Stawka VAT na wodę niegazowaną w Polsce: Dlaczego woda jest opodatkowana jak wódka?
- Szczegóły
W Polsce trwa dyskusja na temat stawek VAT na żywność, w tym wodę i napoje. Obecnie woda butelkowana jest opodatkowana 23% stawką VAT, podobnie jak coca-cola i wódka, podczas gdy napoje z sokiem - stawką 5%. Wiele osób uważa, że podobne produkty powinny być opodatkowane tak samo, a tymczasem nie brak przykładów towarów, które pełnią takie same funkcje, a są różnie opodatkowane.
Nierówności w opodatkowaniu: Przykład wody
Dobrze to widać na przykładzie wody. W butelkach (niegazowana lub gazowana) jest obecnie opodatkowana 23 proc. stawką VAT, woda z kranu - 8 proc., a wiele napojów z dodatkiem co najmniej 20 proc. soku - 5 proc. stawką preferencyjną, mimo że zawierają cukier i dodatki chemiczne.
Sprawą zainteresował się też poseł Ryszard Petru. W interpelacji poselskiej (nr 9732) zwrócił się do ministra finansów z prośbą o wyjaśnienie, jakie jest uzasadnienie faktyczne dla zróżnicowania opodatkowania produktów podobnych, które są względem siebie konkurencyjne i zaspokajają te same potrzeby? Jako przykład poseł podał wodę butelkowaną, która jest wyżej opodatkowana niż np. napoje energetyczne zawierające 20 proc. soku owocowego (objęte stawką 5 proc.).
W ramach inicjatywy SprawdzaMY padła propozycja ujednolicenia stawek VAT na żywność i wodę. Za taką deregulacją przemawia nie tylko ujednolicenie stawek, ale też względy zdrowotne. Dziś promowane są bowiem np. napoje słodzone, ze względu na niższą stawkę VAT.
Przykłady zróżnicowanych stawek VAT
Podobne różnice występują w usługach gastronomicznych. Rolka sushi z tuńczykiem (zawartość ryżu nie ma znaczenia) jest z 5 proc. VAT, a podana w barze sushi (usługa gastronomiczna) - 8 proc. Mało tego, rolka sushi z tuńczykiem (zawartość ryżu nie ma znaczenia) jest z 5 proc. VAT, a podana w barze sushi (usługa gastronomiczna) - 8 proc.
Przeczytaj także: Gdzie kupić wodę destylowaną?
Przyjrzyjmy się bliżej, jakie produkty i usługi podlegają różnym stawkom VAT:
- 23% VAT: Woda butelkowana (niegazowana i gazowana).
- 8% VAT: Woda z kranu, mieszanki herbaciane, odżywki białkowe.
- 5% VAT: Napoje bezalkoholowe z 20% zawartością soku (niezależnie od dodatku cukru, substancji słodzących, kofeiny lub tauryny), lody zawierające kakao.
Zdaniem inicjatorów postulatu, w pierwszym kroku rząd powinien wyrównać stawki VAT na konkurencyjne produkty spożywcze, w ramach jednego segmentu rynkowego. - Takie rozwiązanie pozwoli na przywrócenie równości konkurencyjnej w branży spożywczej oraz ograniczy arbitralność regulacji podatkowych.
Argumenty za i przeciw zmianom w stawkach VAT
Ujednolicenie stawek VAT może iść w dwóch kierunkach - równania w dół lub równania w górę. Oczekiwania społeczne są takie, aby żywność była objęta niską, 5 proc. stawką VAT.
Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytania Business Insidera wyjaśniło, że różnice między wodą butelkowaną i napojami "(w zakresie składu, smaku czy wpływu na zdrowie człowieka - zawartość witamin czy składników mineralnych) uzasadniają stosowanie różnych stawek VAT".
Producenci wody butelkowanej czują się jednak dyskryminowani. Eksperci dziwią się, że fiskus nie promuje wody butelkowanej, opodatkowując ją wyższą stawką niż napoje z dodatkiem soków.
Przeczytaj także: Inwestycje w Jakość Wody w Proszówkach
- Nikt nie broni ustawodawcy preferencyjnie opodatkowywać i różnicować stawek VAT na napoje, jeżeli uważa to za zasadne, a taka interwencja ma na celu ochronę interesu publicznego, ale dlaczego zdrowa naturalna woda mineralna butelkowana, bez żadnych dodatków, w tym cukru, jest opodatkowana dużo wyższą, podstawową stawką VAT?
Jak tłumaczy Andrzej Nikończyk, woda z kranu nie jest dostawą towaru, ale usługą rozprowadzania wody (usługi związane z uzdatnianiem i dostarczaniem wody za pośrednictwem sieci wodociągowych). - Woda dostarczana za pomocą wodociągów ma, chociażby szersze zastosowanie (np. pranie, podlewanie roślin). Woda ta różni się również pod względem jakościowym od wody butelkowanej. Z perspektywy przeciętnego konsumenta te różnice wydają się istotne.
