Filtracja Substancji Badania Moczu: Co To Jest?
- Szczegóły
Mocz jest płynem powstającym w procesie filtrowania (oczyszczania) krwi przez nerki.
W skomplikowanym procesie filtracji, substancje nadal potrzebne w funkcjonowaniu organizmu (np. białka, glukoza) są odzyskiwane i powracają do krwioobiegu.
Wszystkie niepotrzebne, wręcz toksyczne produkty przemiany materii zachodzącej w organizmie (np. mocznik) trafiają do moczu, który wydalany jest w ilości ok. 1,5 litra na dobę.
Filtracja, czyli wieloetapowy proces powstawania moczu odbywa się w wyspecjalizowanych strukturach, określanych mianem nefronów.
Nefron to podstawowa jednostka budująca nerkę, w skład której wchodzi kłębuszek oraz cewki nerkowe.
Przeczytaj także: Definicja i pomiar filtracji kłębuszkowej
W pierwszym etapie filtrowania krwi przez kłębuszki nerkowe powstaje tzw. mocz pierwotny.
Drugi etap filtracji zachodzi w cewkach nerkowych i polega na odzyskiwaniu życiowo ważnych substancji z moczu pierwotnego w tzw. procesie wchłaniania zwrotnego.
Po zakończeniu tego procesu powstaje końcowy, zagęszczony produkt filtracji tzw.
W prawidłowo funkcjonujących nerkach w ciągu minuty w kłębuszkach nerkowych przesączeniu ulega ok. 120 ml osocza.
Wartość ta zwana jest przesączaniem kłębuszkowym.
Przeczytaj także: Webber AP8400 - wymiana filtrów
Wielkość przesączania kłębuszkowego jest równa objętości osocza przesączonego przez kłębuszki nerkowe w jednostce czasu.
Prawidłowo jest to około 10% objętości krwi przepływającej przez nerki.
Przesączanie kłębuszkowe jest najważniejszym wskaźnikiem oceniającym czynność nerek.
W codziennej praktyce szacowanie czynności wydalniczej nerek odbywa się najczęściej na podstawie oznaczenia stężenia kreatyniny w surowicy krwi i zastosowania jednego ze wzorów służących do obliczania eGFR, czyli szacunkowego przesączania kłębuszkowego.
Oszacowanie wskaźnika filtracji kłębuszkowej (GFR) na podstawie oznaczonego w surowicy stężenia kreatyniny należy traktować jako badanie wstępne.
Przeczytaj także: Optymalne rozcieńczenie bimbru
W niektórych sytuacjach klinicznych obliczony wskaźnik przesączania kłębuszkowego nie odzwierciedla rzeczywistej czynności wydalniczej nerek.
Pojedyncze oznaczenie kreatyniny podlega wpływom wielu czynników niezwiązanych z filtracją kłębuszkową takich jak: produkcja kreatyniny w mięśniach, spożycie produktów mięsnych bogatych w kreatynę (gotowane mięso), dieta wysokobiałkowa, przyjmowanie suplementów zawierających kreatyninę, sekrecja kanalikowa kreatyniny oraz pozanerkowa eliminacja kreatyniny przez przewód pokarmowy.
Na oznaczenie kreatyniny wpływ mają również różnego rodzaju interferencje: spektralne (np. bilirubina i niektóre leki), chemiczne (np. glukoza, bilirubina, ketony, niektóre leki).
Filtracja kłębuszkowa to proces fizjologiczny zachodzący w nerkach, stanowiący pierwszy etap formowania moczu.
W kłębuszkach nerkowych, pod wpływem różnicy ciśnień hydrostatycznych, krew przepływająca przez naczynia włosowate kłębuszka jest filtrowana przez barierę filtracyjną do przestrzeni moczowej torebki Bowmana.
Bariera filtracyjna składa się z trzech warstw: śródbłonka naczyń włosowatych, błony podstawnej i wyrostków stopowatych podocytów.
Dzięki tej strukturze, do przesączu pierwotnego przedostają się woda, elektrolity, glukoza, aminokwasy i niewielkie białka, natomiast większe cząsteczki białkowe oraz elementy morfotyczne krwi pozostają w naczyniach.
Wskaźnikiem sprawności filtracji kłębuszkowej jest współczynnik przesączania kłębuszkowego (GFR - Glomerular Filtration Rate), który u zdrowej osoby dorosłej wynosi około 120-130 ml/min.
Obniżenie GFR poniżej 60 ml/min/1,73 m² utrzymujące się przez co najmniej 3 miesiące wskazuje na przewlekłą chorobę nerek.
Metody Pomiaru Filtracji Kłębuszkowej
Nie wszystkie metody pomiaru szybkości filtracji kłębuszkowej mogą być wykorzystane w lecznicy.
Wyniki badań wymagających zbiórki moczu przez określony czas mogą być zafałszowane ze względu na niekompletną zbiórkę moczu spowodowaną problemami z cewnikowaniem.
Natomiast techniki oparte na klirensie osocza polegają na wielokrotnym pobieraniu próbek krwi, bez konieczności pobierania moczu.
W metodach takich podaje się dożylnie substancję, która ulega swobodnej filtracji w kłębuszkach nerkowych, nie jest wydzielana lub wchłaniana zwrotnie w kanalikach nerkowych ani wydalana bądź metabolizowana przez inne narządy.
Klirens osocza to szybkość wydalania substancji z krwiobiegu.
Mimo analizy licznych markerów osoczowych i schematów badawczych nie udało się ustalić optymalnej metody pomiaru.
