Wpływ wody mineralnej na wrzodziejące zapalenie jelita grubego: Kompleksowy przewodnik
- Szczegóły
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) to przewlekła, nieswoista choroba zapalna obejmująca błonę śluzową odbytnicy oraz okrężnicy. Schorzenie prowadzi do powstawania owrzodzeń i nadżerek w jelicie grubym i objawia się nawracającymi, często krwistymi biegunkami, bólem brzucha oraz ogólnym osłabieniem. Przyczyny choroby nie są w pełni poznane - wymienia się czynniki genetyczne oraz zaburzenia odpowiedzi immunologicznej. WZJG zwykle przebiega w naprzemiennych fazach zaostrzeń i remisji.
Rola diety lekkostrawnej
Dieta lekkostrawna to model żywienia, którego celem jest odciążenie przewodu pokarmowego i zmniejszenie podrażnień błony śluzowej. Główne założenia diety polegają na dostarczaniu składników łatwo przyswajalnych oraz ograniczaniu potraw ciężkostrawnych. W praktyce oznacza to przede wszystkim wybór pokarmów o niskiej zawartości błonnika nierozpuszczalnego oraz tłuszczu. Potrawy przygotowujemy głównie przez gotowanie, duszenie lub pieczenie bez dodatku tłuszczu, aby były łagodniejsze dla układu pokarmowego.
Każdą dietę należy dostosować do indywidualnej tolerancji pacjenta i fazy choroby. Podczas zaostrzenia zaleca się ścisłe trzymanie powyższych zasad i ewentualnie czasowe wykluczenie nietolerowanych składników (np. laktozy z mleka). W okresie remisji można stopniowo rozszerzać jadłospis, dbając o pełnowartościowe posiłki oraz stopniowe wprowadzanie produktów pełnoziarnistych i większej ilości warzyw.
Znaczenie nawodnienia w WZJG
W kontekście WZJG odpowiednie nawodnienie organizmu ma duże znaczenie, szczególnie w fazie zaostrzenia choroby. Przewlekła biegunka sprzyja szybkiemu odwodnieniu, dlatego wypijanie wystarczającej ilości płynów jest niezbędne. Dorosły pacjent powinien pić co najmniej 1,5-2 litry płynów dziennie. W razie utraty dużej ilości wody z organizmu warto sięgać po doustne płyny nawadniające (np. z apteki) lub napoje typu izotonik, które uzupełnią elektrolity.
Zalecane płyny to przede wszystkim niegazowana woda mineralna, słabe herbaty (np. zielona, biała) oraz napary z ziół łagodzących pracę jelit (rumianek, mięta). Dobrym dodatkiem są rozcieńczone świeże soki warzywne i owocowe bez dodatku cukru. Pacjenci często obawiają się pić wodę przy biegunkach, co prowadzi do odwodnienia - tymczasem odpowiednie nawodnienie pomaga zahamować dolegliwości i poprawia samopoczucie. W fazie zaostrzenia unikamy napojów gazowanych oraz bardzo zimnych płynów, które mogą dodatkowo podrażniać jelita.
Przeczytaj także: Gdzie kupić wodę destylowaną?
Bardzo istotne jest wypijanie odpowiedniej ilości płynów: 1,5 - 2 litry, a w okresie nasilenia biegunek do 3 litrów. Zalecana jest woda mineralna niegazowana lub woda przegotowana. W przypadku, gdy pacjent jest w stanie remisji nie ma potrzeby modyfikacji zaleceń płynowych, o ile pacjent wypija mniej więcej 30 ml wody na każdy kilogram masy swojego ciała.
W przypadku, gdy pacjentowi wzrasta temperatura ciała powyżej 37◦C, wówczas do całkowitego zapotrzebowania na płyny należy dołożyć jeszcze 250 ml płynów, na każdy stopień temperatury wyższej niż 37. W przypadku zaostrzenia choroby i często związanej z tym biegunki, na każde luźne wypróżnienie powinno się dodatkowo spożywać do 100-200 ml płynów. Również w przypadku zaparć niezbędne będzie zwiększenie ilości wypijanej wody.
