Woda Zdatna do Picia - Normy i Standardy w Polsce

Szczegóły: Opublikowano: 02. December 2025

Woda przeznaczona do spożycia zawiera wiele różnych substancji, głównie składniki mineralne pochodzenia naturalnego, które są wręcz nieodzowne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Woda pitna należy do kategorii wód użytkowych.

Problem bezpieczeństwa zdrowotnego wody w Polsce reguluje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. (Dz. U. 2017, poz. 2294) w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, uwzględniające przepisy Dyrektywy Rady Unii Europejskiej 98/83/WE.

Woda przeznaczona do spożycia przez ludzi musi być wolna od substancji szkodliwych, bakterii chorobotwórczych oraz nadmiernych ilości powszechnie występujących w niej składników (żelaza, manganu, chlorków, siarczanów azotanów, azotynów, wapnia i magnezu).

Parametry i Wskaźniki Jakości Wody

Jakość wody przeznaczonej do celów spożywczych określają wskaźniki mikrobiologiczne, fizykochemiczne i organoleptyczne, a także stężenie metali ciężkich oraz innych związków szkodliwych dla zdrowia człowieka, tj. trihalometany (w tym chloroform), wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne i pestycydy.

Aktualnie obowiązujące normy wody pitnej obejmują szereg wytycznych, jakie powinna spełniać kranówka. Zakres kontroli wody wodociągowej i studziennej jest stosunkowo szeroki i dotyczy zarówno parametrów fizykochemicznych, jak i czystości pod kątem mikrobiologicznym.

Przeczytaj także: Gdzie kupić wodę destylowaną?

Wskaźniki Mikrobiologiczne

Występowanie bakterii w wodzie jest problemem stosunkowo powszechnym. Do namnażania patogenów dochodzi najczęściej w studniach w pobliżu pól, albo nieszczelnych szamb. Warto pamiętać, że bakterie można znaleźć także w uzdatnionej wodzie pitnej. Najczęściej spotykane są patogeny z grupy Coli, Legionella oraz Clostridium perfringens.

Escherichia coli - znajduje się w dużych ilościach w odchodach ludzkich i zwierzęcych. Obecność w wodzie Escherichia coli świadczy o świeżym zanieczyszczeniu kałem oraz wskazuje na niewłaściwą dezynfekcję wody lub wtórne zanieczyszczenie w sieci wodociągowej.
Paciorkowce kałowe (Enterokoki) - wraz z bakteriami grupy coli stanowią wskaźnik jakości uzdatniania systemów wodnych lub uszkodzenia systemu dystrybucji. Ich obecność w badanej próbce świadczy o zanieczyszczeniu wody fekaliami odległymi w czasie.
Bakterie grupy coli - są to głównie bakterie pochodzenia kałowego. Stwierdzenie ich obecności w wodzie sugeruje nieodpowiednie jej uzdatnienie, wtórne zanieczyszczenie lub nadmierną zawartość substancji odżywczych w uzdatnionej wodzie.
Clostridium perfringens - stanowią wskaźnik prawidłowości prowadzonych procesów uzdatniania wody oraz zanieczyszczenia wody ściekami.
Legionella - występuje powszechnie w naturalnym środowisku wodnym i w glebie. Pałeczki Legionella stanowią grupę drobnoustrojów powszechnie przenoszonych przez wodę.

Wskaźniki Organoleptyczne

Do organoleptycznych parametrów wody należą barwa, smak, zapach i mętność.

Mętność - w wodzie do spożycia wywoływana jest drobnymi cząsteczkami stałymi, które mogą znajdować się w wodzie na skutek nieodpowiedniego uzdatniania lub z powodu unoszenia się cząstek pochodzących z osadów w sieci wodociągowej.
Zapach, smak - to parametry organoleptyczne. Nietypowy zapach, smak mogą być wskaźnikiem obecności potencjalnych szkodliwych substancji.

