Mgła: Definicja, Powstawanie i Znaczenie

Szczegóły: Opublikowano: 23. November 2025

Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, dlaczego czasami widoczność na drodze spada do zera, a świat wokół nas staje się mlecznobiały? Mgła to zjawisko, które fascynuje i intryguje ludzi od wieków. W tym artykule dowiesz się, czym dokładnie jest mgła, jak powstaje, jakie są jej rodzaje oraz jakie ma znaczenie w naszym codziennym życiu.

Definicja i Powstawanie Mgły

Mgła to zjawisko atmosferyczne, które polega na zawieszeniu mikroskopijnych kropelek wody lub kryształków lodu w powietrzu, blisko powierzchni ziemi. Ogranicza ona widzialność poziomą do odległości poniżej 1 km, powoduje uczucie chłodu i dużej wilgotności powietrza.

Mgła powstaje, gdy wilgotność powietrza osiąga 100%, czyli kiedy powietrze jest w pełni nasycone parą wodną. Mgła jest wynikiem kondensacji, czyli procesu, w którym gaz (w tym przypadku para wodna) przechodzi w stan ciekły. Kondensacja następuje, gdy powietrze o wysokiej wilgotności ochładza się do temperatury punktu rosy.

Proces ten jest podobny do tworzenia się chmur, ale zachodzi na poziomie gruntu. Główne czynniki sprzyjające powstawaniu mgły to wysoka wilgotność, niskie temperatury oraz brak wiatru.

Wilgotność powietrza odgrywa kluczową rolę w procesie powstawania mgły. Kiedy wilgotność względna osiąga 100%, powietrze nie jest w stanie pomieścić więcej pary wodnej, co prowadzi do kondensacji.

Przeczytaj także: PE a bezpieczeństwo wód mineralnych

Warunkiem niezbędnym do powstania mgły bądź zamglenia jest spadek temperatury powietrza (tp) poniżej wartości jego temperatury punktu rosy (td) sprzed rozpoczęcia procesu ochładzania. Jeśli mimo spadku temperatury powietrza nie dojdzie do spełnienia tego warunku (tp < td), nie dojdzie również do wystąpienia w powietrzu procesów kondensacji, w rezultacie mgły ani zamglenia nie utworzą się, jedynie wzrośnie wilgotność względna powietrza.

W zależności od tego ile pary wodnej wykropli się w jednostce objętości powietrza zmieniać się będzie proporcjonalnie ilość mikrokropel wody. Im powietrze będzie miało większy zasób pary wodnej i im głębszy będzie spadek temperatury, tym więcej pary zmieni swój stan skupienia i tym samym więcej w jednostce objętości powietrza będzie mikrokropel.

Mgła najczęściej powstaje w dolinach, nad jeziorami, rzekami oraz na obszarach przybrzeżnych, gdzie różnice temperatur między wodą a powietrzem sprzyjają kondensacji pary wodnej.

Rodzaje Mgły

Mgła może przybierać różne formy w zależności od warunków atmosferycznych oraz mechanizmów powstawania. Wyróżniamy między innymi:

Mgły radiacyjne
Mgły adwekcyjne
Mgły parowania
Mgły frontowe
Mgły lodowe

Mgła Radiacyjna

Mgły radiacyjne (ang. radiation fog) tworzą się w wyniku spadku temperatury powietrza spowodowanego procesami wypromieniowania ciepła z przyziemnej warstwy powietrza. Z chwilą, kiedy temperatura powietrza spadnie poniżej temperatury punktu rosy tego powietrza, w powietrzu rozpoczynają się procesy kondensacji i powstaje mgła lub zamglenie.

Przeczytaj także: Optymalna wilgotność powietrza

Dla zachodzenia efektywnych procesów wypromieniowania niezbędna jest redukcja zachmurzenia. W przypadku wystąpienia dużego lub całkowitego zachmurzenia, promieniowanie zwrotne nie pozwala na szybki i tyle głęboki spadek temperatury przyziemnej warstwy powietrza, aby doszło do powstania mgieł radiacyjnych. Innym czynnikiem ograniczającym możliwość wystąpienia mgieł radiacyjnych jest występowanie silniejszego wiatru (Vw > 2-4 m/s), który niszczy (poprzez turbulencję) strukturę przyziemnej warstwy inwersyjnej.

Stąd też występowanie mgieł radiacyjnych związane jest na ogół z obszarami centralnych części wyżów, osiowych partii klinów wyżowych (w których występuje pogoda bezchmurna lub o zredukowanym zachmurzeniu i bezwietrza jednocześnie), centralnymi rejonami obszarów siodeł, czyli z obszarami bezgradientowymi lub o bardzo słabo wyrażonym gradiencie barycznym.

