Niskie ciśnienie krwi a filtracja w kłębuszkach nerkowych

Szczegóły: Opublikowano: 22. November 2025

Filtracja kłębuszkowa to proces fizjologiczny zachodzący w nerkach, stanowiący pierwszy etap formowania moczu. W kłębuszkach nerkowych, pod wpływem różnicy ciśnień hydrostatycznych, krew przepływająca przez naczynia włosowate kłębuszka jest filtrowana przez barierę filtracyjną do przestrzeni moczowej torebki Bowmana.

Bariera filtracyjna składa się z trzech warstw: śródbłonka naczyń włosowatych, błony podstawnej i wyrostków stopowatych podocytów. Dzięki tej strukturze, do przesączu pierwotnego przedostają się woda, elektrolity, glukoza, aminokwasy i niewielkie białka, natomiast większe cząsteczki białkowe oraz elementy morfotyczne krwi pozostają w naczyniach.

Wskaźnikiem sprawności filtracji kłębuszkowej jest współczynnik przesączania kłębuszkowego (GFR - Glomerular Filtration Rate), który u zdrowej osoby dorosłej wynosi około 120-130 ml/min. Obniżenie GFR poniżej 60 ml/min/1,73 m² utrzymujące się przez co najmniej 3 miesiące wskazuje na przewlekłą chorobę nerek.

Kłębuszkowe zapalenie nerek

Termin „kłębuszkowe zapalenie nerek” obejmuje grupę chorób, powodujących uszkodzenie struktur zwanych kłębuszkami nerkowymi. Kłębuszki, które są elementem nefronu (podstawowej jednostki anatomicznej nerki), zbudowane są z sieci naczyń krwionośnych. Ich zadaniem jest filtrowanie krwi ze zbędnych, czasem toksycznych produktów przemiany materii, powstających w naszym organizmie i przeznaczonych do wydalenia z moczem.

Kłębuszkowe zapalenie nerek (KZN) powstaje w wyniku uszkodzenia błony podstawnej lub śródbłonka naczyń włosowatych w kłębuszku. Podstawowy patomechanizm, wspólny dla wszystkich odmian kłębuszkowego zapalenia nerek, ma głównie podłoże immunologiczne. Kiedy kłębuszki są w stanie zapalnym, nie funkcjonują prawidłowo.

Przeczytaj także: Nysa: Sprawdź aktualne ciśnienie i wilgotność

Prowadzi to do zaburzeń w filtracji osocza, gromadzenia się wody w organizmie oraz przepuszczania większych cząsteczek, dlatego w moczu pojawia się białko i erytrocyty. W części przypadków postępująca reakcja zapalna toruje drogę następującym po niej zwłóknieniom. Kłębuszek nerkowy z łaciny to glomerulus, dlatego choroby związane z tą strukturą nazywane są również glomerulopatiami.

Kłębuszkowe zapalenie nerek może wynikać z wielu różnych przyczyn, które mimo zupełnie różnych czynników etiologicznych, końcowo prowadzą do upośledzenia funkcji kłębuszka. KZN może mieć przebieg ostry - rozwijający się szybko, w krótkim czasie, jak również przewlekły - rozwijający się i postępujący powoli przez dłuższy czas.

Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek najczęściej postępuje w sposób gwałtowny i krótkotrwały. Występuje jako powikłanie zakażeniem bakteriami, najczęściej paciorkowcami (na przykład anginą), rzadziej zakażeniami skórnymi. Kiedy ostre KZN nie ustępuje lub nie jest leczone, może przejść w długotrwały, przewlekły stan zapalny.

Przewlekłe KZN może być również wywołane uwarunkowaniem genetycznym. Zdarza się, że osoby cierpiące na kłębuszkowe zapalenie nerek nie doświadczają żadnych objawów ostrzegawczych choroby. Jednak w badaniu ogólnym moczu pacjentów zawsze występują nieprawidłowości. Przewlekła postać KZN może przez długi czas postępować bez cech zewnętrznych objawów.

Jednak powolny rozwój zapalenia w kłębuszkach prowadzi do ich trwałych uszkodzeń i niewydolności. Diagnostyka KZN opiera się na wywiadzie lekarskim oraz badaniach laboratoryjnych. Czasem bezobjawowe KZN wykrywane jest podczas okresowych bądź przypadkowych badań krwi i moczu, zlecanych przez lekarzy do diagnostyki innych schorzeń lub wykonywanych profilaktycznie przez pacjentów. Badania laboratoryjne wykazują zmienną ilość białka i krwinek w moczu.