Wskaźniki Fizykochemiczne

Do wskaźników fizykochemicznych określanych przez normy wody pitnej należą m.in. przewodność, pH, stężenie jonu amonowego, żelaza i manganu.

Odczyn (pH) - Odczyn wody ma istotny wpływ na efektywność procesów jej uzdatniania. Woda zdatna do picia powinna mieć pH w granicach 6,5-9,5.
Przewodność - Jest miarą podatności wody na przepływ prądu elektrycznego. Jest wywołana obecnością rozpuszczonych w wodze soli oraz amoniaku i dwutlenku węgla. Dopuszczalny zakres wartości dla PEW w wodzie to 2500 μS/cm.
Żelazo i mangan - Zawartość obu pierwiastków w większych stężeniach powoduje brudzenie urządzeń sanitarnych i prania, a także skutkuje zmianami barwy i mętności oraz wywołuje niepożądany smak i zapach wody. Dopuszczalne maksymalne wartości żelaza w wodzie to 0,200 mg Fe/l, a manganu to 0,05 mg Mn/l.
Amoniak/jon amonowy - Obecność azotu amonowego (jonu amonowego) może być wynikiem naturalnych procesów rozkładu materii roślinnej lub może świadczyć o zanieczyszczeniu ściekami. Woda do spożycia może maksymalnie zawierać 0,5 mg NH4+/l.
Azotany i azotyny - Szkodliwość azotanów wynika z możliwości przekształcenia w azotyny, których nadmierne spożycie wywołuje niedokrwistość. Woda nie może zawierać azotanów więcej niż 50 mg NO3-/l, a dopuszczalny poziom azotynów w wodzie do spożycia wynosi 0,5 mg NO2-/l.
Twardość - parametr ten zależy od ilości rozpuszczonych w wodzie związków, głównie wapnia i magnezu. Rozporządzenie dotyczące jakości wody do picia podaje zalecaną wartość twardości ogólnej, która mieści się w bardzo szerokich granicach od 60 do 500 mg CaCO3/l.

Metale ciężkie i inne związki

Metale ciężkie zalicza się do tych substancji, które stanowią szczególne zagrożenie dla zdrowia człowieka. W tej grupie zanieczyszczeń najczęściej wymienia się antymon, chrom, miedź, srebro, ołów, nikiel, arsen, rtęć i kadm.

Wśród innych związków stanowiących potencjalne zanieczyszczenie wody pitnej często pojawiają się trihalometany (w tym chloroform), wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne i pestycydy.

Przeczytaj także: Inwestycje w Jakość Wody w Proszówkach

Twardość Wody

Twardość wody w domu w Polsce nie jest wszędzie taka sama. Woda w naszym kraju jest zazwyczaj opisywana jako twarda lub średnio twarda.

Twardość wody jest określana jako ilość rozpuszczonych w niej soli wapnia, magnezu oraz w mniejszym stopniu innych jonów dwuwartościowych np. żelaza, manganu.

Twardość węglanowa - powodowana jest obecnością kwaśnych soli, wodorowęglanów wapnia i magnezu.
Twardość niewęglanowa - inaczej zwana stałą pochodzi od pojawienia się w wodzie siarczanów, azotanów, chlorków i innych nierozpuszczalnych soli magnezu i wapnia.

Do zmierzenia poziomu twardości wody używane są skale stopniowe: niemiecka, francuska, angielska, amerykańska oraz mval na litr, milimol na litr oraz miligram na litr. Każda z tych skali z równą dokładnością podaje wartość twardości wody.

Pomiaru twardości wody można dokonać za pośrednictwem lokalnego laboratorium. Zbadać ilość jonów wapnia i magnezu możemy także samodzielnie w domu za pomocą kropelkowego testera twardości wody. Podczas miareczkowania za pomocą kropelkowego testera twardości wody otrzymujemy wynik w stopniach twardości wody.

