Woda Mineralna Postęp: Skład, Właściwości i Znaczenie dla Zdrowia

Szczegóły: Opublikowano: 04. December 2025

Dobra woda mineralna to życiodajny płyn, bez którego ciężko wyobrazić sobie codzienne funkcjonowanie. Zaleca się, aby osoba dorosła spożywała nawet do dwóch litrów wody mineralnej dziennie. Nic więc dziwnego, że naturalna woda mineralna oraz niegazowana woda mineralna cieszą się tak dużą popularnością.

Woda mineralna w szkle lub plastikowej butelce kojarzy się z bogatym w składniki odżywcze napojem. W rzeczywistości nie zawsze tak jest. Jak się okazuje, spożywanie tego płynu w nadmiernych ilościach również może zaszkodzić, zwłaszcza jeśli chodzi o wody mineralne wysokozmineralizowane.

Co to jest woda mineralna?

Woda mineralna to woda, w której stężenie soli mineralnych wynosi co najmniej 1000 mg/l. Rozpuszczone składniki występują w postaci jonów. Naturalne wody mineralne - zależnie od pochodzenia - mogą zawierać nawet kilkadziesiąt różnych składników mineralnych. Składniki te występują w postaci jonowej - są bioaktywne i łatwo przyswajalne. Zawartość niektórych składników może być stosunkowo wysoka mająca znaczenie odżywcze i fizjologiczne.

Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 25 sierpnia 2006 r., naturalna woda mineralna jest wodą podziemną, wydobywaną jednym lub kilkoma otworami naturalnymi lub wierconymi, różniącą się od wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi pierwotną czystością pod względem chemicznym i mikrobiologicznym oraz charakterystycznym stabilnym składem mineralnym, a także właściwościami mającymi znaczenie fizjologiczne, powodującymi korzytne oddziaływanie na zdrowie ludzi.

Wody mineralne zaliczane są do środków spożywczych podlegających regulacjom ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Szczegółowe wymagania jakościowe i technologiczne dla wody mineralnej określa obecnie rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie naturalnych wód mineralnych, naturalnych wód źródlanych i wód stołowych.

Przeczytaj także: Gdzie kupić wodę destylowaną?

Rodzaje wód mineralnych

Zasadniczy podział wód odnosi się do poziomu ich zmineralizowania. Wyróżnia się wodę mineralną niskozmineralizowaną, średniozmineralizowaną oraz wysokozmineralizowaną . Wśród nich najczęściej kupowana jest woda źródlana, którą w szczególności poleca się nie tylko niemowlętom i osobom chorym na nadciśnienie, ale również do gotowania, np. kawy i herbaty.

Wody niskozmineralizowane (mineralizacja poniżej 500 mg na litr) - inaczej źródlane.
Wody średniozmineralizowane (mineralizacja między 500 a 1500 mg na litr).
Wody wysokozmineralizowane (mineralizacja powyżej 1500 mg na litr).

Istnieje również lecznicza woda mineralna, która jest wyjątkowo bogata w składniki odżywcze, ponieważ zawiera ich od 2000 mg/l do nawet 24 000 mg/l. Jej picie zalecane jest głównie osobom zmagającym się z kamicą nerkową, nieżytami żołądka oraz chorobami wrzodowymi. Polska woda mineralna ma wiele właściwości leczniczych, dlatego rodacy bardzo chętnie sięgają po rodzime produkty.

Składniki mineralne w wodzie i ich znaczenie

W wodach mineralnych zależnie od ich rodzaju badaniu podlega zawartość następujących składników: sodu, wapnia, magnezu, żelaza, manganu, chlorków, wodorowęglanów, siarczanów.

Oddziaływanie wody na organizm zależy od znaczącego stężenia ogólnego soli rozpuszczonych w wodzie, (co najmniej 1000 mg/l) lub określonego stężenia przynajmniej jednego ze składników wymienionych w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia.

W przypadku gdy woda zawiera znaczące, z fizjologicznego punktu widzenia, ilości składnika mineralnego informacja ta może być podawana przy nazwie wody; w takich przypadkach stosuje się oznaczenia: „zawiera wapń“, „zawiera magnez“, „zawiera fluorki“, „zawiera żelazo“.

Przeczytaj także: Inwestycje w Jakość Wody w Proszówkach

Rozpatrując jakość zdrowotną wód mineralnych należy brać pod uwagę także odpowiedni stosunek ilościowy pomiędzy poszczególnymi składnikami. Wybór dostępnych wód jest jednak tak duży, że każdy, zależnie od potrzeb organizmu, może wybrać dla siebie odpowiednią wodę.

Wapń (Ca)

Wapń jest kationem pozakomórkowym. Wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego odbywa się głównie w jelicie cienkim oraz w mniejszej ilości w okrężnicy. Przy jego niskiej zawartości w diecie wchłanianie odbywa się głównie na drodze transportu aktywnego, w którym istotną rolę odgrywa witamina D. W sytuacji, gdy jego zawartość w racji pokarmowej wzrasta, wchłaniany jest on również w wyniku biernej dyfuzji. Wapń z diety wchłania się w ilości 10-40%.

