Kąpiele Lecznicze w Wodach Mineralnych: Wskazania i Przeciwwskazania

Szczegóły: Opublikowano: 14. December 2025

Kąpiele lecznicze stanowią bardzo ważny element kuracji uzdrowiskowej. W ramach wykonywanych przez uzdrowisko usług istnieje możliwość korzystania z m.in. kąpieli w różnego rodzaju naturalnych cieczach.

Balneoterapia a Hydroterapia

Ze względu na to często balneoterapia jest mylona z hydroterapią. Jaka jest główna różnica między nimi? Kąpiele lecznicze są zabiegiem z zakresu balneoterapii i nie należy ich mylić z hydroterapią, która wykorzystuje wodę gospodarczą. W przypadku drugiego typu zabiegi wykonywane są zarówno w SPA, jak i w różnych placówkach medycznych. Natomiast pierwsza z wymienionych usług dotyczy tylko uzdrowisk, gdzie wykorzystywane są naturalne surowce.

Właściwości Wód Leczniczych

Aby woda uzyskała miano leczniczej, musi zostać zweryfikowana naukowo. Nie może również zawierać toksyn ani drobnoustrojów i co najważniejsze, musi wykazywać działanie lecznicze. To, co wyróżnia te substancje to fakt, że muszą być one wolne od jakichkolwiek zanieczyszczeń chemicznych, a także mikrobiologicznych.

Bierze pod uwagę stężenie składników mineralnych rozpuszczonych w wodzie. Przed przystąpieniem do wykonania zabiegów sprawdzany jest stopień mineralizacji wody, a także jej temperatura, która zależna jest od danej usługi. Odniesieniem jest osmolarność wnętrza krwinki czerwonej. Jeśli jest taka sama jak wody, mówi się o izoosmotyczności, jeśli mniejsza o hiperosmotyczności. Natomiast jeśli większa to mówimy o hipoosmotyczności.

Przyjmuje się, że powinna być zbliżona do temperatury ciała. Waha się w granicach 35-40 stopni Celsjusza. Wówczas takie wody określa się mianem izotermalnych. Nie dotyczy to jednak wszystkich wód leczniczych. Ważne jest, aby przed skorzystaniem z borowiny czy też kąpieli, zbadać, ile i jak często można korzystać z tego typu metod.

Przeczytaj także: Gdzie kupić wodę destylowaną?

Rodzaje Kąpieli Leczniczych

W ramach usług naszego uzdrowiska wykonywane są m.in. inhalacje solankowe, zawijania borowinowe, kąpiele kwasowęglowe czy też jonoforeza siarczkowa i borowinowa. Co więcej, znalazła się tutaj również ultrafonoforeza czy też kąpiel czterokomorowa.

Kąpiele Solankowe

Solanka to woda bogata w sole mineralne. Zawiera potas, jod, brom i jony magnezu, które działają korzystnie na ciało, drogi oddechowe i skórę. Jest wykorzystywana leczniczo w uzdrowiskach, ale kąpiel solankową można też przygotować w domu.

Kąpiel solankowa może odbywać się w basenie solankowym z wodą naturalnie zawierającą minerały w postaci soli, np. siarczany lub chlorki magnezu, chlorek sodu (sól kuchenna), chlorek potasu, bromki i jodki. Kąpiel solankową można też zrobić w wannie w domu lub pójść na taki zabieg do salonu spa. Do wody dodaje się wówczas specjalną sól do kąpieli o różnej zawartości cennych pierwiastków.

Przykładowe rodzaje soli leczniczych i pielęgnacyjnych:

Sól epsom (tzw. gorzka) - to sól magnezowa z siarczanem magnezu, wykorzystywana w zabiegach relaksacyjnych w domu i salonach SPA z floatingiem
Sól jodowo-bromowa - jedna z podstawowych soli leczniczych, zawiera jony chlorkowe, jodkowe, bromkowe i sód; w zależności od miejsca pochodzenia (np. Iwonicz-Zdrój, Bochnia, Dębowiec) różni się składem - może zawierać także jony wapnia, magnezu, potasu i żelaza w różnych proporcjach
Sól magnezowo-potasowa (np. z kopalni soli w Kłodawie) - zawiera minerały jak karnalit, kizeryt, halit i anhydryt, jest pomocna w chorobach stawów, wspiera układ nerwowy, stan odprężenia i krążenie w kończynach dolnych
Sól morska do kąpieli, np. z minerałami z Morza Martwego