Przeczytaj także: Definicja ciśnienia hydrostatycznego

Czy kłębuszkowe zapalenie nerek jest wyleczalne?

Odpowiedź brzmi tak. Część postaci KZN może ustąpić samoistnie, na przykład po wyleczeniu infekcji bądź odstawieniu leku powodującego uszkodzenie kłębuszków. Około 20% rozwija się w cięższą postać. W przypadku KZN wtórnego, wywołanego przez inne choroby, leczenie polega na hamowaniu rozwoju choroby podstawowej.

W przypadku przewlekłego kłębuszkowego zapalenia nerek bardzo ważne jest monitorowanie pracy nerek, nawet jak objawy nie są widoczne czy bardzo dokuczliwe. U dzieci nieczęstą przyczyną kłębuszkowego zapalenia nerek jest infekcja paciorkowcowa, wywołaną przez anginę lub inną infekcję górnych dróg oddechowych.

KZN objawia się zwykle od tygodnia do trzech po zakażeniu. KZN u dzieci przebiega gwałtownie, lecz w większości przypadków jest zupełnie wyleczalne, a rokowania są lepsze niż u dorosłych. W stanach ostrych dziecko jest monitorowane i leczone w szpitalu, gdzie pozostaje pod stałą opieką specjalistów.

Związek między niskim ciśnieniem krwi a filtracją kłębuszkową

Dopamina, będąca katecholaminą o kodzie ATC C01CA04, wykazuje złożone działanie farmakodynamiczne zależne od dawki, wpływając na receptory dopaminergiczne, β1-adrenergiczne oraz α-adrenergiczne. W dawkach niskich (0,5-2 μg/kg mc./min) stymuluje receptory dopaminergiczne, co prowadzi do zwiększenia przepływu nerkowego, filtracji kłębuszkowej, wydalania sodu oraz diurezy, co jest istotne w profilaktyce niewydolności nerek przy prawidłowym nawodnieniu pacjenta.

Przedawkowanie produktu leczniczego Perindopril + Amlodipine Teva Pharmaceuticals wiąże się z ryzykiem poważnych powikłań wynikających z działania obu substancji czynnych. Amlodypina w dużych dawkach powoduje nadmierne rozszerzenie naczyń obwodowych, co prowadzi do niedociśnienia układowego, tachykardii odruchowej oraz potencjalnie zagrażającego życiu wstrząsu.

Przeczytaj także: Osmoza a zdrowie układu krążenia

Diagnostyka kłębuszkowego zapalenia nerek

Rozpoznanie rozpoczyna się u lekarza rodzinnego - już proste badanie laboratoryjne moczu może wykryć, czy występują w nim białko i krew. Dalej pacjent trafia do nefrologa, który poszerza diagnostykę. Pacjenci z podejrzeniem kłębuszkowego zapalenia nerek w różnych postaciach mogą otrzymać skierowanie na następujące badania:

badanie ogólne moczu (pod kątem obecności erytrocytów dysmorficznych, wałeczków erytrocytarnych, albuminurii);
wskaźnik albumina/kreatynina (ACR) w moczu albo dobowa zbiórka moczu;
badania krwi (kreatynina, eGFR, białko całkowite, lipidogram, spadek aktywności hemolitycznej CH50 i stężenia składowej C3, ASO, hipergammaglobulinemia, ewentualnie przeciwciała anti-GBM, ANCA, ANA, serologia HBV/HCV, HIV);
posiew krwi i innego materiału biologicznego w celu ustalenia czynnika etiologicznego zakażenia;
USG nerek (wyklucza wady anatomiczne, ocenia wielkość i budowę);
biopsja nerki - jest wykonywana w nietypowej lub gwałtownie postępującej postaci kłębuszkowego zapalenia nerek, w poinfekcyjnym KZN wykonywana, gdy po 6 tygodniach nie widać poprawy. Biopsja nerki umożliwia rozpoznanie typu kłębuszkowego zapalenia nerek.

Leczenie kłębuszkowego zapalenia nerek

Sposób leczenia kłębuszkowego zapalenia nerek zależy od typu choroby, od choroby podstawowej, nasilenia objawów oraz obecności powikłań. Terapia jest zwykle dwutorowa: hamuje stan zapalny i chroni czynność nerek. W wielu wypadkach leczy się również nadciśnienie tętnicze, które często rozwija się w chorobach nerek.

