Dlaczego Filtr Powietrza w Akwarium Się Zatrzymuje? Przyczyny i Rozwiązania

Szczegóły: Opublikowano: 12. December 2025

Utrzymanie klarownej i zdrowej wody w akwarium może wydawać się trudne, szczególnie dla początkujących akwarystów. W naturze procesy oczyszczania wody zachodzą samoczynnie, ale akwaria są znacznie mniejsze od naturalnych zbiorników i wymagają interwencji.

Filtry w akwarium dzielimy zasadniczo na dwie grupy: filtry mechaniczne i filtry biologiczne, a niektórzy dodają do tej klasyfikacji jeszcze filtry chemiczne. Oczywiście wiele z zastosowanych filtrów może spełniać lepiej lub gorzej dwie, a nawet wszystkie funkcje jednocześnie.

Filtry Mechaniczne

Filtry mechaniczne charakteryzują się zwykle dosyć dużym przepływem i służą do usuwania zmętnienia mechanicznego pochodzącego np. z niedopłukanego materiału użytego jako podłoże, resztek pofragmentowanego pokarmu, itp. Zwykle tego typu filtry czyści się pod silnym strumieniem wody z kranu, tak by wypłukać wszystkie zebrane zanieczyszczenia, często nawet stosuje się gorącą wodę, której nie wolno stosować do czyszczenia innych rodzajów filtrów.

Filtry mechaniczne, ze względu na duży przepływ, są często używane do napowietrzania przez wywoływanie ruchu wody. Jeśli filtr mechaniczny ma jednocześnie napowietrzać akwarium, należy zadbać, by wypływająca z niego woda robiła możliwie duży ruch na powierzchni akwarium. Często przy wylotach tego typu filtrów dla polepszenia ich własności napowietrzających instaluje się dyszę Venturiego. Jako wkłady w takich filtrach stosuje się różnego rodzaju gąbki lub watę perlonową. Jako filtry mechaniczne stosuje się najczęściej filtry turbinowe.

Filtry takie przy właściwej eksploatacji, często również stają się po jakimś czasie filtrami biologicznymi. Filtr mechaniczny służy do szybkiego usuwania zanieczyszczeń mechanicznych składających się z wszelkiego rodzaju drobnych zawiesin.

Przeczytaj także: Krok po kroku: Czyszczenie filtra powietrza w akwarium

Filtry Biologiczne

W filtrach biologicznych zachodzi oczywiście również filtracja mechaniczna, zanieczyszczenia osadzają się na wkładzie (wkładach) filtra, jednak w filtrze rozwijają się różne pożyteczne gatunki bakterii, które rozkładają zanieczyszczenia, bakterie usuwają z wody szkodliwe związki azotu i przyczyniają się do stabilizacji środowiska w akwarium. Końcowym produktem przemian azotu w dobrze działającym filtrze biologicznym są stosunkowo mało szkodliwe dla ryb azotany.

Usuwa się je poprzez regularne podmiany około 10-20% wody w akwarium; niektóre gatunki ryb wymagają większych podmian. Przy tej okazji dostarcza się również do akwarium mikroelementy. Innym sposobem na usuwanie azotanów jest uruchomienie i używanie denitratora, zrobienie filtra glonowego lub hydroponiki, o których napiszę w dalszej części tekstu. Rośliny wchłaniają azotany, obniżając w ten sposób ich stężenie w akwarium.

Niestety zbyt wysokie stężenie azotanów powoduje zahamowanie wzrostu roślin, a co za tym idzie ograniczenie ich dobroczynnego wpływu na środowisko akwarium. Dobrze działający filtr biologiczny jest najlepszym sposobem na wszelkiego rodzaju zmętnienia wywołane przez pierwotniaki, bakterie i glony. Podstawą dobrego działania filtra biologicznego jest duża powierzchnia materiału filtrującego, na którym osiedlają się pożyteczne bakterie.

Zaś podstawowym zadaniem akwarysty jest ochrona osiadłych na filtrze bakterii przed zniszczeniem przez gwałtowną zmianę warunków bytowania przez np. brak przepływu wody, przez leki lub środki dezynfekujące dodane przez akwarystę, czy przez wypłukanie filtra pod bieżącą lub co gorsza gorącą wodą. W ten sposób jednym zdaniem napisałem, czego nie wolno robić filtrowi biologicznemu. Materiał filtrujący, w takim filtrze, płuczemy dla przywrócenia przepływu, w wodzie ściągniętej z akwarium.

