyskać także prywatne samochody osobowe i vany, ale jedynie pod warunkiem, że zainstalowanie w nich filtra cząstek stałych jest technicznie niemożliwe.
Kierowcy (także z innych krajów, w tym z Polski) mogą sprawdzić, czy ich samochód ma prawo wjazdu do kopenhaskiej SCT, wpisując numer rejestracyjny do na narzędzia online dostępnego tutaj.
Jeśli chce się wjechać do Strefy pojazdem zarejestrowanym poza Danią, trzeba zarejestrować się, potwierdzając zgodność z odpowiednimi normami emisji oraz wyposażenie w filtr cząstek stałych - należy to uczynić najpóźniej w dniu wjazdu do strefy poprzez formularz online dostępny tutaj.
Jeśli pojazd nie spełnia wymogów wstępu do SCT, można przez nią przejechać wyznaczoną trasą tranzytową, która prowadzi m.in. do terminalu promu kursującego do Oslo.
Kontrola wjazdu do Strefy odbywa się za pomocą systemu zdalnego odczytywania tablic rejestracyjnych, przy czym karę można otrzymać zarówno za wjazd pojazdem niespełniającym wymogów technicznych, jak i za niedochowanie obowiązku rejestracji pojazdu jako uprawnionego do wjazdu (kary są zróżnicowane - wyższe dla ciężarówek, vanów i busów, niższe dla samochodów osobowych).
Transport publiczny i infrastruktura rowerowa w Kopenhadze
Zasadniczo skromne regulacje SCT są wystarczające dzięki temu, że mieszkańcy Kopenhagi po prostu nie są za specjalnie przywiązani do samochodów.
Kopenhaga to jeden z europejskich liderów, jeśli chodzi o komfort używania roweru, co rzecz jasna wpływa na popularność tego środka transportu. Decydująca jest bowiem nie łączna długość ścieżek - ta jest tylko narzędziem - a bezpieczeństwo i wygoda korzystania z nich.
Większość tras rowerowych oddzielona jest od pasów ruchu samochodowego i pieszego krawężnikami (często rowerzystów od ruchu drogowego osłaniają także zaparkowane samochody), występują też ścieżki zintegrowane z drogami i prowadzące przez tereny zieleni. Ścieżki przy drogach są jednokierunkowe (po jednym pasie po każdej ze stron jezdni) i, co ważne, szerokie.
Transport w mieście jest ponadto zorganizowany tak, by łatwo można było połączyć korzystanie z różnych jego środków - dotyczy to także rowerów: przystanki autobusowe oraz stacje metra i kolei miejskiej są wyposażone w stojaki na rowery. Rowery można także zabierać do wagonów kolei i metra (z wyjątkiem godzin szczytu).
Integracja środków transportu nie ogranicza się oczywiście do rowerów i transportu szynowego - przez Kopenhagę przebiega sześć linii kolei „S”, każda z nich dociera na przedmieścia, a po drodze przecinają się one z liniami prowadzącymi dalej, na obszary podmiejskie.
Ponadto, przez ścisłe centrum stolicy Danii przebiegają cztery linie metra - co ciekawe, kursują one 24 godziny na dobę i nie mają ścisłych rozkładów jazdy. Częstotliwość przejazdów wynosi od 2 do 4 minut w godzinach szczytu i do 20 minut w weekendowe noce. Sześć stacji metra leży na linii kolei „S”, a cztery kolejne mają również dostęp do innych połączeń kolejowych.
Obraz kopenhaskiego transportu publicznego dopełnia sieć połączeń autobusowych, na które składają się trzy rodzaje linii:
- „A”: jeżdżą najczęściej i obsługują centrum miasta,
- „S”: łączą centrum z przedmieściami, jeżdżą rzadziej, ale mają też mniej przystanków, dzięki czemu szybciej pokonują długie dystanse - dzielą część przystanków z liniami „A”, co umożliwia przesiadki,
- „N”: autobusy nocne.
