Wody Mineralne z Zawartością Radonu: Nazwy i Właściwości Lecznicze

Szczegóły: Opublikowano: 11. December 2025

Woda stanowi 60-70% masy dorosłego człowieka, 75% masy ciała dziecka, a w przypadku noworodka - ponad 80%. Liczby te pokazują, jak ważną rolę w ciele człowieka pełni! Bez niej nasz organizm nie funkcjonowałby prawidłowo.

Wody lecznicze nie są zwyczajnymi wodami mineralnymi, które można pić w dużych ilościach. Ma to różne konsekwencje - chorzy pacjenci powinni je spożywać pod kontrolą lekarza, a zdrowe osoby w ramach profilaktyki muszą zachować umiar.

W Polsce znajduje się ponad 70 miejsc, w których są wydobywane wody lecznicze. Większość z nich to miejscowości uzdrowiskowe zlokalizowane w południowej części kraju.

Definicja i Skład Wód Leczniczych

Zgodnie z ustawą, wodami leczniczymi możemy nazwać wody podziemne nie zanieczyszczone pod względem chemicznym i mikrobiologicznym, odznaczające się naturalną zmiennością cech fizycznych i chemicznych o zawartości rozpuszczonych składników mineralnych stałych nie mniej niż 1000 mg/l lub jednego z wymienionych poniżej składników:

jonu jodkowego - nie mniej niż 1 mg/l,
siarki dwuwartościowej - nie mniej niż 1 mg/l,
jonu żelazawego - nie mniej niż 10 mg/l,
jonu fluorkowego - nie mniej niż 2 mg/l,
kwasu metakrzemowego - nie mniej niż 70 mg/l,
radonu - nie mniej niż 74 Bq/l
dwutlenku węgla niezwiązanego - nie mniej niż 250 mg/l, z tym że od 250 do 1000 mg/l to wody kwasowęglowe, a powyżej 1000 mg/l to szczawa.

Na rynku są dostępne wody lecznicze o mineralizacji na poziomie od 4000 mg do 24000 mg/l. Można stosować je w przebiegu rozmaitych schorzeń i w różnych celach zdrowotnych, np. w leczeniu cukrzycy, chorób nerek, dolegliwości żołądkowych i poprawy metabolizmu.

Przeczytaj także: Gdzie kupić wodę destylowaną?

Skład chemiczny wód leczniczych wynika z wpływu naturalnego środowiska geologicznego. Wyróżniamy główne typy chemiczne wód:

wody wodorowęglanowe
wody siarczanowe
wody chlorkowe

oraz typy chemiczne wód wynikające z zawartości składników swoistych:

wody kwasowęglowe i szczawy
wody siarczkowe
wody fluorkowe
wody krzemowe
wody jodkowe
wody żelaziste
wody radonowe

Popularne Wody Lecznicze i Ich Zastosowanie

Nazwy butelkowanych wód leczniczych mogą wywodzić się także od znanych osobistości, które przyczyniły się do badania właściwości wód mineralnych. Na przykład, lecznicza woda mineralna Franciszek wzięła swą nazwę od imienia naukowca Franciszka Kokota. Z jej prozdrowotnych właściwości korzystają pacjenci cierpiący na chorobę wrzodową, przewlekły nieżyt żołądka lub dwunastnicy oraz choroby dróg żółciowych. Franciszek jest bogaty w jod, więc poleca się jej spożywanie osobom cierpiącym lub narażonym na niedobór tego pierwiastka. Niemniej nie powinna być spożywana przez pacjentów chorych na nadczynność tarczycy oraz na chorobę Hashimoto. Podobne właściwości posiada mineralna woda lecznicza Henryk.

Z kolei lecznicza woda mineralna Józef znajduje zastosowanie w łagodzeniu stanów zapalnych dróg moczowych. Z jej dobroczynnych właściwości korzystają również pacjenci cierpiący na kamicę nerkową, dnę moczanową i choroby nerek.

Inne znane wody lecznicze:

Przeczytaj także: Inwestycje w Jakość Wody w Proszówkach

Słotwinka: jest skuteczna w leczeniu przewlekłych chorób układu pokarmowego, chorób z niedoboru magnezu, m.in. nerwic, stanów stresowych, chorób neurologicznych, działa przeciwalergicznie, pomaga usuwać metale ciężkie z organizmu.
Wielka Pieniawa: wpływa na zobojętnienie kwasu żołądkowego ze względu na dużą zawartość wapnia. Działa przeciwzapalnie oraz uszczelnia ściany naczyń krwionośnych, wykazuje również działanie rozluźniające mięśnie gładkie przewodu pokarmowego zmniejsza perystaltykę jelit, ma działanie żółciopędne, przeciwzapalnie i znieczulająco.
Zuber: ma zastosowanie w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, jego żółciotwórcze i żółciopędne działanie jest wykorzystywane w leczeniu chorób wątroby i dróg żółciowych, obniża podwyższony poziom cukru we krwi.
Jan: moczopędna, idealna w leczeniu kamicy nerkowej oraz innych schorzeń nerek i dróg moczowych, także miażdżycy i cukrzycy.
Magdalena: wskazana przy chorobach przewodu pokarmowego, nieżytach jelit, woreczka żółciowego i dróg żółciowych, wrzodach żołądka i dwunastnicy, otyłości i lekkich nerwicach.
Stefan: stosowana przy nieżytach dróg moczowych, kamicy nerkowej, nieżytach nosa, gardła, oskrzeli, astmie, rozedmie płuc.
Mieczysław: stosuje się przy chorobach przewodu pokarmowego, nerek, skazie moczanowej oraz niedokrwistości.
Tadeusz: ułatwia leczenie anemii, łagodzi stany zapalne jelita grubego.