Filtry muszą w akwarium pracować całą dobę, siedem dni w tygodniu, bez żadnych niepotrzebnych przerw. Niektórzy akwaryści zatrzymują filtrację na czas karmienia ryb. Zatrzymanie pracy filtra na dłużej niż ok. 2 godziny, może doprowadzić do zabicia bakterii tlenowych żyjących w filtrze i sprawić, że woda, która wypłynie z filtra po takim postoju, będzie niebezpieczna dla zdrowia i życia zwierząt żyjących w akwarium. Filtr, który nie pracował dłużej niż 2 godziny, wymaga gruntownego wypłukania i zaszczepienia bakteriami na nowo.

Przeczytaj także: Skład i zastosowanie Aqua Szut Czysta Woda

Filtry gąbkowe typu Delfin napędzane brzęczykiem charakteryzują się stosunkowo wolnym przepływem i niewielką wydajnością, jednak odpowiednio dobrana gąbka i przepływ czynią z nich idealne filtry biologiczne i mechaniczne do akwarium z małym narybkiem wielu gatunków ryb. Nie powodują tak silnego ruchu wody jak np. filtry turbinowe, co przyczynia się do dużej przeżywalności słabego i delikatnego jeszcze narybku.

Filtry Turbinowe

Wewnętrzne filtry turbinowe zbudowane w oparciu o głowicę zawierającą turbinę o dosyć dużej wydajności. Ich wydajność zawiera się między 100 l/h do prawie 1000 l/h i więcej. Najprostsze modele mają koszyk wypełniony materiałem typu gąbka lub wata perlonowa i służą jako dobre filtry mechaniczne wyłapując z wody zawiesiny. Modele bardziej zaawansowane mogą być wyposażone w kosze, do których można włożyć inne materiały.

Filtr Denny

Filtr denny to filtr, w którym akwarysta ułożył podłoże na specjalnym ruszcie i wymusza przepływ wody przez podłoże. Są dwie możliwości przepływu czyli od góry do dołu albo woda jest wtłaczana pod podłoże i wypływa do góry. Zaletą tego typu filtra jest eliminacja stref beztlenowych w podłożu zatem ryzyko wytwarzania trującego siarkowodoru przez podłoże spada praktycznie do zera, utrzymywanie stosunkowo wysokiej temperatury podłoża co lubią rośliny tropikalne.

Kolejną zaletą jest dostarczanie składników odżywczych bezpośrednio do korzeni roślin, chociaż większość roślin wodnych pobiera składniki pokarmowe przez liście to tymi dostarczonymi do korzeni też nie pogardzą. Skoro tego typu filtracja jest taka dobra czemu mało akwarystów jej używa. Przy zakładaniu akwarium trzeba od razu założyć wspomnianą konstrukcję rusztu, podłoże musi mieć odpowiednią granulacje, choćby po to by nie było przeciągane przez ruszt i nie blokowało później przepływu wody, zdarza się zapełnienie podłoża odchodami ryb i resztkami organicznymi i filtr przestaje działać. Krótko mówiąc filtr ten jest kłopotliwy w eksploatacji.

Filtry Zewnętrzne i Przelewowe

Filtry zewnętrzne napędzane brzęczykiem obecnie już nie są praktycznie stosowane i zostały wyparte przez inne rodzaje filtrów. Filtry te charakteryzowały się możliwością dobierania różnych warstw filtracyjnych w zależności od potrzeb i pomysłowości akwarysty i były wygodne w obsłudze ale nadzwyczaj wrażliwe na stłuczenie:-). Współczesnym odpowiednikiem są filtry przelewowe, w których elementem napędowym jest niewielka turbinka, nie różniące się praktycznie łatwością wymiany wkładów od swych napędzanych powietrzem przodków. Filtry takie osobiście polecam jako filtry do doraźnej filtracji np. przy pomocy węgla lub innych stosowanych doraźnie wkładów o krótkotrwałym działaniu.