Kąpiel solankowa odbywa się w ciepłej wodzie - wysoka temperatura rozszerza naczynia krwionośne, co poprawia ukrwienie skóry i narządów i umożliwia odżywienie, regenerację, usuwanie toksyn, odbarczenie miejsc ze stanem zapalnym. Regularne kąpiele solankowe pomagają więc złagodzić ból mięśni i stawów po wysiłku, wspierają również krążenie żylne nóg, redukują uczucie ciężkości i opuchliznę.

Za sprawą pierwiastków w formie jonowej, które wchłaniają się do organizmu, działają przeciwzapalnie i wiążą w skórze wodę, kąpiel solankowa wpływa na kondycję skóry. Łagodzi przewlekłe zmiany skórne, np. typu łuszczycowego lub atopowego, oraz drobne infekcje i podrażnienia. Kąpiele w solance nawilżają, złuszczają skórę i poprawiają jej ogólny stan.

Przeczytaj także: Inwestycje w Jakość Wody w Proszówkach

Kąpiele solne przynoszą również wiele korzyści dla zdrowia psychicznego, poprawiając samopoczucie i sen, mogą pomóc w łagodzeniu stresu.

Niektóre preparaty do przygotowania solanki mogą zawierać olejki eteryczne, np. eukaliptusowy, lawendowy, miętowy, rozmarynowy, a także mentol, które rozszerzają właściwości rozgrzewające, inhalacyjne soli kąpielowej.

Wskazania do kąpieli solankowych:

choroby reumatyczne (reumatoidalne zapalenie stawów, reumatyczne zapalenie mięśni i ścięgien)
dolegliwości bólowych mięśni i stawów, jak schorzenia pourazowe narządu ruchu, choroby zwyrodnieniowe stawów
dolegliwości nerwów obwodowych, m.in. zapalenie korzonków, nerwobóle, a także nerwice wegetatywne (solanki ograniczają pobudliwość nerwów czuciowych i ruchowych)
przewlekłe schorzenia kości i okostnej na tle procesów gośćcowych, zapalnych, zwyrodnieniowych
choroby przemiany materii jak dna moczanowa z dnawym zapaleniem stawów
niedoczynność tarczycy
choroby kobiece jak zapalenie przydatków
leczenie uzupełniające w łuszczycy i rybiej łusce
choroby naczyniowe (zaburzone ukrwienie kończyn)
stany wyczerpania organizmu w okresie rekonwalescencji, a także zmęczenie, chęć poprawy kondycji fizycznej
skaza limfatyczna

Przed kąpielą z solami należy dokładnie umyć ciało, ponieważ zanieczyszczenia na skórze mogą ograniczyć właściwości lecznicze. Oprócz tego martwy naskórek ogranicza penetrację soli mineralnych, podobnie jak kosmetyki typu balsamy czy kremy. Dodatkowo warto pamiętać, że ze słoną wodą nie powinny mieć styczności cenne przedmioty jak biżuteria i zegarki. Po skończonej kąpieli nie należy się wycierać ręcznikiem, ale pozwolić na wyschnięcie skóry, co stworzy dobroczynny płaszcz solny na skórze.

W kąpieli solankowej możemy się zanurzyć całkowicie lub częściowo, np. mocząc staw, który uległ urazowi. Możliwe są również półkąpiele lub kąpiele nasiadowe. Czas kąpieli nie powinien przekraczać pół godziny.

Zwykle kąpiele takie przygotowuje się według zalecanego stężenia soli, które może różnić się zależnie od rodzaju produktu.

Przeczytaj także: Woda mineralna Józef: Zalety

Zwykle w przypadku dorosłych stężenie powinno wynosić 0,5-1% do maksymalnie 3%. Oznacza to, że na 100 litrów wody należy dodać odpowiednio pół, 1 lub 3 kilogramy soli. Standardowa objętość wanny to zwykle 120-170 do 220 litrów. Stężenie w przypadku kąpieli dzieci nie powinno przekraczać 1,5%.