Na przykładzie omówionych butelkowanych wód leczniczych doskonale widać, że nie wszystkie wody mają takie same właściwości farmakodynamiczne. Woda lecznicza, która pomoże jednemu pacjentowi, drugiemu może zaszkodzić.

Wody Termalne - Specyficzny Rodzaj Wód Leczniczych

Spożywanie mineralnych wód leczniczych to tylko jedna strona zastosowania zasobów leczniczych wód podziemnych. Oprócz wód mineralnych przeznaczonych do spożycia, w zasobach tych znajdują się także wody termalne. Zwyczajowo dzieli się je na trzy grupy:

wody słabo zmineralizowane
wody fluorkowo - krzemowe
wody termalne w ścisłym znaczeniu (o temperaturze do 87 stopni Celsjusza)

Wody termalne są przeznaczone zarówno do stosowania zewnętrznego (kuracja kąpielowa) i wewnętrznego (kuracja pitna).

Właściwości Wód Termalnych

Wody termalne działają rozgrzewająco na organizm. Wywierają one korzystny wpływ na układ moczowy, działają antybakteryjnie, poprawiają mineralizację kości, a nawet mogą przyczyniać się do obniżenia poziomu cholesterolu LDL we krwi - dokładny sposób działania zależy od sposobu stosowania oraz od zawartości składników mineralnych. W Polsce źródła wód termalnych znajdują się między innymi w Cieplicach, w Karkonoszach (uchodzą za najgorętsze w Polsce, stąd też nazwa). Rozwijające się tam uzdrowisko jest miejscem, gdzie kuracjusze mogą poddać się zarówno kuracji pitnej, jak i kąpielowej.

Jak Powstają Wody Termalne?

Powstawanie wód termalnych ma związek z budową tektoniczną ziemi. Wody podziemne gromadzą się w zbiorniku płynąc przez sieć stworzoną naturalnie przez szczeliny skalne. Ich wysoka temperatura wynika z oddziaływania zasobów cieplnych z wnętrza ziemi. Wody termalne mogą wypływać na powierzchnię ziemi samoczynnie, pod wpływem dużego ciśnienia hydrostatycznego.

Przeczytaj także: Woda mineralna Józef: Zalety

Wpływ Wód Termalnych na Organizm

Sposób działania wód termalnych od wewnątrz opiera się na tym samym mechanizmie, co oddziaływanie leczniczych wód mineralnych. Wody termalne mogą oddziaływać korzystnie na zdrowie także "od zewnątrz", podczas kąpieli mineralnych, hydromasaży, inhalacji i tym podobnych. Składniki mineralne mające postać jonów (kationów, anionów) przenikają przez skórę i błony śluzowe. Stopień ich wchłanialności determinuje rzeczywisty wpływ wody termalnej na organizm. Efekty kuracji kąpielowej mogą być równie satysfakcjonujące, jak skutki kuracji pitnej.

Wodolecznictwo Godne Uwagi

Rodzaje Wód Mineralnych

Mamy cztery rodzaje wód, które znajdziemy na półkach sklepowych w butelce: woda źródlana, mineralna, stołowa i lecznicza. Cechy trzech pierwszych zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 2004r.

Woda źródlana pochodzi z zasobów podziemnych, jest pierwotnie czysta.
Woda mineralna również jest pierwotnie czysta i pochodzi z zasobów podziemnych, a różnica między źródlaną polega na tym, że woda mineralna ma stabilny skład mineralny o specyficznych korzyściach zdrowotnych.
Wodę stołową otrzymujemy poprzez dodanie do wody źródlanej wody mineralnej lub soli mineralnych, które zawierają sód, wapń, magnez, chlorki, siarczany, wodorowęglany.
Woda lecznicza jest wodą podziemną, nie zanieczyszczoną, ale o zmiennych cechach fizycznych i chemicznych co czyni ją narzędziem w profilaktyce zdrowia i leczeniu schorzeń pod nadzorem lekarza.