Przeczytaj także: Ryby tolerujące twardą wodę

Wadą tych filtrów jest niezbyt duża pojemność części przeznaczonej na złoże i możliwość przelania się filtra w przypadku awarii. Filtry przelewowe, współczesne konstrukcje są bezpośrednimi potomkami filtrów zewnętrznych napędzanych brzęczykiem. Łączą w sobie wygodę i łatwość obsługi z wydajnością współczesnych filtrów turbinowych. Można je wypełniać praktycznie każdym rodzajem wkładów filtrujących. Mają dobry stosunek ceny do funkcjonalności i są stosunkowo ciche. Ich podstawową wadą jest stosunkowo mała pojemność komory filtra, która ogranicza nieco ich zastosowania oraz konieczność montażu na ściance zbiornika co bywa jednak często zaletą, bo do zbiornika sięga tylko rurka wyciągająca nieczystości, którą łatwo zamaskować.

Filtry Kanistrowe

Filtry kanistrowe, to urządzenia najdroższe z omówionych, ale jednocześnie wyposażone w cały szereg usprawnień, np. wbudowana grzałka, skuteczny filtr UV i najbardziej uniwersalne. Wśród tych filtrów wyróżnia się jeszcze dodatkowo szereg odmian, których tutaj już nie omówię. Duża pojemność komory filtra umożliwia bezproblemowe łączenie różnych rodzajów materiałów filtracyjnych i efektywną filtrację mechaniczną i biologiczną. Wszyscy liczący się producenci sprzętu mają w swojej ofercie tego typu filtry.

Wybierając filtr należy mieć na uwadze oprócz pojemności zbiornika, jaki ma zostać przez niego obsłużony, również możliwość nabycia części zapasowych takich, jak uszczelki, części głowic, itp., gwarancję oraz opinię jaką ma producent i dany model filtra, lepiej czasami wydać trochę więcej pieniędzy ale mieć filtr na lata i święty spokój w razie konieczności naprawy, niż „zaoszczędzić”.

Pozytywnym wyjątkiem pod względem Ceny są filtry kanistrowe naszego krajowego producenta firmy AquaEl, które konkurują ceną z wyrobami z dalekiego wschodu, ale mają zdecydowanie lepszą opinię. Drugą wadą filtrów kanistrowych, oprócz ceny jest bardziej kłopotliwa niż w przypadku filtrów przelewowych obsługa podczas eksploatacji i większe ryzyko zalania mieszkania na wypadek awarii. Filtry te w zasadzie najlepiej sprawdzają się jako filtry biologiczne. W swoich akwariach używałem różne filtry tego rodzaju: Fluwal 104 firmy Hagen i Hydor Prime 20, JBL CrystalProfi e-901, starego Eheim 2013, a obecnie używam AquaEl Ultra 1200 i Aquael Ultramax 2000. Oba są wypełnione ceramiką i pełnią rolę filtrów biologicznych.

Filtry Chemiczne

Filtry chemiczne zmieniają znacząco parametry wody i wkłady do nich odpowiednio dobiera się w miarę potrzeb. Aby podnieść zawartość wapnia w wodzie, akwaryści często stosują jako złoże filtracyjne żwirek koralowy lub tłuczeń wapienny. Aby podnieść ilość garbników i obniżyć pH często w filtrze umieszcza się odpowiednio spreparowane złoża z torfu, szyszki olszy czarnej. Z kolei złoże składające się z węgla aktywnego pochłania wiele leków i niektóre wielkocząsteczkowe związki organiczne. Filtry wypełnione wymieniaczem jonowym lub zeolitem, kompleksowo wpływają na skład chemiczny wody.

Sump

Sump, to najlepszy i najwydajniejszy sposób filtracji w zbiorniku zarówno słodkowodnym jak i morskim. Tego typu filtry budują sami akwaryści dopasowując je do swoich potrzeb. Niestety stosowanie tego typu filtracji wiąże się z kłopotliwym stosowaniem przelewów, wierceniem dziur w dnie zbiornika, koniecznością budowy tzw. komina w akwarium głównym dlatego w akwarium domowym raczej nie spotkamy się z tego rodzaju filtrem. W poszczególnych przegrodach sumpa umieszcza się różne materiały służące do filtracji wody. Czasem w jednej z komór urządza się tzw. filtr glonowy (lub roślinny) oświetlając ją silnym światłem i obsadzając odpowiednią szybko rosnącą roślinnością.