Jak długo można siedzieć w kąpieli solankowej? Zwykle 15 minut, w przypadku dzieci czas kąpieli jest jeszcze krótszy i powinien wynosić maksymalnie 10 minut. Kąpiel w soli można powtarzać, np. 3 razy w tygodniu lub w cyklu 15-20 kąpieli codziennie albo co drugi dzień powtarzanym co 2-3 miesiące.

Przeciwwskazania do kąpieli solankowych:

nadwrażliwość i uczulenie na którykolwiek ze składników soli do kąpieli
ostre i podostre stany zapalne
wiek do lat 7
ciąża (brak jest danych dotyczących bezpieczeństwa)
choroby układu sercowo-naczyniowego (niewydolność krążenia, choroby naczyń wieńcowych, wady serca, zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie tętnicze i bardzo niskie ciśnienie, świeży zawał)
nowotwory
zaawansowana miażdżyca
nadczynność tarczycy (w przeciwieństwie do niedoczynności tarczycy, która jest wskazaniem do kąpieli solankowych)
czynne procesy gruźlicze
niektóre choroby psychiczne

Wiele osób zastanawia się, czy można się kąpać w solance, mając żylaki. Według niektórych źródeł stanowią one przeciwwskazanie, dlatego zamiar kąpieli warto skonsultować z lekarzem. Podobnie w przypadku występowania chorób przewlekłych, jak cukrzyca, niestabilne ciśnienie krwi, część chorób serca, ponieważ mogą one stanowić przeciwwskazanie do odbywania kąpieli solankowych.

W przypadku, gdy skóra często reaguje podrażnieniem, warto przeprowadzić test i sprawdzić jej tolerancję na konkretny rodzaj soli. Warto również wybierać najbardziej proste składy, wolne od dodatkowych składników, jak olejki eteryczne, które mimo cennych właściwości mogą u niektórych podrażniać skórę. Kąpiel kąpiel solankowa może powodować łagodne szczypanie, jeśli np. dzień przed postanowimy ogolić nogi.

Kąpiele Siarczkowe

Kąpiele lecznicze z wykorzystaniem tego typu wody zawierają rozpuszczony siarkowodór oraz jony wodorosiarczkowe. Siarka przyspiesza procesy metaboliczne w skórze, sprzyja jej odżywieniu i odnowie. Takie kąpiele wykonuje się głównie w przypadku chorób skóry o podłożu alergicznym lub immunologicznym. Przykładem może być pokrzywka, łuszczyca lub zaburzenia łojotokowe. Dodatkowo zauważa się przyspieszenie procesów gojenia (np. w przypadku owrzodzeń żylakowych goleni).

Kąpiele w solankach siarczkowych, chlorkowo-sodowych, bromkowych, jodkowych, borowych, zawierających też wiele innych mikroelementów, jak wapń, magnez, lit, żelazo, stront, selen, mangan są najważniejszym zabiegiem leczniczym w Uzdrowisku Solec-Zdrój M. Cz. Sztuk sp. j. Ze wzglęgu na swój perfekcyjny skład nasza woda siarczkowa nie podlega żadnym obróbkom chemicznym. Idealne parametry wody siarczkowej w źródle klasyfikujące się na poziomie 137 mg H2S/l sprawiają, iż nasze lecznicze wody siarczkowe nie podlegają rozcieńczaniu! Dostarczane bezpośrednio ze źródła do wanien Kuracjuszy zachowują optymalne stężenie i ilość pierwiastków leczniczych - skład jaki jest w źródle!

Głównym czynnikiem aktywnym wód leczniczych naszego Uzdrowiska - solanek siarczkowych jest jon siarczkowy, który bardzo dobrze wchłania się przez skórę i drogą krwi dostaje się do wszystkich tkanek organizmu. Kąpiele siarczkowe działają przeciwzapalnie i regenerująco na tkankę łączną, powodują spadek kwasu moczowego w surowicy krwi, obniżają poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi, zwiększają poziom immunoglobulin, mają także działanie odtruwające przy zatruciach metalami ciężkimi, jak ołów, arsen, bizmut i rtęć. Pod wpływem kąpieli siarczkowych procesy chorobowe w skórze ulegają zahamowaniu, zaś procesy regeneracji chorego naskórka przebiegają szybciej.