Składniki Wód Mineralnych i Ich Wpływ na Zdrowie

Woda butelkowana oprócz dwóch cząsteczek wodoru (H) związanych z jedną cząsteczką tlenu (O) tworząc związek H2O zawiera inne składniki, które różnicują dostępne na rynku wody. Są to składniki mineralne, które decydują o wartości odżywczej wody oraz gazy.

Sód: Pierwiastek reguluje gospodarkę elektrolitową, zapobiega odwodnieniu, a brak może powodować zmęczenie i zaburzenia trawienia.
Potas: reguluje pH komórki i ciśnienie osmotyczne. Jest niezbędny do pracy zwłaszcza układu krwionośnego, nerwowego i mięśniowego.
Wapń: Jest materiałem budulcowym kości, bierze udział w przewodzeniu bodźców nerwowych i regulacji układu krwionośnego, kurczliwości mięśni i aktywacji enzymów.
Magnez: Pierwiastek ten uczestniczy w budowie kości oraz komórek, zwłaszcza komórek mięśni. Pomaga zachować poprawne działanie systemu nerwowego i uczestniczy w budowie wielu enzymów.
Anion chlorkowy: jest obecny w soku żołądkowym w postaci kwasu solnego, a jako chlorek sodu pozwala utrzymać właściwe ciśnienie osmotyczne krwi i płynów ustrojowych.
Siarka: jest niezbędna do działania wielu enzymów. Z kolei występując w formie związków - siarczanów działają korzystnie na przemianę materii, pracę wątroby i wytwarzanie żółci.
Wodorowęglany: są korzystne dla osób cierpiących na nadkwasotę, alkalizując sok żołądkowy. Podobnie jak siarczany pomagają kontrolować gospodarkę cukrową, obniżając zawartość cukru we krwi i moczu.

Występowanie Wód Leczniczych w Polsce

W Polsce wody lecznicze występują prawie we wszystkich jednostkach geologicznych. Rozmieszczenie tych wód jest nierównomierne, co spowodowane jest specyficznymi warunkami geologicznymi. Wody lecznicze w większości występują w południowej części Polski, tj. w Sudetach i Karpatach wraz z zapadliskiem przedkarpackim. Dodatkowo, wody lecznicze w większym nagromadzeniu występują na Pomorzu Zachodnim oraz w kilkunastu miejscach na pozostałej części Niżu Polskiego.

Wody lecznicze wykorzystywane są powszechnie do celów balneoterapeutycznych (m.in. kąpiele, inhalacje, kuracja pitna), do celów rozlewniczych (m.in. w Krynicy Zdroju, Muszynie, Piwnicznej Zdroju, Wysowej, Polanicy Zdroju, Busku Zdroju) oraz do wytwarzania produktów zdrojowych, takich jak sole, ługi, szlamy, preparaty farmaceutyczne.

Przepisy Prawne Dotyczące Wód Leczniczych

Wymogi dotyczące jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi określone są w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Natomiast wody termalne, solanki i wody lecznicze wyszczególnione są w ustawie Prawo geologiczne i górnicze, które uznało je za kopaliny.

Wodą termalną jest woda podziemna, która na wypływie z ujęcia ma temperaturę nie mniejszą niż 293 K. Wyróżnia się również wody potencjalnie lecznicze, tj. zmineralizowane wody podziemne (o mineralizacji powyżej 1000 mg/dm3) i wody swoiste o różnym składzie chemicznym uzależnionym od budowy geologicznej terenu i panujących tam warunków hydrogeologicznych.

Właściwości Balneologiczne Wód Leczniczych

Właściwości balneologiczne nadają wodom zawarte w nich składniki jonowe, gazowe, radoczynne i podwyższona temperatura. Przede wszystkim, znaczący wpływ ma tutaj ich stężenie i to ono wyznacza nam sposoby wykorzystywania wody. Ilościowy i jakościowy skład chemiczny i biochemiczny oraz właściwości fizyczne (temperatura) wody warunkują możliwość jej wykorzystania przy leczeniu konkretnych schorzeń.

Składniki Wód Leczniczych i Ich Działanie

Szczawy: Działanie ich polega w szczególności na neutralizacji kwasu solnego w żołądku i hamowaniu czynności wydzielniczej żołądka. Ponadto, alkalizują mocz oraz pobudzają przemianę materii w przypadkach otyłości, dny moczanowej i cukrzycy.
Solanki: W kuracji pitnej normują wydzielanie soków trawiennych, leczą niewydolność nadnerczy, niedokrwistość i stany alergiczne. Zwłaszcza związki jodu w stężeniu > 1 mg/ dm3 w wodzie, optymalnie około 10 mg/ dm3, działają korzystnie - bakteriobójczo - na skórę.
Wody siarczanowe i siarczkowe: Kąpiele w tych wodach powodują przekrwienie skóry, przyspieszają przemianę materii, działają korzystnie na niewydolność serca, leczniczo na gościec stawowy, mięśniowy, w chorobach przemiany materii, chorobach skórnych i nadciśnieniu.

tags: #woda #mineralna #z #zawartością #radonu #nazwy