Wapń wchodząc w skład kości i zębów spełnia funkcję budulcową. Jedynie około 1% tego pierwiastka z puli znajdującej się w organizmie spełnia inne niż budulcowe funkcje. Wapń jest aktywatorem wielu enzymów, między innymi lipazy oraz ATP-azy niezbędnej do uwalniania energii z ATR Uczestniczy w krzepnięciu krwi, aktywując czynniki przekształcające protrombinę w trombinę. Wapń zmniejsza przepuszczalność błon komórkowych, odgrywając rolę w łagodzeniu objawów alergii.

Średnie spożycie wapnia przez dziewczęta i kobiety wynosi 539 mg/dzień, a w populacji męskiej 666 mg/dzień. Podaż wapnia jest istotna dla osiągnięcia optymalnej szczytowej masy kostnej, będącej wynikiem mineralizacji szkieletu w czasie wzrostu i konsolidacji kośćca we wczesnym okresie dorosłości. Prawidłowej podaży wapnia przypisywana jest również ochronna rola przed rozwojem raka jelita grubego.

Magnez (Mg)

Ponad połowa magnezu w organizmie człowieka występuje w kościach, około 40-45% w komórkach tkanek miękkich, głównie mięśni, a tylko 1% w płynach pozakomórkowych. Magnez obok potasu jest najważniejszym kationem wewnątrzkomórkowym, aktywującym działanie około 300 enzymów.

Przeczytaj także: Woda mineralna Józef: Zalety

Do najważniejszych funkcji magnezu należy zaliczyć jego udział w procesach syntezy i rozpadu związków bogatoenergetycznych, głównie ATP, co warunkuje dostarczanie energii dla pracy mięśni. Aktywuje enzymy uczestniczące w przemianach węglowodanów i metabolizmie tłuszczów, umożliwia beta-oksydację kwasów tłuszczowych i ich włączenie do cyklu Krebsa. Pierwiastek ten ma również znaczenie w regulacji ciśnienia krwi. Magnez powoduje rozkurcz naczyń poprzez wpływ na ich błonę mięśniową -w tym mechanizmie, jak się wydaje, sprzyja obniżaniu ciśnienia krwi.

Sód (Na) i Chlor (Cl)

Pierwiastki te wchłaniane są prawie całkowicie w jelicie cienkim. W organizmie występują głównie w formie jonowej. Większość zasobów tych pierwiastków jest łatwo wymienialna. Sód jest głównym kationem, a chlor anionem przestrzeni pozakomórkowych, potas natomiast znajduje się głównie wewnątrz komórek. Około 40% sodu i około 8% potasu zmagazynowane jest w kościach.

Od prawidłowej zawartości tych pierwiastków w organizmie oraz ich rozmieszczenia wewnątrz komórek i w przestrzeni pozakomórkowej zależą: gospodarka wodna i równowaga kwasowo-zasadowa, a także czynność komórek nerwowych i mięśniowych, w tym mięśnia sercowego. Nadmierne spożycie sodu stwarza zagrożenie dla zdrowia człowieka. W wielu badaniach epidemiologicznych wykazywano, że wysokie spożycie tego pierwiastka jest związane ze zwiększoną śmiertelnością z powodu chorób układu krążenia.

Wpływ wody mineralnej na organizm

Woda jest niezbędnym składnikiem naszego pożywienia i najlepszym napojem dla osób dorosłych. Pozbawiona jest energii, a zależnie od składu mineralnego może uzupełniać dietę w składniki mineralne. Zgodnie z zasadami prawidłowego żywienia, w codziennej diecie powinno się znaleźć około 2 I płynu, z czego połowę powinna stanowić woda.

Jak wynika z danych zawartych w badaniach, optymalna podaż składników mineralnych ma istotne znaczenie dla zdrowia człowieka. We francuskim badaniu SU. VI. MAX oceniono udział wody mineralnej w dostarczaniu wapnia i magnezu. Głównym źródłem wapnia we wszystkich badanych grupach były produkty mleczne i udział ich w dostarczaniu tego składnika mineralnego był zbliżony w każdej z grup. Spożycie tego pierwiastka było istotnie wyższe w grupie I i II w porównaniu do grupy III i IV. Podobnie w przypadku magnezu, jego spożycie było istotnie wyższe wśród osób pijących regulanie wodę o wysokiej i średniej zawartości magnezu w porównaniu do stosujących wodę nisko zmineralizowaną lub wodę z kranu.

Inne badanie francuskie - EPIDOS - miało na celu identyfikację czynników ryzyka złamania szyjki kości udowej wśród kobiet w wieku około 80 lat. W badaniu tym zaobserwowano, że wzrost dziennego spożycia wapnia o 100 mg z wody mineralnej związany był ze wzrostem gęstości kości o 0,51%. Ten sam wzrost spożycia omawianego pierwiastka ze źródeł innych niż woda dawał przyrost gęstości kości tylko o 0,18%. Lepszy efekt zwiększonej podaży wapnia pochodzącego z wody może być wytłumaczony poprawą wchłaniania tego składnika w wyniku podzielenia jego porcji na mniejsze części i rozłożenie ich spożycia na cały dzień.