Na obszarach lądowych tworzenie się mgieł radiacyjnych następuje szczególnie często we wszelkiego rodzaju obniżeniach terenu (dolinach rzecznych, kotlinach, rynnach jeziornych...) oraz na bardziej rozległych obszarach równinnych.

Letnie mgły radiacyjne są na ogół mgłami niskimi, jedynie w głębszych obniżeniach terenu ich grubość może wzrosnąć na tyle, że niebo będzie niewidoczne. Zimowe mgły radiacyjne nad wychłodzonymi obszarami lądowymi w czasie występowania wyżu blokującego (mgły inwersji osiadania), początkowo niskie, mogą przy przedłużającej się bezwietrznej pogodzie stopniowo przekształcać się w mgły wysokie a czas ich trwania dochodzić może do kilku dób.

Ze względu na dużą pojemność cieplną wód, w czasie nocnego spadku temperatury przywodnej warstwy powietrza, natychmiast zostaje uruchomiony strumień ciepła z powierzchni wody do powietrza, który nie dopuszcza do wystąpienia w nim głębokiego spadku temperatury. Z tego względu mgły radiacyjne nad morzem się nie tworzą, lecz jedynie nad obszarami lądowymi.

Przeczytaj także: Mierniki wilgotności owsa – przegląd i zastosowanie

Prognozowanie mgieł radiacyjnych (istotne w czasie pobytu statku w porcie) jest stosunkowo proste. Jeśli już w godzinach przedwieczornych temperatura powietrza zbliża się do temperatury punktu rosy (różnice 2-4°), a noc zapowiada się bezwietrzna i bezchmurna, prawdopodobieństwo wystąpienia mgły radiacyjnej staje się bardzo duże.

Mgła Adwekcyjna

Adwekcja to napływ mas powietrza nad daną powierzchnię (lądową, akwen) o innych właściwościach, niż powietrza, dla którego powierzchnia ta stanowi obszar źródłowy. Mgły adwekcyjne (ang. advection fog) powstają w wyniku napływu cieplejszego i wilgotnego powietrza nad powierzchnię, której temperatura jest niższa od temperatury punktu rosy napływającego powietrza. W rezultacie wymiany ciepła między powietrzem a podłożem (strumień ciepła skierowany do podłoża) następuje stopniowy spadek temperatury powietrza, najsilniejszy w warstwie najniższej (inwersja).

Dla wystąpienia mgieł adwekcyjnych (zasięg widzialności do 0,5 Mm) prędkość wiatru musi utrzymywać się w dość wąskim przedziale od 0,3-0,5 m/s do 5-7 m/s, czyli wiatr nie może być ani zbyt słaby, ani zbyt silny. W przypadku, jeśli prędkość wiatru wzrasta powyżej 7 m/s (około 14 w), w przywodnej strefie na skutek wzrastającej turbulencji mgła się rozrzedza, wyżej występującą, nie stykającą się z powierzchnią morza mgłę "odbiera się" jako chmurę Stratus.

Mgły adwekcyjne tworzą się niezależnie od pory roku i pory doby, zawsze wtedy, gdy zostaną spełnione warunki wymienione na wstępie. Mgły adwekcyjne często nazywane są "mgłami morskimi" (choć oczywiście występują i nad lądem).

Na wielu akwenach w strefie szerokości umiarkowanych częstość występowania mgieł adwekcyjnych rośnie w okresie wiosennym i początku lata. Wobec szybkiego ogrzewania się powietrza nad obszarami lądowymi wyniesienie takiego ciepłego i zawierającego dużą ilość pary wodnej powietrza nad znacznie chłodniejszą, nienagrzaną jeszcze wodę, z reguły doprowadza do powstania mgły lub zamglenia adwekcyjnego.

Mgły parowania

Mgły parowania (tzw. dymienie morza) powstają nad otwartymi wodami (morzami, jeziorami, stawami, rzekami) lub podczas, albo zaraz po deszczu, na skutek parowania cieplejszej powierzchni wody w chłodnym powietrzu. Należą do mgieł, które nie utrzymują się długo.

Smog

Specyficznym rodzajem mgieł, które pojawiają się nad dużymi aglomeracjami miejskimi i obszarami przemysłowymi jest smog. Powstaje on w wyniku zmieszania zwykłej mgły z przemysłowymi zanieczyszczeniami powietrza.

Wpływ Mgły na Życie Codzienne

Mgła ma istotny wpływ na nasze codzienne życie. Ograniczona widoczność może prowadzić do niebezpiecznych sytuacji na drogach, opóźnień w transporcie lotniczym oraz trudności w nawigacji morskiej. Mgła jest jednym z głównych czynników wpływających na bezpieczeństwo transportu.

