Jodowana Woda Mineralna: Zawartość Jodu i Normy

Szczegóły: Opublikowano: 01. December 2025

Jod jest pierwiastkiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Został odkryty w roku 1811. Początkowo właściwości jodu wiązano jedynie z działaniem odkażającym. Dopiero później znalazł on zastosowanie w leczeniu chorób tarczycy. Lekarze zalecali suplementację jodu przy niedoczynności tarczycy, choć nie byli jeszcze w stanie wyjaśnić związku między jodem a gruczołem tarczowym. Dopiero pod koniec XIX wieku dowiedziono, że pierwiastek ten jest jednym z elementów tworzących tarczycę.

Wraz z rozwojem medycyny, zaczęto dostrzegać związek między upośledzeniem umysłowym i fizycznym, a niedoborem jodu w organizmie. Obecnie wiemy już, że jod jest potrzebny do produkcji hormonów tarczycy. Jest to jego główna, choć nie jedyna funkcja. Powszechnie występujące niedobory jodu wpłynęły na powrócenie do obowiązku jodowania soli pod koniec ubiegłego wieku. Dodawanie jodu do soli kuchennej wynika z jej powszechnego stosowania. Wprowadzona profilaktyka niedoboru jodu szybko przyniosła oczekiwane efekty. Niedobór jodu przestał być tak powszechny.

Najwięcej jodu znajduje się oczywiście w tarczycy. W znacznie mniejszych ilościach, pierwiastek ten występuje również w wątrobie, mózgu i we krwi. Jod ulega wchłanianiu z przewodu pokarmowego przede wszystkim w początkowym odcinku jelita cienkiego. Może być również absorbowany z wdychanego powietrza przez układ oddechowy. W mniejszym stopniu jod dostaje się do organizmu przez skórę.

Rola Jodu w Organizmie

Odpowiedni poziom jodu w diecie zapewnia prawidłowe funkcjonowanie gruczołu tarczowego. Tarczyca, mimo niewielkich rozmiarów wpływa na wiele procesów zachodzących w organizmie. Jod, niezbędny do syntezy hormonów tarczycy umożliwia właściwy rozwój komórek i tkanek już w życiu płodowym. Pierwiastek ten wpływa na pracę mózgu. Jest niezbędny dla utrzymania koncentracji i możliwości zapamiętywania. Oddziałuje na siłę i częstotliwość skurczów mięśnia sercowego. Ma swój udział w procesie oddychania komórkowego, wytwarzania energii, a także w procesach zapalnych. Przemiany cukrów i tłuszczy również zachodzą przy udziale jodu. Jod wpływa też na narządy płciowe i proces dojrzewania.

Jod jest niezbędny do syntezy hormonów tarczycy, które zwiększają syntezę białka, regulują przemianę materii oraz biorą udział w procesie dojrzewania komórek. Objawy niedoboru jodu to m.in. zaburzona zdolność zapamiętywania i koncentracji, a także upośledzenie rozwoju fizycznego.

Przeczytaj także: Woda jodowana: korzyści

Jod - właściwości

Hormony tarczycy: tyroksyna (T4) i trijodotyronina (T3) nie mogłyby być produkowane bez jodu. Pierwiastek ten stanowi ponad połowę ciężaru wymienionych hormonów tarczycy. Organizm potrzebuje tych związków, aby mógł prawidłowo funkcjonować. Odpowiedni poziom hormonów wpływa na pracę całego układu nerwowego, a także serca, nerek i mięśni. Regulują one syntezę białka, przemianę materii, a do tego mają znaczenie w przemianach witamin i kwasów nukleinowych. Bez właściwej dawki jodu w diecie, organizm człowieka nie byłby w stanie utrzymać właściwej ciepłoty ciała.

Jod posiada również silne właściwości antyoksydacyjne, dzięki czemu chroni przed negatywnymi skutkami wywoływanymi w ustroju przez zbyt dużą ilość wolnych rodników. Wykazuje też działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze. Działanie ochronne jodu obserwowano również w procesach nowotworowych.