Infrastruktura rowerowa i komunikacja publiczna w stolicy Danii tworzą prawdziwie skoordynowany system, stanowiący atrakcyjną alternatywę dla samochodów - nic więc dziwnego, że regulacje kopenhaskiej SCT wydają się z polskiej perspektywy mało restrykcyjne. Po prostu nie muszą takie być, bo ze strefą czy bez - mieszkańcy Kopenhagi mogą komfortowo poruszać się po mieście bez samochodu.
Historia tworzenia SCT w Kopenhadze
Zważywszy na nawyki transportowe mieszkańców można pomyśleć, że w takim mieście wprowadzenie strefy to łatwe zadanie. Droga do powstania kopenhaskiej SCT była jednak zaskakująco wyboista. W 2003 roku władze miasta rozpoczęły starania o utworzenie strefy, w której wymagane będą filtry cząstek stałych dla pojazdów o wadze powyżej 3,5 tony.
Po dwóch latach oczekiwania na decyzję, duńskie Ministerstwo Sprawiedliwości odrzuciło wniosek - argumentując, że proponowane regulacje naruszają prawa właścicieli pojazdów i są formą wywłaszczenia. Systemy prawne są oczywiście różne, ale podobne argumenty podnoszą również przeciwnicy SCT w Polsce.
Po apelacji, argument ten odrzuciła tamtejsza Prokuratura Generalna podkreślając przy tym, że gdyby uznać jego zasadność, naruszeniem własności byłyby wszelkie regulacje dotyczące ochrony środowiska, które wprowadzają zakazy.
W 2006 roku uchwalono poprawkę w prawie ochrony środowiska, która pozwoliła na wprowadzenie stref, jednocześnie przenosząc sprawy związane z ich funkcjonowaniem spod jurysdykcji Ministerstwa Sprawiedliwości do Ministerstwa Środowiska.
Przepisy zezwoliły jednak na utworzenie SCT tylko w pięciu największych miastach Danii: oprócz Kopenhagi są to Aarhus, Alborg, Fredrikstad i Odense.
Kopenhaga podjęła decyzję o utworzeniu strefy w 2007 roku. SCT ruszyła we wrześniu 2008 roku - w pierwszym etapie zakaz wjazdu objął najstarsze pojazdy z napędem Diesla o wadze powyżej 3,5 tony (norma Euro 2), a w drugim etapie, obowiązującym od lipca 2010 r., został rozszerzony na normę Euro 3, przy czym wymagane były filtry cząstek stałych o co najmniej 80-procentowej skuteczności.
Początkowo wjazd do strefy kontrolowano za pomocą naklejek, a od czerwca 2020 roku działa system kontroli tablic rejestracyjnych przez kamery. W marcu 2022 r. duńskie miasta zyskały prawo do rozszerzenia zakazu wjazdu do stref również na samochody osobowe z napędem Diesla - Kopenhaga skorzystała z niego ze względu na przyjęty przez miasto cel neutralności klimatycznej.
Wnioski
Przykład stolicy Danii pokazuje jednak pewną prawidłowość, o której warto pamiętać ustanawiając strefy w polskich miastach. Jeśli Strefa Czystego Transportu ma być skuteczna, nie może być forpocztą i jedynym narzędziem rozwijania czystego transportu w mieście.
Jeśli samorząd zadba, by zapewnić mieszkańcom atrakcyjne, skoordynowane zero- i niskoemisyjne alternatywy dla poruszania się samochodem zanim powstanie sama strefa, to ułatwi życie nie tylko im, ale i sobie. Nie stanie bowiem przed niewykonalnym zadaniem stworzenia strefy, która byłaby cudownym panaceum na zanieczyszczenie powietrza przez transport.
Jakość powietrza w sypialni ma ogromny wpływ na nasz sen, a tym samym na zdrowie i samopoczucie. Inwestycja w odpowiednie rozwiązania HVAC to nie tylko komfort, ale przede wszystkim inwestycja w zdrowie. Lepszy sen przekłada się na lepszą koncentrację, wydajność, odporność i ogólne samopoczucie.
tags: #oczyszczacz #powietrza #jakość #powietrza #miasta #w
