Kombinat DAG Alfred Nobel Krzystkowice: Historia i Współczesność Tajemniczej Fabryki
- Szczegóły
Kombinat DAG Alfred Nobel w Krzystkowicach to miejsce o niezwykłej historii. Obiekt powstał w 1939 roku jako filia potężnego niemieckiego koncernu IG Farben. Pełna nazwa brzmiała: Alfred Nobel Dynamit Aktien-Gesellschaft kombinat DAG Alfred Nobel Krzystkowice. Niemcy ukryli go strategicznie w gęstych lasach lubuskich. Jego kryptonim to „Ruuester”, co oznacza „Wiąz”. Lokalizacja zapewniała doskonałe maskowanie, a także dostęp do wody z rzeki Bóbr.
Strategic Location and Development
Wybór miejsca podyktowany był również możliwością rozbudowy obiektu. Fabryka rozwijała się dynamicznie przez cały okres funkcjonowania. Zajmował on dużą powierzchnię, ponad 30 km². Stawała się kluczowym dostawcą półproduktów do materiałów wybuchowych.
Produkcja Materiałów Wybuchowych
Kombinat DAG Alfred Nobel produkował kluczowe półprodukty niezbędne do wytwarzania materiałów wybuchowych. Wytwarzano tu kwas azotowy, nitroguanidynę oraz azotan metyloaminy. Najważniejszy był heksogen. Produkcja materiałów wybuchowych DAG osiągała imponujące rozmiary.
Fabryka amunicji Krzystkowice w 1943 roku odpowiadała za 65,5% produkcji heksogenu dla III Rzeszy. Na przykład, w tym roku wyprodukowano prawie 21 000 ton heksogenu. W 1942 roku produkowano 900 ton nitrocelulozy miesięcznie. W szczytowym okresie wytwarzano prawie 6 ton kwasu azotowego miesięcznie. To stanowiło blisko 10% produkcji całej Rzeszy.
Tabela: Produkcja w Kombinacie DAG Alfred Nobel
| Produkt | Wolumen | Rok |
|---|---|---|
| Nitroceluloza | 900 ton/miesiąc | 1942 |
| Nitroguanidyna | 1000 ton/miesiąc | 1942 |
| Azotan metyloaminy | 100 ton/miesiąc | 1943 |
| Heksogen | 21 000 ton | 1943 |
Współpraca z IG Farben
Spółka Alfred Nobel współpracowała z IG Farben od 1926 roku. Ta współpraca doprowadziła do powstania tak potężnej fabryki. Koncern IG Farben był gigantem chemicznym. Produkował farby, ale także bojowe środki trujące. Firma miała również powiązania z innymi zakładami, takimi jak Rokita Brzeg Dolny czy Boruta Zgierz.
Przeczytaj także: Przydomowe oczyszczalnie ścieków Zawiercie
Infrastruktura Kombinatu
Obiekt posiadał rozbudowaną infrastrukturę naziemną. Wśród kluczowych obiektów naziemnych znajdowały się silosy fabryki amunicji. Istniały liczne hale produkcyjne. Potężna elektrociepłownia uruchomiona w latach 1943-1944 dostarczała energię. Działała tam również zakładowa straż pożarna. Pracownicy korzystali z kasyna. Kombinat posiadał własną oczyszczalnię ścieków. Rozbudowana sieć dróg i torów kolejowych ułatwiała transport. Miała również liczne rampy przeładunkowe. Zidentyfikowano ponad 200 obiektów na terenie fabryki. Szacuje się, że było ich ponad 500. Jeden z budynków nitracji nazywano „Hotelowcem”. Nazwę zawdzięczał balkonom do ewakuacji pracowników. Lokalni eksploratorzy tak go nazywali.
Systemy Wsparcia Produkcji i Maskowanie
Fabryka posiadała zaawansowane systemy wspierające produkcję. Własne ujęcia wody z rzeki Bóbr zapewniały zaopatrzenie. Korzystano również ze studni głębinowych. Kombinat dysponował rozbudowanym systemem podziemnych kolektorów ściekowych. Ich długość wynosiła około 1900 metrów, z czego dostępny odcinek to 900 metrów. Kolektory schodziły na głębokość do 13 metrów.