Twarda woda powoduje powstawanie kamienia kotłowego, który osadzając się na instalacji wodnej zawęża jej przekroje, przez co znacznie wzrastają koszty ogrzewania. Osad z kamienia działa destrukcyjnie także na piec co, pompę ciepła. Z powodu zakamienionej wody cierpią wszystkie urządzenia AGD zamontowane na instalacji: pralka, zmywarka, ekspres, czajnik oraz pojawiają się trudne do usunięcia osady z kabiny prysznicowej, baterii w kuchni i łazience.

Przeczytaj także: Woda mineralna Józef: Zalety

Wysoka twardość wody negatywnie wpływa także na naszą skórę i włosy powodując nadmierne przesuszenie. Dodatkowo woda o dużej zawartości jonów twardości ma wyższe napięcie powierzchniowe, co sprawia, że słabiej się pieni. Z tego powodu do mycia i czyszczenia zużywane są ogromne ilości detergentów, środków piorących.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) woda przeznaczona do picia powinna mieć twardość mieszczącą się w zakresie 50-500 mg CaCO3/l. W związku z tym, idealna twardość wody, która będzie spełniała normy i jednocześnie nie będzie powodowała kłopotów z niechcianym kamieniem kotłowymi powinna być utrzymywana w dolnej granicy, czyli. 3-6 stopni w skali niemieckiej (mniej więcej 50-100 mg CaCO3/l.

Uzdatnianie Wody - Zmiękczanie

Najlepszym i jedynym skutecznym rozwiązaniem na usunięcie twardości wody jest usuwanie jonów twardości wody na zasadzie wymiany jonowej. Proces ten nazywany jest zmiękczaniem wody.

Odkamienianie wody zachodzi na filtrach - zmiękczaczach wody. Przepływająca przez nie woda „oddaje” jony wapnia i magnezu. Ich miejsce wypełniane są przez jony sodu, które nie powodują powstawania trudnych do usunięcia osadów. Zmiękczacz wody zachowuje możliwość ciągłej pracy poprzez regenerację. Do tego celu wykorzystywana jest solanka wytworzona z wody i NaCl (w formie tabletek solnych). Regeneracja zmiękczacza wody zachodzi po wyczerpaniu pojemności jonowymiennej, średnio co kilka dni.

Dobór odpowiedniego zmiękczacza wody nie jest prosty, dlatego zachęcamy aby zwrócić się z tym do nas przesyłając dane dotyczące wartości twardości wody oraz miesięcznego zużycia wody. Przy wyborze właściwego filtra zmiękczającego wodę nie należy się sugerować najniższą ceną. Dobry zmiękczacz wody posiada głowicę pracującą oszczędnie, czyli zużywającą małą ilość wody i soli do regeneracji. Warto zwrócić także uwagę na długość gwarancji oferowanych przez sprzedawcę ( od 2 do nawet 10 lat). Na skuteczność zmiękczania wody wpływa także jakość zastosowanego złoża. Każdy odkamieniacz zmiękczy wodę całkowicie, do zera.

Do najczęściej wybieranych zmiękczaczy wody należą filtry EcoWater z serii Comfort i eVOLUTION oraz Aquaphor i Erie IQSoft. Montaż zmiękczacza do wody jest niezbędy w miejscowościach, w których występuje woda o dużej ilości wapnia i magnezu. Do województw, w których twardość wody jest wysoka należą: podkarpackie, mazowieckie, zachachodnio-pomorskie, śląskie, świętokrzystkie. Zmiękczacz wody bywa nieunikniony także na wschodzie Polski, w województwie lubelskim, podlaskim.

Badania Wody

Jeśli jakość kranówki z sieci wzbudza jakiekolwiek wątpliwości lub użytkowana ciecz pochodzi z prywatnego ujęcia, należy koniecznie zweryfikować jej skład zlecając profesjonalne badania wody.

Jeśli fizykochemiczna lub mikrobiologiczna analiza wody wykaże jakiekolwiek nieprawidłowości, a w szczególności bakterie w wodzie, trzeba niezwłocznie sięgnąć po odpowiednie metody uzdatniania.