Leki stosowane na kłębuszkowe zapalenie nerek:

W leczeniu kłębuszkowego zapalenia nerek, które pojawiło się po zakażeniu paciorkowcami lub innych patogenami, stosuje się antybiotyki, leczenie wirusologiczne HBV/HCV, kontroluje ciśnienie i glikemię.
Leki immunosupresyjne celowane: np. cyklofosfamid lub rytuksymab w ANCA-zależnych zapaleniach, mykofenolan mofetylu w nefropatii IgA i toczniu nerkowym, w wybranych przypadkach nefropatii IgA stosuje się również doustny budezonid o miejscowym uwalnianiu.
Leki nefroprotekcyjne: ACE-I lub sartan, statyna przy dyslipidemii, flozyna (dapagliflozyna lub empagliflozyna) w przewlekłym białkomoczu.
Glikokortykosteroidy: prednizon doustnie w postaci ostrej lub przewlekłej, w postaci gwałtownie postępującej dożylnie metyloprednizolon.
Leczenie nerkozastępcze: hemodializa lub dializa otrzewnowa przy poziomie przesączania kłębuszkowego (eGFR) <15 ml/min/1,73 m² lub objawach mocznicy; przeszczep nerki jako terapia docelowa u młodych pacjentów.

Domowe sposoby leczenia KZN

Domowe metody nie są w stanie wyleczyć kłębuszkowego zapalenia nerek. Chorobę wywołuje złożona reakcja immunologiczna lub proces zapalny, który wymaga specjalistycznej diagnostyki (często biopsji) i farmakoterapii dobranej przez nefrologa. To jednak nie znaczy, że pacjent jest bezradny w domu - styl życia może znacząco wspierać leczenie i opóźniać rozwój niewydolności nerek. Co można robić równolegle do leczenia zaleconego przez lekarza?

Kontrola ciśnienia tętniczego w domu - pomiar ciśnienia rano i wieczorem w spoczynku.
Codzienna samoobserwacja - sprawdzanie koloru moczu, kontrola wagi i obwodów kostek (przyrost może sugerować zatrzymanie płynów).
Aktywność fizyczna i odpoczynek - ćwiczenia o umiarkowanej intensywności (spacer, nordic walking, rower stacjonarny) 3-4 razy w tygodniu po 30 minut poprawiają ciśnienie, profil lipidowy i insulinowrażliwość. Oszczędzający tryb życia należy prowadzić podczas nasilenia choroby.
Unikanie nefrotoksyn - jeśli to możliwe, zamiana niesteroidowych leków przeciwzapalnych w postaci ibuprofenu i ketoprofenu na paracetamol, lekarz może ewentualnie zalecić przeciwbólowo małe dawki opioidów. Należy unikać przyjmowania ziół bez konsultacji z lekarzem, ponieważ część uszkadza nerki lub wpływa na metabolizm leków immunosupresyjnych.
Rzucenie palenia, ograniczenie spożycia alkoholu - nikotyna zwęża naczynia nerkowe, przyspiesza włóknienie i osłabia działanie leków na nadciśnienie, a alkohol w dawce powyżej 20 g na dobę podnosi ciśnienie i zaostrza obrzęki w organizmie.

Dieta przy kłębuszkowym zapaleniu nerek

Dieta nefroprotekcyjna polega na ograniczeniu spożycia soli poniżej 5 g na dobę, kontrolowaniu spożycia białka przy masywnym białkomoczu, unikaniu dań gotowych, fast foodów, solonych przekąsek, a także nawadnianiu się zgodnie z zaleceniem lekarza i kontroli masy ciała.

Rokowania w poszczególnych postaciach kłębuszkowego zapalenia nerek:

Postać ostra poinfekcyjna - w typowym, paciorkowcowym ostrym KZN u dzieci i młodych dorosłych rokowania są dobre: po kilku tygodniach leczenia znika białkomocz i krwiomocz, a czynność filtracyjna nerek wraca do normy u ponad 90% chorych. Przejście fazy ostrej w przewlekłą dotyczy zaledwie 1-2% przypadków.
Przewlekłe KZN - jeśli choroba rozwija się skrycie latami, zwykle doprowadza do zwłóknienia części miąższu nerek. Celem staje się spowolnienie postępu choroby, ale całkowite jej cofnięcie bywa niemożliwe.
Nefropatia IgA - ok 30% chorych osiąga pełną remisję w ciągu pięciu lat, u części utrzymuje się łagodne KZN z niewielkim białkomoczem, a u pozostałych po latach konieczne stają się dializa lub przeszczep.
Gwałtownie postępująca postać kłębuszkowego zapalenia nerek - brak leczenia prowadzi do niewydolności nerek w ciągu tygodni, celem jest szybkie wykrycie choroby i zapobieganie bliznowaceniu kłębuszków.

tags: #niskie #ciśnienie #krwi #a #filtracja #w