Technologie DAG Nobel obejmowały unikalne metody maskowania instalacji. Sadzono drzewa na dachach budynków. Całość zlewała się z krajobrazem leśnym. Maskowanie utrudniało wykrycie fabryki z powietrza.
Siła Robocza i Upadek Obiektu
W kombinacie pracowało około 25 000 robotników przymusowych. Wśród nich byli więźniowie z filii obozu koncentracyjnego Gross Rosen. Obiekt upadł wraz z końcem wojny. Niemcy ewakuowali go przed wkroczeniem Armii Radzieckiej w 1945 roku. Armia Radziecka rozpoczęła demontaż urządzeń i wywieziono je do różnych lokalizacji. Teren przekazano Wojsku Polskiemu w 1948 roku.
Dostępność i Bezpieczeństwo Zwiedzania
Z kombinatu DAG Alfred Nobel w Krzystkowicach pozostały liczne ruiny. Zobaczyć można hale produkcyjne, laboratoria oraz schrony. Silosy fabryki amunicji są pokryte ziemią. Wyrosły na nich nawet drzewa. Teren ma powierzchnię ponad 30 km². Duża jego część jest dostępna do eksploracji. Należy jednak pamiętać o ograniczeniach. Część obszaru zajmuje współczesna jednostka wojskowa - 4 Regionalna Baza Logistyczna oraz zakład karny w Krzywańcu.
Przeczytaj także: Oczyszczalnia oksydacyjna: zasady działania
Teren opuszczonej fabryki amunicji jest dostępny, ale nie jest w pełni bezpieczny. Wymaga maksymalnej ostrożności od zwiedzających. Istnieją liczne zagrożenia, takie jak otwarte studzienki i głębokie kanały. Konstrukcje budynków są niestabilne i istnieje ryzyko zawalenia. Obowiązuje zakaz wstępu do większości budynków. Odpowiednie przygotowanie i świadomość ryzyka są kluczowe. Bezpieczeństwo jest najważniejsze. Nie rekomenduje się samotnych wypraw.
Zasady bezpieczeństwa podczas zwiedzania:
- Maksymalnie ogranicz penetrację wnętrza budynków.
- Nie wchodzić do podziemi i piwnic.
- Nie przeciskać się przez wąskie przejścia.
- Nie wchodzić na balkony.
- Nie wspinać się na wysokości.
- Nie zwiedzać samotnie.
- Ostrożnie z ogniem. Nie palić papierosów i nie oświetlać pomieszczeń zapalniczką ani zapałkami.
Planowanie Wizyty
Ze względu na rozległość terenu, zwiedzanie kombinatu DAG Alfred Nobel wymaga co najmniej kilku godzin. Obszar ma ponad 30 km². Znajduje się tam duża liczba obiektów do eksploracji. Zaleca się zaplanowanie całego dnia. Pozwoli to spokojnie odkrywać poszczególne sekcje, takie jak silosy fabryki amunicji, elektrociepłownia i pozostałości po halach produkcyjnych. Przygotuj się na długi spacer. Odpowiednie obuwie jest niezbędne. Zabierz ze sobą prowiant i wodę.
Skorzystaj z aktualnych map. Dostępne są Google Maps, mapy.cz oraz Traseo. Przygotuj odpowiednie obuwie. Zabierz ze sobą latarkę. Woda i prowiant są również niezbędne. Warto skorzystać ze ścieżek rowerowych. Prowadzą one z Nowogrodu Bobrzańskiego. Ścieżki przyrodnicze również są dostępne. Poradnik eksploratora zawsze zaleca ostrożność. Planowanie wizyty jest kluczowe. Eksploratorzy odkrywają ruiny. Miej naładowany telefon. Zawsze zabierz apteczkę pierwszej pomocy. Teren jest rozległy.
Podsumowanie
Mimo upływu lat, strategiczne znaczenie DAG pozostaje niezaprzeczalne. To miejsce jest świadectwem skomplikowanej historii II wojny światowej. Teren ten jest reliktem historycznym, który wymaga szacunku i odpowiedzialnego podejścia.
Przeczytaj także: Jak ustawić napowietrzanie?
tags: #dag #krzystkowice #oczyszczalnia #historia