Ważną kwestią jest też to, jaką wodę wypijamy, gdyż woda wodzie nie równa. Zachęcam do sięgania po wody niegazowane, zwłaszcza dla pacjentów z chorobami jelit. Woda gazowana może być przyczyną podrażnień błony śluzowej przewodu pokarmowego, w tym żołądka i jelit, nasilać wzdęcia oraz zgagę. Właśnie na tym podziale powinni skupić się pacjenci z chorobami jelit, przyjmujący sterydy. Pacjentom narażonym na braki mineralne w kościach powinno się zalecać wodę mineralną, bogatą w wapń, magnez i potas. Natomiast woda źródlana jest wodą uniwersalną. Jest wodą bezpieczną i można ją spożywać niemal bez ograniczeń.
Produkty zakazane i dozwolone
Osoby z WZJG powinny ograniczyć lub unikać potraw, które mogą dodatkowo podrażniać jelita. Do pokarmów drażniących należą między innymi ostro przyprawione dania (np. z chili, pieprzem, curry), tłuste i ciężkostrawne sosy oraz produkty zawierające dużo cukrów prostych lub dwucukrów (np. słodycze i słodkie napoje gazowane). Unika się też alkoholu, mocnej kawy i herbaty - te napoje mogą nasilać dolegliwości gastryczne. Bardzo ciężkie do strawienia są również surowe warzywa kapustne (kapusta, kalafior, brokuły), strączkowe (fasola, groch, soczewica) oraz owoce z dużą ilością pestek (winogrona, owoce jagodowe). Całkowita eliminacja wymienionych produktów może znacznie zmniejszyć stan zapalny i nasilenie objawów.
W okresie remisji niektóre z nich można stopniowo wprowadzać do diety w niewielkich ilościach, obserwując reakcję organizmu. Dieta powinna być urozmaicona, oparta na produktach naturalnych, niezawierających sztucznych dodatków. Należy unikać żywności wysoko przetworzonej, sztucznych słodzików, barwników, emulgatorów, karagenu, maltodekstryny oraz dwutlenku tytanu, a także konserwantów i aromatów dymu wędzarniczego. Warto zatem czytać etykiety produktów spożywczych! Wykluczenie takich sztucznych dodatków to najważniejsze zalecenie dla chorych na WZJG i chorobę Crohna, podkreślane w każdej aktualnej publikacji oraz wytycznych dotyczących odżywiania w NZJ.
Przeczytaj także: Inwestycje w Jakość Wody w Proszówkach
Potrawy warto przyrządzać w taki sposób, aby były jak najłatwiej strawne i przyswajalne - najkorzystniejsze techniki obróbki to gotowanie na parze lub w wodzie, pieczenie w naczyniu żaroodpornym lub rękawie foliowym oraz duszenie (bez wcześniejszego obsmażania na tłuszczu). Do pokarmów "ryzykownych" - czyli takich, które u znacznej części chorych (z ich realnych doświadczeń) pogarszają dolegliwości i mogą zaostrzyć przebieg choroby - należą m. in. grzyby, kukurydza, surowa papryka ze skórką, cebula, kapusta, bób, potrawy smażone, tłuste mięsa, alkohol (zwłaszcza "gazowany" jak szampan czy piwo), napoje słodzone cukrem i sztucznymi słodzikami (np. oranżada, napoje energetyzujące), śliwki, surowe owoce zawierające nasiona (np. nieprzetarte z pestek truskawki, porzeczki lub maliny).
Podaż białka i tłuszczów
Odpowiednia podaż białka i tłuszczów ma duże znaczenie w diecie osób z WZJG. Białko wspomaga regenerację uszkodzonej błony śluzowej jelit i zapobiega wyniszczeniu organizmu. Źródła białka powinny być chude i łatwostrawne: ryby (np. dorsz, mintaj, łosoś), drób bez skóry (indyk, kurczak), chuda wołowina czy cielęcina. Jaja (szczególnie gotowane na miękko) oraz fermentowane przetwory mleczne (jogurt naturalny, kefir, maślanka) stanowią łatwo przyswajalne białko, o ile są dobrze tolerowane.
W diecie warto też sięgać po alternatywne źródła białka roślinnego, takie jak delikatnie przetworzone strączki (po namoczeniu i ugotowaniu) albo tofu. Nawet zdrowe tłuszcze, jak te pochodzące z awokado czy nasion roślin oleistych, stosujemy z umiarem, biorąc pod uwagę tolerancję jelitową.