W szczególności kierowcy muszą być świadomi warunków pogodowych, aby dostosować prędkość i zachować ostrożność podczas jazdy we mgle. Widoczność może spaść do zera, co zwiększa ryzyko kolizji.

Wiedza o mgle jest niezwykle przydatna w wielu dziedzinach życia.

Klasyfikacja Mgły ze Względu na Widzialność:

Słabe (widzialność od 500 do 1000 m)
Umiarkowane (200 - 500 m)
Gęste (50 - 200 m)
Bardzo gęste (poniżej 50 m)

Zamglenie jest to delikatna, niska mgła ograniczająca widzialność od 1 km do 8 km. Ilość kropelek wody i ich wielkość jest w nim znacznie mniejsza niż we mgle (poniżej 0,01 mm). Zamglenia są powszechniejszym zjawiskiem od mgieł. Zwykle stanowią ich początkowe lub ostatnie stadium.

Fotografowanie we Mgle

Mgła jest naturalnym zjawiskiem atmosferycznym, które pojawia się, gdy ciepła masa powietrza spotyka się z zimniejszą. Składa się z drobnych kropel wody zawieszonych w powietrzu i tworzy chmurę zalegającą na ziemi.

Mgła ma niezwykłą zdolność do redukcji krajobrazu do jego minimalnych kształtów i form, eliminując mnóstwo innych elementów. To sprawia, że zdjęcia we mgle często są minimalistyczne i pełne tajemniczości. Krajobrazy mogą stać się bardziej dramatyczne, a zdjęcia ludzi czy architektury - tajemnicze i wręcz surrealistyczne.

W Polsce najlepsze warunki do fotografowania mgły pojawiają się w określonych porach roku oraz miejscach. Najlepsze okresy na mgłę to późna wiosna oraz wczesna jesień, kiedy to chłodne noce kontrastują z cieplejszymi dniami. Istotnym elementem jest obecność wilgoci bowiem podczas suszy występowanie mgieł jest bardzo ograniczone. Szczególnie warto zwrócić uwagę na poranki, gdy mgła często unosi się nad łąkami, polami i rzekami.

Sprzęt:

Aparat - najlepiej taki, który pozwala na ręczne ustawienia.
Statyw - niezbędny przy dłuższych czasach naświetlania, aby uniknąć poruszenia aparatu.
Obiektywy - może być użyty każdy w zależności od naszej koncepcji.
Osłona przed wilgocią - mgła to kropelki wody, które mogą osiadać na sprzęcie. Zadbaj o osłonę na aparat.
Nie zapominaj o odpowiednim ubraniu - poranki we mgle są często chłodne i wilgotne.

Porady:

Mgła ma tendencję do „oszukiwania” systemu pomiaru światła w aparacie, sprawiając, że zdjęcia mogą być niedoświetlone. Zwiększ ekspozycję o +1 do +2 EV (wartość ekspozycji), aby uchwycić mgłę w całej jej subtelności.
Automatyczne ustawienie ostrości może mieć problemy z mgłą, dlatego często warto przejść na ręczne ustawienie ostrości.
Mgła upraszcza scenę, dlatego minimalizm jest tu kluczowy. Wykorzystaj proste kształty i linie.
Bądź cierpliwy - mgła jest zmienna, może pojawić się i zniknąć w mgnieniu oka.
Wybierz odpowiednie miejsce - wzgórza pozwalają spojrzeć na mgłę z góry, a tereny w pobliżu rzek czy jezior są idealnymi lokalizacjami.
Krótki czas naświetlania (np. 1/250 s) uchwyci detale mgły i zamrozi jej ruch - bowiem mgła jest zjawiskiem dynamicznym - to jakby płynące tuż nad ziemią chmury.

Podsumowanie

Mgła to fascynujące zjawisko atmosferyczne, które może przybierać różne formy i wpływać na nasze codzienne życie. Zrozumienie mechanizmów powstawania mgły oraz jej rodzajów pozwala na lepsze przygotowanie się na warunki pogodowe oraz zachowanie bezpieczeństwa na drogach i w transporcie. Niezależnie od tego, czy jesteś kierowcą, żeglarzem czy po prostu obserwatorem przyrody, wiedza o mgle może być niezwykle przydatna.

Rodzaj Mgły	Warunki Powstawania	Charakterystyka
Radiacyjna	Spadek temperatury powietrza w nocy	Niska, gęsta, występuje na lądzie
Adwekcyjna	Napływ ciepłego, wilgotnego powietrza nad chłodne podłoże	Rozległa, długotrwała, występuje nad morzem i lądem
Parowania	Parowanie cieplejszej wody w chłodnym powietrzu	Krótkotrwała, występuje nad zbiornikami wodnymi

tags: #jaka #wilgotność #w #mgle #definicja