Obniżanie GH i KH w Akwarium: Woda Demineralizowana i Inne Metody

Szczegóły: Opublikowano: 26. November 2025

Nie jest tajemnicą, że woda w akwarium (H2O) to nie tylko cząsteczki tlenu i wodoru, ale także szereg innych związków i wolnych pierwiastków. Rodzi się więc pytanie: na jakie parametry wody w akwarium zwrócić szczególną uwagę?

Twardość wody w akwarium - GH i KH

Twardość wody w akwarium to wartość opisująca ilość rozpuszczonych w wodzie kationów metali. Twardość ogólna (GH) jest czynnikiem istotnym dla organizmów wodnych. GH nie powinna być ani zbyt niska, ani zbyt wysoka. Dla większości gatunków będzie to przedział 3-20 dGH. Optimum zależy oczywiście od środowiska występowania.

Twardość węglanowa (KH), jak wspomniano, jest sumą wodorowęglanu wapnia i magnezu. Jest to ważny parametr, KH jest bowiem buforem, czyli czynnikiem regulującym zmiany odczynu pH wody. Twardość węglanowa odpowiada za stabilność parametru pH.

Stopień zakwaszenia wody zależy od ilości rozpuszczonego w niej dwutlenku węgla, kwasów humusowych, stopnia natlenienia oraz właściwości podłoża. Zatem im niższe dKH, tym większy wpływ na pH będą miały wymienione czynniki. Woda o KH równym 0 będzie podatna na skrajne wahania. Stąd najbezpieczniejsze jest utrzymywanie tego parametru w akwariach LT na poziomie 5-7°. W zbiorniku HT nawożonym dwutlenkiem węgla powinien on wynosić minimum 3°.

Trzeba pamiętać, że im wyższe dKH, tym trudniej będzie o obniżenie pH i łatwiej będzie nam utrzymać odczyn zasadowy. Oprócz funkcji bufora pH twardość węglanowa pełni jeszcze jedno ważne zadanie.

Przeczytaj także: Gdzie kupić wodę destylowaną?

Akwarium roślinne a twardość wody

Akwaria roślinne rządzą się nieco innymi prawami niż akwaria towarzyskie czy środowiskowe. Najważniejsze są tu wymagania roślin, a te różnią się zależnie od tego, z jakiego rejonu i jakich środowisk wodnych pochodzą gatunki przez nas uprawiane. Jako standardowe akwarium roślinne przyjął się zbiornik typu high-tech, z mocnym oświetleniem, nawożony dwutlenkiem węgla. Normą w tego typu akwarium jest utrzymywanie niskich ilości soli wapnia, co przekłada się na GH zwykle w przedziale 5-10. Z uwagi na fakt, iż większość roślin preferuje niskie pH, również KH jest utrzymywane na niskim poziomie.

Wpływ pH na ryby

Odczyn wody jest najważniejszym czynnikiem w akwariach amatorskich. O ile ryby naturalnie występujące w kwaśnej wodzie zniosą dobrze szerokie zakresy GH i KH, o tyle pH wody w akwarium będzie miało ogromny wpływ na ich kondycję i odporność. Ważne jest zatem utrzymanie odpowiedniego odczynu wody w zbiorniku.

Czysta chemicznie woda, czyli H2O bez jakichkolwiek związków mineralnych, niepoddawana działaniu dwutlenku węgla i tlenu będzie dążyć do odczynu obojętnego, czyli pH = 7. W akwariach woda zawiera pewne ilości minerałów, więc jej odczyn bez poddania działaniu czynników zakwaszających dąży do odczynu zasadowego.

Skala pH nie jest skalą liczoną arytmetycznie, a logarytmicznie. Wynika to z tego, że zmiana pH o jeden stopień to dziesięciokrotne zwiększenie lub zmniejszenie ilości jonów hydroniowych (H3O). Jest to jednoznaczne z dziesięciokrotnym spadkiem lub wzrostem zakwaszenia.