Oprócz filtrów, typu sump, akwaryści budują inne filtry dostosowane do swoich potrzeb. Panele filtracyjne wbudowywane w akwarium, mogą być własnymi konstrukcjami akwarysty lub konstrukcjami firmowymi. Kilku krajowych producentów proponuje tego typu produkt do akwariów morskich, ale z powodzeniem może on być stosowany w akwarium słodkowodnym. Znane są mi konstrukcje filtrów tego typu bez przelewu, jednak osobiście uważam, że tego typu konstrukcje są zawodne w przypadku wyłączenia prądu. Odpieniacz białek to filtr w którym ogromna ilość bardzo drobnych bąbelków powietrza stykając się z wodą powoduje nie tylko lepsze natlenienie wody, ale i wybicie z niej wielkocząsteczkowych związków organicznych (białek) w postaci piany.

Wkłady Filtrujące

Wkłady filtrujące by spełniać swoją rolę nie mogą wprowadzać do wody substancji szkodliwych ani tym bardziej ulegać rozkładowi. Gąbka - dobre własności jako filtr mechaniczny, przepuszcza w zależności od rodzaju tylko najdrobniejsze zanieczyszczenia, a odpowiednio dobrana i używana może służyć jako dobry filtr mechaniczny i biologiczny. Węgiel aktywny - dobry do usuwania leków z wody, niestety nie potrafi wychwycić wszystkich rodzajów związków jakie się rozpuszczają w wodzie, a które mogą być szkodliwe, nie może być zbyt długo stosowany, łatwo się zapycha po jakimś czasie uwalnia pochłonięte związki do wody. Generalnie nie należy stosować jednego wkładu dłużej niż dwa tygodnie.

Torf - obniża pH i twardość węglanową wody, uwalnia związki humusowe ma stosunkowo dużą powierzchnię filtracyjną. Nie zaleca się stosowania torfu w bardzo twardej wodzie, gdyż w takiej wodzie wytrącają się kłaczki humianów wapnia i magnezu, które oblepiają między innymi skrzela ryb. Torf jest wkładem silnie zmieniającym własności fizyczne i chemiczne wody. Ceramiki - wszelkiego rodzaju substancje o bardzo rozwiniętej powierzchni są doskonałym materiałem do wypełniania filtrów mających służyć głównie do filtracji biologicznej.

Typowe Problemy i Rozwiązania

Zanim przystąpisz do czyszczenia czy demontażu filtra, warto najpierw zdiagnozować problem. Często przyczyny są prozaiczne i łatwe do usunięcia:

Hałas dochodzący z filtra: Zazwyczaj jest to znak, że wirnik jest zanieczyszczony, uszkodzony lub niewłaściwie zamontowany.
Brak zasilania: To brzmi banalnie, ale często zapominamy sprawdzić, czy wtyczka jest dobrze włożona do gniazdka, czy nie ma awarii prądu w domu, lub czy gniazdko samo w sobie działa.
Zatkane rurki wlotowe/wylotowe: Glony, detrytus, a nawet małe ryby czy ślimaki mogą zablokować wlot lub wylot filtra.
Powietrze w systemie (dotyczy zwłaszcza filtrów zewnętrznych): Po ponownym uruchomieniu filtra lub po dolaniu wody, w systemie mogą znaleźć się pęcherzyki powietrza, które powodują głośną pracę lub brak przepływu. W przypadku filtrów zewnętrznych należy je odpowietrzyć, lekko przechylając lub potrząsając, aż powietrze zostanie usunięte.
Zużycie elementów: Po długim czasie użytkowania, wirnik, oś ceramiczna, gumowe uszczelki czy inne elementy mogą się zużyć.

Czyszczenie Filtra Wewnętrznego

Filtry wewnętrzne Aquael, takie jak popularna seria ASAP, są wyjątkowo proste w obsłudze i czyszczeniu, co czyni je idealnym wyborem dla początkujących akwarystów:

Wyjmij filtr z akwarium: Delikatnie odczep przyssawki mocujące filtr do szyby. Staraj się wyjmować go powoli, aby nie rozpylić zgromadzonych w nim zanieczyszczeń po całym akwarium.
Gąbka/Wkłady mechaniczne: Przepłucz je w wodzie spuszczonej z akwarium. Nigdy nie używaj wody z kranu, aby nie zabić cennych bakterii nitryfikacyjnych.
Wkłady biologiczne (np. ceramika, biokulki): Jeśli posiadasz takie wkłady, płucz je bardzo delikatnie, również w wodzie akwariowej. Ich celem jest utrzymanie kolonii bakterii, więc nie należy ich czyścić zbyt intensywnie.
Wkłady chemiczne (np. węgiel aktywny): Wkłady chemiczne zazwyczaj nie są czyszczone, a jedynie wymieniane co kilka tygodni lub miesięcy, w zależności od potrzeb.
Wyczyść komorę wirnika.
Złóż filtr: Upewnij się, że wszystkie elementy są prawidłowo zamontowane. Gąbka powinna być dobrze ułożona.
Umieść filtr w akwarium: Zamocuj go za pomocą mocnych przyssawek do szyby akwarium.

Czyszczenie Filtra Zewnętrznego

Filtry zewnętrzne Aquael wymagają nieco więcej pracy, ale regularne czyszczenie zapewni ich długotrwałe i efektywne działanie:

Odłącz węże i przenieś filtr: Ostrożnie odłącz węże od głowicy filtra i przenieś korpus filtra do miejsca, gdzie możesz go bezpiecznie otworzyć i wyczyścić.
Wyczyść media filtracyjne: Podobnie jak w filtrach wewnętrznych, płucz wkłady mechaniczne w wodzie akwariowej. Wkłady biologiczne jedynie delikatnie przemyj.
Wyczyść głowicę i komorę wirnika: Jest to kluczowe dla prawidłowego działania. Postępuj jak w przypadku filtrów wewnętrznych.
Podłącz węże i zalej filtr: Podłącz węże z powrotem do głowicy. Otwórz zawory i pozwól wodzie z akwarium zalać filtr.

Częstotliwość Czyszczenia

Częstotliwość zależy od obciążenia biologicznego akwarium (ilość ryb, roślin, wielkość zbiornika) oraz typu filtra. Wkłady mechaniczne (gąbki) w filtrach wewnętrznych zazwyczaj czyści się co 1-2 tygodnie. W filtrach zewnętrznych, ze względu na większą pojemność, czyszczenie może być potrzebne co 1-3 miesiące.

Czego Nie Robić Podczas Czyszczenia Filtra

Absolutnie nie używaj wody z kranu! Chlor zawarty w wodzie kranowej zabije pożyteczne bakterie nitryfikacyjne, które osiedlają się na gąbce i są kluczowe dla procesu filtracji biologicznej.

Co Jeśli Filtr Hałasuje, Ale Woda Lecie?

Najprawdopodobniej problemem jest zanieczyszczony lub lekko uszkodzony wirnik. Spróbuj go wyczyścić, a jeśli to nie pomoże, sprawdź czy nie ma widocznych uszkodzeń.

Kiedy Wymieniać Wkłady Filtracyjne?

Wkłady mechaniczne (gąbki) wymienia się, gdy są już bardzo zużyte, nie da się ich doczyścić lub zaczynają się rozpadać (zazwyczaj co kilka miesięcy do roku). Wkłady biologiczne wymienia się bardzo rzadko, tylko w przypadku ich fizycznego zniszczenia, ponieważ ich wartość polega na kolonii bakterii. Wkłady chemiczne (np. węgiel aktywny, zeolit) mają ograniczoną żywotność i należy je wymieniać co 2-4 tygodnie, w zależności od zaleceń producenta i potrzeb akwarium.

Filtry Dla Początkujących

Tak, filtry z serii Aquael ASAP są bardzo polecane dla początkujących. Są łatwe w montażu (mocowanie na przyssawki), mają półprzezroczystą obudowę ułatwiającą kontrolę zanieczyszczeń, a także umożliwiają łatwe ustawienie kierunku przepływu wody.

Pamiętaj, że kluczem do długiej i bezproblemowej pracy Twojego filtra Aquael jest regularna konserwacja. Nie czekaj, aż filtr całkowicie przestanie działać. Systematyczne czyszczenie wirnika, płukanie gąbek i dbanie o czystość rurek zapewni krystalicznie czystą wodę w Twoim akwarium i zdrowe środowisko dla wszystkich jego mieszkańców.

tags: #akwarium #filtr #powietrza #przyczyny #zatrzymywania #się