Źródła Jodu w Diecie

Produktami o dużej zawartości jodu są przede wszystkim ryby morskie, glony i owoce morza. Spośród ryb warto wymienić dorsza i halibuta. Znacząca ilość jodu zawarta jest również w takich produktach spożywczych jak mleko, przetwory mleczne (np. kefir, serek ziarnisty i serwatka) oraz jaja (w żółtku jest dwukrotnie więcej jodu niż w białku). Jod dostarczany jest do organizmu podczas spożywania orzechów laskowych i arachidowych. Z warzyw, większe ilości jodu znajdują się w szpinaku, brokułach oraz suchych nasionach grochu. Źródłem jodu jest też wspomniana już sól kuchenna jodowana.

W innych krajach, zapotrzebowanie na jod w diecie zaspokajane jest poprzez dodawanie tego pierwiastka również do innych produktów spożywczych, takich jak np. mleko lub oleje. Występowanie jodu jest też zróżnicowane geograficznie. Najwięcej jodu znajduje się na terenach morskich, a najmniej w rejonach górskich.

Jod nie jest magazynowany w organizmie człowieka. Z tego właśnie powodu należy go stale dostarczać wraz z dietą lub poprzez odpowiednią suplementację. Przy niedoborach tego pierwiastka, wchłanianie jodu z przewodu pokarmowego znacząco wzrasta. Nasilony zostaje wychwyt jodu i jednocześnie spada jego eliminacja z organizmu.

Przeczytaj także: Korzyści picia wody jodowanej Ustronianka

Dawkowanie Jodu w Zależności od Wieku

Zgodnie z zaleceniami dietetycznymi, dobowe zapotrzebowanie na jod wynosi:

110 µg - niemowlęta w pierwszym półroczu życia,
130 µg - niemowlęta w drugim półroczu życia,
90 µg - dzieci w wieku 1-6 lat,
100 µg - dzieci w wieku 7-9 lat,
120 µg - nastolatkowie w wieku 10-12 lat,
150 µg - nastolatkowie w wieku 13-18 lat i osoby dorosłe,
220 µg - kobiety w ciąży,
290 µg kobiety karmiące piersią.

Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia, suplementacja jodu w ciąży powinna być nieco wyższa - 250 µg na dobę.

Długotrwały niedobór jodu jest niebezpieczny właściwie dla każdego człowieka, niezależnie od wieku. Są jednak grupy osób w większym stopniu narażone na skutki niedoboru jodu, również przy krótszym okresie jego niedostatecznej podaży. Dotyczy do przede wszystkim kobiet ciężarnych. Zwiększone zapotrzebowanie na jod w okresie cięży wynika z konieczności dostarczenia tego pierwiastka nie tylko kobiecie, ale również rozwijającemu się w jej łonie dziecku. Niedobór jodu u kobiet w ciąży może bowiem prowadzić do niedorozwoju umysłowego u dziecka lub pojawienia się niedoczynności tarczycy. Niedostateczne spożycie jodu w okresie ciąży wiąże się też z większym ryzykiem poronienia, porodu przedwczesnego i wewnątrzmacicznego obumarcia płodu.

Według norm Instytutu Żywności i Żywienia, zapotrzebowanie na jod jest większe również u kobiet karmiących piersią. Jod przenika do mleka matki i w czasie karmienia dostarczany jest do organizmu niemowlaka. Niemowlęta do szóstego miesiąca życia karmione wyłącznie mlekiem matki, która przyjmuje zalecaną ilość jodu, nie wymagają dodatkowej suplementacji. Dzieci karmione mlekiem modyfikowanym otrzymują jod wraz z pokarmem. Mleko to jest bowiem wzbogacane o jod. Pierwiastek ten jest bardzo ważny dla prawidłowego wzrostu i rozwoju dziecka. Przy jego niedoborze, może dojść do zaburzeń fizycznych i psychicznych. Może również rozwinąć się niedoczynność tarczycy u dziecka.

Suplement diety dla kobiet ciężarnych powinien zawierać 150-200 µg jodu w zalecanej dziennej porcji. Karmienie piersią również wiąże się z większym zapotrzebowaniem organizmu kobiety na ten pierwiastek.

Przeczytaj także: Gdzie kupić wodę destylowaną?

Czy Można Przedawkować Jod?

Zarówno niedobór jodu jak i jego nadmiar są szkodliwe dla zdrowia. Nadmiar tego pierwiastka w organizmie występuje jednak znacznie rzadziej w porównaniu z niedoborem. Ludzie z reguły dość dobrze tolerują większe niż zalecane spożycie jodu, o ile pochodzi on z diety. Sól jodowana spożywana w bardzo wysokich ilościach, a także przyjmowanie leków lub suplementów w zbyt dużych dawkach i porcjach może doprowadzić do pojawienia się nadmiaru jodu w organizmie.