Guillemant i wsp. wykazali, że zwiększenie podaży wapnia poprzez wypijanie wody mineralnej bogatej w wapń efektywnie obniża poziom PTH w surowicy krwi i hamuje procesy resorpcji kości. W innej pracy stwierdzono odwrotną zależność pomiędzy zawartością magnezu w zwyczajowo wypijanej wodzie a umieralnością z powodu nadciśnienia.

Jaką wodę mineralną wybrać?

Przy wyborze wody najważniejsze jest zapoznanie się z jej składem chemicznym umieszczonym na etykiecie. Na podstawie ilości zawartych w wodzie kationów i anionów poszczególnych związków chemicznych (magnezu, wapnia, wodorowęglanów, sodu i siarczanów) dobieramy taką, która najbardziej odpowiada naszym potrzebom.

Woda mineralna dla dzieci - jaką wybrać? Wybierając odpowiedni rodzaj, należy zwrócić uwagę przede wszystkim na zawarte w niej składniki mineralne. Trzeba także unikać wód smakowych, które ze względu na wysoką zawartość cukru są szkodliwe. Najzdrowsza woda mineralna to woda naturalna. Dzieciom należy podawać wody bogate w magnez, potas oraz wapń, które będą odpowiadać za prawidłowy rozwój małego organizmu. Woda mineralna wysokosodowa będzie dla dzieci niebezpieczna, podobnie jak woda mineralna gazowana. Zastanawiając się nad tym, jaka woda mineralna dla niemowlaka będzie najlepsza, należy wybrać wodę źródlaną, ponieważ nie zawiera dużej ilości składników mineralnych, które mogłyby zaszkodzić niemowlętom.

Dostępne wody butelkowane (oraz w innych opakowaniach) różnią się znacznie pod względem składu i zawartości składników mineralnych. Analiza wód dostępnych w sklepach warszawskich wykazała, że zawartość w nich wapnia, magnezu może różnić się nawet siedmiokrotnie. Informacje zawarte w tabeli wykazują, jak znacznie różnią się wody obecne w obrocie pod względem składu mineralnego. Zawartość wapnia, magnezu może różnić się nawet siedmiokrotnie.

Wody butelkowane dostępne w sprzedaży to wody lecznicze, naturalne wody mineralne, naturalne wody źródlane oraz wody źródlane wzbogacone w składniki mineralne - czyli wody stołowe. Wody te muszą być odpowiednio oznaczone - powinny posiadać dane o ujęciu (nazwa, lokalizacja), zakładzie rozlewniczym (nazwa, adres), nazwę rodzajową wody (naturalna woda mineralna, naturalna woda źródlana lub woda stołowa), nazwę handlową wody (np. Muszynianka, Cisowianka, Kropla Beskidu) oraz charakterystykę składu mineralnego (sumę i zawartość rozpuszczonych składników mineralnych, zawartość podstawowych jonów: sodu, potasu, wapnia, magnezu, chlorku, siarczanów, wodorowęglanów).

Najpowszechniejszą grupą wód butelkowanych są wody źródlane, które są często błędnie nazywane wodami mineralnymi i za takie uważane przez konsumentów. Ich cechom (niskiej mineralizacji, bardzo niskiej zawartości poszczególnych pierwiastków) przypisywane są szczególne właściwości - np. pozytywny wpływ na organizm kobiet w ciąży i kobiet karmiących, wspomaganie pracy mózgu i likwidacja zmęczenia, krystaliczna czystość.

Woda jest elementem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu, ale jest również towarem handlowym, który dobrze sprzedany generuje wysokie zyski. Ze względu na propagowaną modę i przekonanie społeczne o konieczności dbania o zdrowie czysta woda jest elementem poszukiwanym i chętnie kupowanym. Niestety niewielu konsumentów zwraca uwagę na skład mineralny, który decyduje o właściwościach zdrowotnych wody. Jest to często spowodowane niedoinformowaniem związanym z niewielką dostępnością artykułów naukowych dotyczących wody i składników mineralnych w niej zawartych oraz strategią marketingową firm sprzedających wody butelkowane, a także filtry do wody. Wiele haseł reklamowych wprowadza konsumenta w błąd, zatajane są również istotne informacje o produkcie.

Woda pitna powinna zawierać przede wszystkim magnez i wapń, które stanowią o jej twardości, ale są niezwykle istotne dla ustroju człowieka. Niedobory tych pierwiastków stanowią przeciętnie 30% dziennego zapotrzebowania i uzupełnić je można poprzez spożycie wody zawierającej minimum 50 mg Mg/l i minimum 150 mg Ca/l.

Tabela 1. Kryteria stosowane przy znakowaniu naturalnych wód mineralnych.

(Tabela niedostępna)

Tabela 2. Zawartość wapnia, magnezu i sodu w wodach mineralnych dostępnych w obrocie w Warszawie.