Jak tłumaczy Jakub Miszułowicz, stawką 5 proc. opodatkowane są napoje, w których jest dodatek 20 proc. soku owocowego, najczęściej soku jabłkowego, co powoduje, że produkty te wpadają w niższą stawkę VAT. Zauważa, że dzisiaj wiele napojów ma dostosowany skład w taki sposób, by być beneficjentem tego rozwiązania. Wyjątek więc stał się regułą.
Wyższą, 23 proc. stawką VAT są opodatkowane napoje marek globalnych, które nie dodają soków i nie zmieniają swojej receptury (np. Coca-Cola).
Polityka zdrowotna a stawki VAT
- Dziś, po opublikowaniu w 2024 roku szeregu raportów - od Najwyższej Izby Kontroli po Narodowy Fundusz Zdrowia - nie mamy wątpliwości, że konieczne jest podjęcie działań w zakresie profilaktyki nadwagi i otyłości - mówi Jakub Miszułowicz. Z kontroli NIK wynika, że najczęściej współwystępującymi z otyłością chorobami są nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2 oraz niedoczynność tarczycy.
Przeczytaj także: Woda mineralna Józef: Zalety
W związku z tym zasadne wydaje się pytanie, czy obecna matryca VAT rzeczywiście wspiera realizację prozdrowotnej polityki fiskalnej w tym zakresie?
Ministerstwo Finansów wskazało dalej, że "zarzut dyskryminacji w zakresie różnego traktowania na gruncie VAT napojów zgłoszony do Ministerstwa Finansów przez branżę dotyczył stosowania różnych stawek VAT w odniesieniu do napojów zawierających w swoim składzie co najmniej 20 proc. soku owocowego lub warzywnego oraz tzw. wód smakowych (czy aromatyzowanych). W opinii Ministerstwa Finansów różnice między ww. produktami "(w zakresie składu, smaku czy wpływu na zdrowie człowieka - zawartość witamin czy składników mineralnych) uzasadniają stosowanie różnych stawek VAT".
Zdaniem Andrzeja Nikończyka, są argumenty, by zwiększyć spożycie wody i promować ją niższą stawką VAT. Ekspert zwraca uwagę, że woda prawdopodobnie daje duże wpływy podatkowe do budżetu państwa, patrząc na cenę wody z kranu za 1000 litrów i ceny wody butelkowanej.
Stawka VAT na wodę z kranu w restauracji
Pytanie o to, jaką stawkę VAT należy zastosować do wody z kranu podawanej w restauracji, często pojawia się w kontekście działalności gastronomicznej. Woda pobierana z sieci wodociągowej, podawana klientom przez kelnera w szklance, rodzi wątpliwości co do tego, czy powinna być opodatkowana stawką obniżoną (8%), czy standardową (23%).
Stawka 8% VAT dotyczy wyłącznie wody dostarczanej za pomocą sieci wodociągowych, cystern lub innych środków transportu. Zatem woda, którą użytkownik otrzymuje w ramach usług komunalnych, podlega tej stawce. Jednak sytuacja zmienia się, gdy woda dostarczana jest w ramach usług gastronomicznych.
Sprzedaż napojów w kontekście usług gastronomicznych, czyli podawania ich w restauracji, barze czy kawiarni, z reguły podlega stawce podstawowej VAT w wysokości 23%. Przepis ten obejmuje zarówno napoje alkoholowe, jak i bezalkoholowe, a także wodę podawaną gościom restauracji.
Podawanie wody w szklance lub karafce przez kelnera w restauracji klasyfikuje tę usługę jako sprzedaż napoju w ramach działalności gastronomicznej. Zgodnie z art. 41 ust. 1 i art. 146aa pkt 1 ustawy o VAT, sprzedaż taka podlega podstawowej stawce VAT 23%, ponieważ woda podawana w ten sposób nie jest traktowana jako dostawa towaru za pośrednictwem sieci wodociągowych, cystern czy innych środków transportu.
Podsumowanie stawek VAT na napoje
Na przestrzeni ostatnich lat w Polsce odnotowuje się różnicowanie stawek VAT dla różnych rodzajów napojów. Butelkowana woda podlega standardowej stawce 23%, natomiast woda z kranu jest obciążona niższą stawką 8%. Napoje, które zawierają przynajmniej 20% soku, korzystają z preferencyjnej stawki 5%. Tak duża rozpiętość stawek VAT rodzi wątpliwości dotyczące jej zasadności i sprawiedliwości podatkowej.
Różnicowanie stawek VAT dla różnych kategorii napojów opiera się na dwóch kluczowych motywach: polityce zdrowotnej i fiskalnej. Wyższe stawki VAT na napoje alkoholowe i gazowane mają na celu zmniejszenie ich spożycia, co może korzystnie wpłynąć na zdrowie publiczne. Zwiększone stawki VAT na te napoje przynoszą większe dochody dla budżetu państwa.
tags: #woda #niegazowana #stawka #VAT