Normy żywienia dla populacji Polski z roku 2020 określają górny bezpieczny poziom spożycia, którego przekroczenie może spowodować niekorzystne skutki zdrowotne. Zgodnie z nimi, maksymalna dzienna podaż jodu nie powinna wynosić więcej niż:

200 µg u dzieci w wieku 1-3 lata,
250 µg u dzieci w wieku 4-6 lat,
300 µg u dzieci w wieku 7-10 lat,
450 µg u nastolatków w wieku 11-14 lat,
500 µg u nastolatków w wieku 17-17 lat,
600 µg u osób dorosłych.

Przedawkowanie jodu jest możliwe. Objawami mogą być wówczas wymioty, biegunka, brązowe śluzówki, odwodnienie, a nawet wstrząs. Odnotowywano nawet zgony, które były wynikiem przyjęcia bardzo wysokich dawek jodu. Przy przewlekłym przedawkowaniu jodu mogą wystąpić takie dolegliwości jak: zapalenie spojówek, metaliczny posmak w ustach, złuszczanie się naskórka i nieżyt nosa.

Nadmiar jodu w organizmie - konsekwencje

Organizm człowieka w pewnym zakresie potrafi regulować poziom jodu. Przy niedoborze tego składnika zwiększa się jego wchłanianie z pożywienia, a przy nadmiarze - zmniejsza. Rozwijający się płód nie potrafi jeszcze tak funkcjonować. Suplementowanie zbyt dużych dawek jodu podczas ciąży, a także dostarczanie bardzo wysokich ilości jodu wraz z pokarmem swojemu dziecku po urodzeniu może powodować nadczynność tarczycy u dziecka i rozwój wola.

Nadmiar tego pierwiastka również u osób dorosłych może prowadzić do nadczynności gruczołu tarczowego. Objawy które mogą się wówczas pojawić to m.in. kołatanie serca, utrata wagi, zwiększona męczliwość, rozdrażnienie, niepokój, drżenie rąk, wytrzeszcz i zaburzenia płodności.

Jodowana Woda Mineralna jako Źródło Jodu

W Polsce roczne spożycie ryb na jedną osobę nie przekracza 2 kg, za to nabiał jest obecny na naszych stołach prawie codziennie. Zawartość jodu w mleku jest ściśle uzależniona od zawartość tego pierwiastka w paszy zwierząt, od których to mleko pochodzi, dlatego w przypadku picia mleka z myślą o dostarczeniu zalecanej dziennej ilości jodu należy zwracać uwagę na jego pochodzenie. W soli jodowanej znajdziemy aż 2293 μg/100 g, jednak w przypadku osób zmagających się z nadciśnieniem czy osób na diecie, której założeniem jest ograniczenie soli, zdecydowanie lepszym wyborem będzie mineralna woda jodowana zawierająca 150 ug/l.

Rozważane jest jodowanie wody i mleka, obecnie dostępna na rynku jest już co najmniej jedna woda mineralna z jodem (150 mcg jodu w butelce 1,5l).

Woda jodowana to unikalna woda źródlana zawierająca stałą, kontrolowana ilość jodu : 150 mcg w l litrze. Wystąpienie niepożądanych objawów mających związek z przedawkowaniem jodu jest w przypadku wody jodowanej praktycznie niemożliwe, gdyż należałoby wypić kilkadziesiąt litrów w ciągu doby. Ponadto organizm ludzki wyposażony jest w naturalny 'mechanizm obronny' - im więcej wody pijemy, tym więcej ( a wraz z nią rozpuszczalnych w wodzie substancji w tym jodków) wydalamy przez nerki. Prawidłowo odżywiający się człowiek również wydala codziennie niewielką ilość jodu , a tzw.

Podczas podgrzewania lub gotowania woda jodowana traci znacznie mniej jodu niż sól kuchenna. Dzieje się tak dlatego, ponieważ każda cząsteczka wody jest dipolem, czyli ma 2 bieguny o przeciwnych ładunkach elektrycznych ( biegun "+" i "-"). Jod w wodzie jodowanej jest obecny w postaci zjonizowanej (również ma mikro-ładunek elektryczny).