Probiotyki i prebiotyki
Zdrowa mikroflora jelitowa ma duże znaczenie dla osób z WZJG. Pomocne są probiotyki - żywe bakterie wspierające odbudowę dobroczynnej flory jelitowej, oraz prebiotyki - składniki pokarmu, które stymulują ich rozwój. Naturalne probiotyki znajdują się m.in. w fermentowanych produktach mlecznych: jogurcie naturalnym, kefirze czy maślance. Te produkty warto włączać do codziennej diety, jeśli są dobrze tolerowane. Dodatkowo źródłem prebiotyków są banany, płatki owsiane i kiszone warzywa (np. kapusta, ogórki kiszone), pod warunkiem że nie nasilają objawów.
Probiotyki i prebiotyki nie zastąpią leczenia farmakologicznego, ale stanowią cenne uzupełnienie terapii dietetycznej. Pomagają odbudować barierę jelitową i mogą łagodzić biegunki. Ważne jest jednak, by obserwować reakcję organizmu - nie wszystkie kiszonki czy soki fermentowane będą dobrze tolerowane w ostrym rzucie choroby.
Przeczytaj także: Woda mineralna Józef: Zalety
Dieta w okresie remisji
W okresie remisji WZJG zaleca się dietę stopniowo zbliżoną do zaleceń dla zdrowego człowieka. Oznacza to urozmaicone posiłki zawierające wszystkie grupy pokarmowe, zachowując jednocześnie ostrożność. Można powoli rozszerzać dietę o pełnoziarniste produkty zbożowe (np. pieczywo razowe, grube kasze) i większą ilość warzyw i owoców w formie gotowanej lub duszonej. Pełnowartościowe białko nadal jest potrzebne: w remisji warto jeść więcej chudego mięsa, ryb, jaj i przetworów mlecznych, o ile nie ma nietolerancji laktozy. Stopniowo przywracamy także fermentowane produkty mleczne i kwaśne owoce, obserwując reakcje układu pokarmowego.
Pomimo szerszego menu, warto pamiętać o ograniczeniu tłuszczu i ostrych przypraw oraz unikaniu produktów wzdymających. Pomocna może być konsultacja z dietetykiem, aby optymalnie zbilansować dietę w nowym jadłospisie.
Diety eliminacyjne: UCED i CDED
Jedyną dietą o potwierdzonym w rzetelnych badaniach klinicznych działaniu we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego jest dieta eliminacyjna Ulcerative Colitis Exclusion Diet (w skrócie UCED) - u znacznej części pacjentów zaobserwowano remisję objawową oraz spadek stężenia kalprotektyny, czyli wskaźnika stanu zapalnego, w kale.
Analogiczną dietą dla choroby Leśniowskiego-Crohna jest dieta eliminacyjna CDED (Crohn's Disease Exclusion Diet) oraz oparty na niej popularny program ModuLife, często zlecany przez dziecięcych gastroenterologów, jako bezpieczna alternatywa dla leczenia farmakologicznego, zwłaszcza sterydoterapii. CDED to jedyna klinicznie potwierdzona metoda leczenia żywieniowego w chorobie Crohna. Dieta ta składa się z trzech faz. Jest połączeniem diety standardowej oraz częściowego żywienia dojelitowego (czyli picia Modulenu lub innego tego typu preparatu zamiast niektórych posiłków).
Dieta Low-FODMAP
Dieta Low-FODMAP łagodzi objawy jelitowe (zwłaszcza wzdęcia) u pacjentów z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit oraz z zespołem jelita drażliwego (nadwrażliwego), który często współistnieje z NZJ. Zaleca się ją chorym na WZJG lub chorobę Crohna, u których objawy chorobowe utrzymują się pomimo ustąpienia stanu zapalnego w przewodzie pokarmowym. Dieta Low-FODMAP to dieta o małej zawartości fermentujących oligo-, di- i monosacharydów oraz polioli (w skrócie FODMAP) - stąd jej nazwa.
Podsumowanie
Podsumowując, woda jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Powinno się wypijać minimum 30 ml wody na każdy kilogram naszej masy ciała. Pacjenci z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit w fazie remisji choroby powinny jedynie zwracać uwagę na jakość wody jaką wypijają (wodę mineralną), przy jednoczesnej prawidłowej podaży wody. Pacjenci w stanie zaostrzenia choroby powinny zwiększyć ilość wypijanych płynów, w zależności od tego ile mają luźnych wypróżnień. Utrata nawet 1-2% wody z organizmu może skutkować objawami odwodnienia, z których najczęstsze to: bóle i zawroty głowy, zaburzenia świadomości, zaburzenia widzenia, tachykardia, utrata elastyczności skóry, zapadnięte oczy oraz zaparcia.
tags: #woda #mineralna #a #zapalenie #jelita #grubego