Zakłady wodociągowe są zobowiązane do publikacji danych obrazujących jakość dostarczanej przez siebie wody. Nie oznacza to jednak, że do odbiorców zawsze trafia kranówka o optymalnych parametrach. Jej jakość może bowiem ulec pogorszeniu np. w wyniku awarii instalacji w punktach poboru lub poprzez wtórne skażenie wynikające z obecności biofilmu w rurach.

Jakość kranówki pod kątem jej twardości można z powodzeniem sprawdzić samodzielnie. Polecam w tym celu zakup kropelkowego testera twardości wody.

Przykładowe wyniki badań wody

Poniżej przedstawiono wyniki badań wody uzdatnionej ze Stacji Uzdatniania Wody przy ul. Padlewskiego 89 w Mławie:

Badania mikrobiologiczne wody

Wskaźnik	Jednostka miary	Wartość przeprowadzonego pomiaru
Liczba Clostridium perfringens w 100 ml wody	liczba	0
Liczba bakterii Escherichia coli w 100 ml wody	liczba	0
Liczba bakterii grupy coli w 100 ml wody	liczba	0
Liczba enterokoków kałowych w 100 ml wody	liczba	0

Badania fizykochemiczne wody

Wskaźnik	Jednostka miary	Wartość przeprowadzonego pomiaru	Dopuszczalna norma
Amoniak	mg/l NH4	poniżej 0,05	0,50
Antymon	μg/l Sb	poniżej 1,0	5
Arsen	μg/l As	poniżej 1,0	10
Azotany	mg/l NO3	poniżej 4,50	50
Azotyny	mg/l NO2	poniżej 0,03	0,50
Barwa	mg/l Pt	poniżej 5,0	15
Bor	mg/l B	poniżej 0,05	1,0
Chlorki	mg/l Cl	28,8	250
Chrom	μg/l Cr	poniżej 4,0	50
Cyjanki ogólne	μg/l CN	poniżej 15	50
Fluorki	mg/l F	0,18	1,5
Glin	μg/l Al	poniżej 10,0	200
Indeks nadmanganianowy	mg/l O2	1,43	5
Jon amonowy	mg/l NH4	poniżej 0,05	0,5
Kadm	μg/l Cd	poniżej 0,3	5μg/l
Smak		akceptowalny	akceptowalny
Zapach		akceptowalny	akceptowalny
Mangan	μg/l Mn	poniżej 4,0	50
Miedź	mg/l Cu	poniżej 0,002	2,0
Mętność	NTU	0,31	1NTU
Nikiel	μg/l Ni	poniżej 5,0	20
Odczyn pH		7,3	6,5-9,5
Ołów	μg/l Pb	poniżej 1,0	25
Przewodność elektryczna właściwa	µS/cm	572,0	2500
Selen	μg/l Se	poniżej 2,0	10
Siarczany	mg/l SO4	115,0	250
Twardość	mg/l CaCO3	345,0	60-500
Sód	mg/l Na	15,0	200
Żelazo ogólne	μg/l Fe	poniżej 60	200

Podobne tabele z wynikami badań wody uzdatnionej ze Stacji Uzdatniania Wody przy ul. Instalatorów 5 w Mławie oraz z punktów poboru wody na terenie Mławy (wg legendy) również dostępne są w oryginalnym materiale.

Regulacje Prawne

Normy wody pitnej w Polsce reguluje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. (Dz. U. 2017, poz. W rozporządzeniu dokładnie określono wymagania mikrobiologiczne i fizykochemiczne, jakim powinna odpowiadać woda przeznaczona do spożycia.

Istotne są również: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/2184 z dnia 16 grudnia 2020 r., Norma Europejska PN-EN 15975-2:2013-12, Norma Międzynarodowa PN-EN ISO 14189:2016-10 i PN-EN ISO 17994:2014-04.

tags: #woda #zdatna #do #picia #normy