Jod a Choroba Hashimoto

W przypadku choroby Hashimoto należy zwrócić szczególną uwagę na odpowiednią zawartość jodu w diecie. Bardzo istotne jest zachowanie równowagi w ilości tego pierwiastka, ponieważ zarówno zbyt niska, jak i za wysoka podaż jodu mogą mieć negatywny wpływ na funkcjonowanie organizmu oraz przebieg choroby. Na skutek badań prowadzonych przez Polską Komisję ds. Kontroli Zaburzeń z Niedoboru Jodu wprowadzono obowiązkowy model profilaktyki niedoboru jodu. Polegał on na obligatoryjnym wzbogacaniu sól kuchenną w jod. W wyniku tych działań doszło do wzrostu częstotliwości występowania chorób tarczycy o podłożu autoimmunologicznym. W związku z tym można przypuszczać, że nadmierna ekspozycja na jod może predysponować do rozwoju Hashimoto.

W badaniu przeprowadzonym przez Ji Young Joung i współ. wykazano, że u osób z zdiagnozowaną subkliniczną niedoczynnością tarczycy, u których kontrolowano podaż jodu stężenie TSH w surowicy istotnie się obniżyło, a stężenie wolnej formy T4 istotnie się zwiększyło. W grupie, w której nie kontrolowano podaży jodu nie stwierdzono znaczących zmian ani w stężeniu TSH ani wolnej formy T4 w surowicy.

Jod w nadmiarze przyczynia się do wytwarzania reaktywnych form tlenu, które z kolei uszkadzają komórki tarczycy. W sytuacji gdy w komórkach jest zbyt duże stężenie jodu, uwalniane zostają DAMP - endogenne cząsteczki sygnalizujące zagrożenie. Cząsteczki te uaktywniają mechanizmy autoimmunologiczne. Nawet niewielkie zwiększenie podaży jodu może wiązać się z nasileniem reakcji autoimmunologicznej.

Wskazuje się, że zarówno nadmiar jodu jak i niedobór selenu w diecie jest czynnikiem predysponującym do choroby autoimmunologicznej tarczycy. Niedostateczna podaż selenu powoduje zmniejszenie przyswajalności jodu.

Zawartość jodu w produktach mlecznych waha się od 35 μg do 2,7 μg na 100 g produktu. Ser gouda w 100 g zawiera 35 μg jodu, ser edamski 30 μg, ser twarogowy 10 μg, kefir 7,5 μg, mleko 2,7 μg.

Najlepszym źródłem jodu są ryby morskie - dorsz zawiera aż 110 μg/100 g, łosoś i makrela ponad 40 μg/100 g, śledź i tuńczyk ponad 20 μg/100 g. W nabiale również znajdziemy ten pierwiastek, spożywając 100 g sera edamskiego, dostarczamy 30 μg. Produktem zbożowym bogatym w jod są płatki owsiane, które zawierają 31 μg/100 g. Warzywa obfitujące w jod to brokuły - 15 μg/100 g oraz szpinak - 12 μg/100 g.

W Polsce na co dzień mamy utrudniony dostęp do dobrej jakościowo żywności pochodzenia morskiego, ryb i roślin. Jednak na rynku możemy dostać produkty wzbogacane jodem. W soli jodowanej znajdziemy aż 2293 μg/100 g, jednak w przypadku osób zmagających się z nadciśnieniem czy osób na diecie, której założeniem jest ograniczenie soli, zdecydowanie lepszym wyborem będzie mineralna woda jodowana zawierająca 150 ug/l.

Zawartość jodu w wędzonych rybach czy konserwach rybnych zależna jest od sposobu produkcji. Przeprowadzono badania w Gdyńskim Instytucie Rybackim, które wykazały wysokie odchylenia zawartości jodu pomiędzy produktami pochodzącymi od różnych producentów. Nie wszyscy producenci stosują sól jodowaną w procesie produkcyjnym. O wiele niższa zawartość jodu w konserwach, może świadczyć, że w procesie ich produkcji nie stosuje się soli jodowanej, a całość oznaczanego jodu pochodzi z ryb.

Płeć/Wiek	Jod [μg]
Dzieci 1 - 3 lata	200
Dzieci 4 - 6 lata	250
Dzieci 7 - 10 lat	300
Młodzież 11 - 14 lat	450
Młodzież 15 - 17 lat	500
Dorośli >18 r.ż.	600

tags: #jodowana #woda #mineralna #zawartość #jodu #normy