Niektóre techniki jednak, takie jak klirens joheksolu lub klirens egzogennej kreatyniny, mogą być z łatwością wykorzystywane w lecznicach weterynaryjnych.
Klirens Joheksolu
W badaniu tym wykorzystuje się joheksol, powszechnie stosowany jako środek kontrastowy w badaniach radiologicznych.
Podaje się go dożylnie w dawce 300 mg/kg m.c., następnie pobiera się próbki krwi, zwykle po upływie 2, 3 i 4 godzin.1,2
Częstotliwość pobierania próbek może być zmienna, konieczne jest jednak zanotowanie dokładnego czasu pobrania krwi, aby precyzyjnie określić czas, który upłynął od iniekcji.
Wyniki z laboratorium diagnostycznego uzyskuje się zwykle po tygodniu.
Klirens Egzogennej Kreatyniny
U zwierząt z obniżoną filtracją kłębuszkową lub gdy pobiera się mniej niż 6 próbek krwi badanie klirensu kreatyniny jest zwykle mniej dokładne niż badanie klirensu joheksolu.
Wyniki uzyskuje się jednak zaraz po zakończeniu badania, co jest niewątpliwie jego zaletą.2
Test polega na dożylnym podaniu egzogennej kreatyniny w dawce 60 mg/ /kg m.c.
Istnieje wiele różnych schematów określających częstotliwość pobierania próbek krwi po iniekcji, zazwyczaj jednak pobiera się co najmniej trzy próbki, przy czym ostatnia powinna być pobrana co najmniej 6 godzin po podaniu kreatyniny.
Autorka pobiera krew tuż przed podaniem kreatyniny oraz 10, 60, 240, 360 oraz 600 minut po iniekcji.
Dożylne podanie kreatyniny jest bezpieczne i nie wywołuje objawów mocznicy.
Kreatynina iniekcyjna nie jest powszechnie dostępna, ale można ją kupić w specjalistycznych aptekach, które przygotowują preparat na zamówienie klienta.
Przykłady Kliniczne Zastosowania Pomiaru Filtracji Kłębuszkowej
Poniżej przedstawiono kilka przykładów klinicznych, w których pomiar filtracji kłębuszkowej był kluczowy w diagnostyce i leczeniu:
- Starszy rhodesian ridgeback z wielomoczem i nadmiernym pragnieniem:
U 10-letniej suki rasy rhodesian ridgeback z wielomoczem i nadmiernym pragnieniem, klirens joheksolu wykazał 70-procentowy spadek w stosunku do spodziewanej wartości, co wskazywało na pierwsze stadium przewlekłej choroby nerek według klasyfikacji IRIS. - Starszy pies z wielomoczem i nadmiernym pragnieniem oraz kamicą pęcherza moczowego:
U 11-letniej suki mieszaniec z wielomoczem i nadmiernym pragnieniem, klirens joheksolu był w normie, co pozwoliło na rozpoznanie nadmiernego pragnienia o podłożu psychogennym. - Bokser z przewlekłym wielomoczem/nadmiernym pragnieniem:
U 10-letniej suki rasy bokser z przewlekłym wielomoczem i nadmiernym pragnieniem, klirens joheksolu mieścił się w zakresie wartości referencyjnych, co wykluczyło niewydolność nerek. - West highland white terrier, u którego w przeszłości wystąpiła ostra niewydolność nerek:
U 6-letniego west highland white terriera, u którego w przeszłości wystąpiła ostra niewydolność nerek, klirens joheksolu wskazywał, że czynność nerek wróciła do normy po odmiedniczkowym zapaleniu nerek.
Badanie Ogólne Moczu
Badanie ogólne moczu to jedno z podstawowych narzędzi diagnostycznych, umożliwiające ocenę funkcjonowania układu moczowego oraz wykrycie wielu chorób, takich jak zakażenia dróg moczowych, choroby nerek czy cukrzyca.
Testy paskowe, choć coraz częściej wykorzystywane w praktyce klinicznej, pełnią jedynie rolę pomocniczą w diagnostyce i nie mogą zastąpić badania ogólnego moczu.
Ich główną zaletą jest szybkość i wygoda, co czyni je przydatnym narzędziem przesiewowym.
Aby właściwie interpretować wyniki badania moczu, należy znać podstawy budowy i funkcjonowania układu moczowego.
Składniki Moczu i Ich Znaczenie
- Leukocyty: Pojawiają się w moczu, gdy organizm walczy z infekcją lub stanem zapalnym w obrębie układu moczowego.
- Erytrocyty: Ich obecność w moczu może oznaczać uszkodzenie naczyń w nerkach lub drogach moczowych.
- Białko: Może „uciekać” do moczu, jeśli nerki są uszkodzone, co może być oznaką problemów z nerkami.
- Glukoza: W moczu zdrowej osoby glukozy w moczu nie powinno być, a jej obecność może świadczyć o cukrzycy.
- Azotyny: Ich obecność w moczu oznacza, że bakterie przedostały się do układu moczowego, co wskazuje na infekcję dróg moczowych.
Zrozumienie tych parametrów pozwala na dokładną interpretację wyników badania moczu i identyfikację potencjalnych problemów zdrowotnych.
Jak Prawidłowo Pobrać Mocz do Badania?
Prawidłowe pobranie próbki moczu jest kluczowe dla wiarygodności wyniku.
Mocz do badania należy pobrać z tzw. środkowego strumienia porannej próbki, po uprzednim zadbaniu o higienę.
Przed oddaniem moczu dokładnie umyj ręce i okolice ujścia cewki moczowej.
tags: #filtracja #substancji #badania #moczu #co #to