Stopień zakwaszenia wody powinien być dobrany do obsady zbiornika. Wybrane ryby powinny oczywiście mieć podobne wymagania co do pH.

Przeczytaj także: Inwestycje w Jakość Wody w Proszówkach

Inne ważne parametry wody w akwarium

Do innych ważnych parametrów należą makro- i mikroelementy. Przykłady:

Amoniak (NH₃): Jest produktem rozkładu szczątków roślin i odchodów ryb. W dojrzałych zbiornikach jego poziom powinien być niewykrywalny. Jest silnie toksyczny dla organizmów wodnych. Występuje w większych stężeniach w wodzie o pH powyżej 7. W wodzie o pH poniżej 7 amoniak jest przekształcany w jon amonowy, który jest mniej szkodliwy dla ryb oraz znacznie lepiej dostępny dla roślin.
Azotyny (NO₂): Nadal jest to forma dość toksyczna, która nie powinna być wykrywana w prawidłowo działającym akwarium.
Azotany (NO₃): Najmniej toksyczna forma azotu. Jest łatwo przyswajana przez rośliny i nie stanowi zagrożenia dla ryb nawet w stężeniach wynoszących 50 mg/l, a w niektórych przypadkach nawet więcej.
Fosfor (PO₄): Głównym źródłem fosforu w akwarium są odchody ryb i rozkładające się szczątki roślin. Jest on składnikiem niezbędnym do prawidłowego wzrostu roślin, jednak jeśli występuje w zbyt dużych ilościach, staje się pożywką dla glonów.
Potas (K): Jest magazynowany przez rośliny, więc jest pobierany z wody w znacznych ilościach. Jego ilość w akwarium powinna odpowiadać dwukrotności ilości azotanów. W wodzie kranowej jest go zazwyczaj niewiele.
Żelazo (Fe): To mikroelement potrzebny w tak dużych ilościach, że jest stawiany na równi z makroelementami. Optymalne widełki stężenia tego pierwiastka w wodzie mieszczą się w zakresie 0,1-0,5 mg/l. Podobnie jak potas, żelazo występuje w wodzie wodociągowej w niewielkich ilościach, stąd może zachodzić potrzeba stosowania go w formie nawozu.
Mikroelementy śladowe: Są to pierwiastki śladowe, zwykle występujące w akwarium w ilościach wystarczających zarówno dla ryb, jak i roślin. Niestety nie da się samodzielnie określić zawartości poszczególnych mikroelementów w wodzie poza krzemianami i miedzią.

Badanie parametrów wody w akwarium

Dostępnych metod badania parametrów jest kilka. Jeśli chodzi o parametry samej wody kranowej, to do ich podania jest zobowiązany dostawca, czyli lokalna stacja wodociągowa. Dzięki temu możemy zorientować się, czy woda z naszego kranu nadaje się do planowanego akwarium. Jednak wlanie wody do zbiornika nie oznacza, że jej parametry będą stałe. W akwarium zachodzi szereg procesów, które będą wpływać na twardość, pH wody oraz zawartość poszczególnych składników odżywczych.

Dostępne są różnego rodzaju testy do wody akwariowej, dające możliwość własnoręcznego sprawdzania składu wody w akwarium:

Testy paskowe: Są najbardziej kontrowersyjne w środowisku akwarystów i stanowią niedokładne źródło informacji o parametrach wody. Mierzą sześć podstawowych parametrów: NO3, NO2, pH, GH, KH i obecność chloru. Testy paskowe nie są miarodajne i nie powinny stanowić podstawowego źródła informacji o parametrach. W rękach doświadczonego akwarysty mogą jednak stanowić dobre narzędzie do szybkiego sprawdzenia zmian.
Testy kropelkowe: Są najlepszym sposobem sprawdzania parametrów wody w domowych warunkach, pozwalają na określenie stężeń najważniejszych pierwiastków. W porównaniu z paskami ich wykonanie zajmuje więcej czasu.
Miernik TDS: Mierzy on ilość rozpuszczonych w wodzie soli mineralnych. Można za jego pomocą mierzyć skuteczność filtra odwróconej osmozy (RO).
Miernik pH: Może z powodzeniem zastąpić kropelkowy test pH.
Profesjonalne testy laboratoryjne: Dają możliwość sprawdzenia składu wody z uwzględnieniem także pierwiastków śladowych, z bardzo wysoką dokładnością.

Sposoby na obniżenie GH i KH

Kiedy woda, którą dysponujesz, nie spełnia wymagań wybranych ryb, pozostaje dopasowanie jej parametrów do potrzeb obsady. Tutaj z pomocą przychodzą preparaty do wody w akwarium. Niektóre pozwalają modyfikować KH i pH. Te do obniżania pH są oparte na kwasach organicznych lub nieorganicznych w bezpiecznych stężeniach.

Do tego należy wspomnieć o mineralizatorach, które służą do wzbogacania wody demineralizowanej lub wody pochodzącej z filtra odwróconej osmozy o niezbędne minerały. Stosując wodę demineralizowaną, można dowolnie zmieniać ilość makro- i mikroelementów za pomocą odpowiednich preparatów nawozowych.

Przeczytaj także: Woda mineralna Józef: Zalety

Metody obniżania GH i KH:

Filtr RO (odwrócona osmoza): Jest to jedna z najskuteczniejszych metod obniżania zarówno GH, jak i KH. Filtr RO usuwa z wody większość rozpuszczonych substancji, w tym sole wapnia i magnezu, które wpływają na twardość wody.
Woda demineralizowana/destylowana: Mieszanie wody kranowej z wodą demineralizowaną lub destylowaną pozwala na obniżenie twardości ogólnej i węglanowej. Proporcje mieszania zależą od początkowej twardości wody kranowej i pożądanej twardości w akwarium. Dodając więc np. 1:1 wody zdemineralizowanej do kranówki uzyskuje się 50% zmniejszenie twardości. Jak podmienisz 1/4 wody to uzyskasz zmniejszenie o 1/4.
Żywice jonowymienne (kationity): Żywice jonowymienne mogą być używane do zmiękczania wody poprzez wymianę jonów wapnia i magnezu na jony sodu. Należy jednak pamiętać, że niektóre żywice mogą podnosić zawartość związków sodu w wodzie.
Gotowanie wody: Gotowanie wody powoduje wytrącanie się węglanu wapnia, co prowadzi do obniżenia KH. Metoda ta jest jednak pracochłonna i nie obniża GH.
Filtracja przez torf: Filtracja wody przez torf obniża zarówno KH, jak i pH. Torf zawiera kwasy humusowe, które zakwaszają wodę i wiążą jony wapnia i magnezu. Należy jednak pamiętać, że torf barwi wodę na kolor brązowy.
Podłoża aktywne: Niektóre podłoża aktywne, stosowane w akwariach roślinnych, mają zdolność obniżania pH i twardości wody. Podłoża te działają podobnie do torfu, ale w mniejszym stopniu.
Kwasy: Dodawanie kwasów (np. solnego, octowego) do wody obniża KH i pH. Metoda ta wymaga jednak dużej ostrożności i precyzji, ponieważ gwałtowne zmiany pH mogą być szkodliwe dla ryb.
Preparaty chemiczne: Na rynku dostępne są specjalne preparaty chemiczne, które obniżają GH i KH. Należy jednak stosować je zgodnie z instrukcją producenta i monitorować parametry wody.

Pamiętajmy, że akwarium roślinne jest żywym ekosystemem. Do tego dochodzą specyficzne wymagania co do wybarwiania niektórych roślin. Nie ma więc jednego zestawu uniwersalnych wytycznych, ale są określone pewne proporcje.

Najbardziej prawdziwe jest stwierdzenie, że optymalne są takie parametry, które odpowiadają wymaganiom jego mieszkańców. Kluczowy zatem jest dobór ryb do warunków, jakie możesz im zapewnić.

tags: #gh #kh #obniżenie #woda #demineralizowana