Należy pamiętać, że wdychanie siarkowodoru wpływa niekorzystnie na organizm.

Kąpiele Kwasowęglowe

Zawarty w wodzie bezwodnik kwasu węglowego wydziela się na skórze w postaci pęcherzyków gazu i wywołuje w organizmie wiele zmian poprzez rozszerzenie naczyń włosowatych tętniczych i żylnych. Kąpiele CO2 działają uspokajająco i kojąco, powodują obniżenie ciśnienia tętniczego krwi.

Są bardzo specyficzne, ponieważ zwykle osiągają temperaturę 32-34 stopni Celsjusza. Stymulują organizm do reakcji chroniących przed utratą ciepła. Jednocześnie pacjent nie odczuwa chłodu, ponieważ pęcherzyki dwutlenku węgla drażnią receptory skóry, wywołując tym samym reakcje naczyniowe. Metodyka tych kąpieli nieco różni się od ogólnie przyjętego założenia.

Kąpiele Borowinowe

Rodzaj fizykalnego zabiegu wykorzystujący chemiczne działanie borowiny, zawierającej w swym składzie kwasy huminowe, humusowe, fulwokwasy, ciała estrogenne, białka, garbniki. W trakcie zabiegu dochodzi do stopniowego przegrzewania ciała, a następnie do silnego pocenia się bez jednoczesnego odczucia nagłego gorąca. Przegrzanie tkanek przyspiesza przemianę materii wpływając tym samym na regeneracje komórek, poprzez zwiększone odżywienie i dotlenienie. Kąpiel w zawiesinie borowinowej wywołuje przekrwienie głęboko położonych mięśni, powodując ich rozluźnienie - usuwając ból powstały wskutek wzmożonego napięcia mięśni.

Wskazania i Przeciwwskazania do Balneoterapii

W zależności od rodzaju kąpieli mogą z nich skorzystać osoby borykające się z problemami skórnymi, kostnymi czy też przeciążeniowymi, jednak należy pamiętać o tym, by wszystkie zabiegi sanatoryjne były uzgodnione z lekarzem.

Balneoterapia nie jest przeznaczona dla tych, którzy m.in. posiadają otwarte rany, liszaj rumieniowaty, nowotwór czy też hemofilię. Co więcej, nie powinny z nich korzystać kobiety w ciąży czy też te, będące w trakcie menstruacji. To samo dotyczy osób, mających różnego rodzaju implanty (nie licząc stomatologicznych).

Należy zachować szczególną ostrożność w momencie, kiedy niedawno wykonywany był zabieg operacyjny lub też doszło do poważnego urazu stawowego. Podobnie w przypadku stosowania gorsetu ortopedycznego, wózka inwalidzkiego, a nawet i ortezy.

Czas kąpieli leczniczej zwykle nie przekracza 30 minut. 1 kuracja zawiera 10-12 zabiegów.

Zastosowanie Balneoterapii w Leczeniu Różnych Schorzeń

Balneoterapia jest szeroko stosowana w leczeniu różnych schorzeń, w tym chorób układu krążenia, chorób układu oddechowego, problemów dermatologicznych, schorzeń reumatycznych, a także w rehabilitacji po urazach.

Migreny - balneoterapia może być skuteczną metodą łagodzenia migrenowych bólów głowy poprzez relaksację mięśni, poprawę krążenia krwi oraz redukcję napięcia nerwowego.
Nerwobóle - balneoterapia może pomóc w łagodzeniu nerwobólów poprzez relaksację mięśni, zmniejszenie stresu oraz poprawę krążenia krwi.
Bóle mięśni i stawów - kąpiele w wodach mineralnych oraz kąpiele błotne mogą przynieść ulgę osobom cierpiącym na bóle mięśni i stawów poprzez zmniejszenie stanów zapalnych, poprawę elastyczności tkanki łącznej oraz redukcję bólu.
Przewlekłe odczucie zmęczenia - balneoterapia może pomóc w redukcji przewlekłego zmęczenia poprzez poprawę krążenia krwi, relaksację mięśni oraz oczyszczenie organizmu z toksyn.
Reumatyzm - osoby cierpiące na reumatyzm mogą skorzystać z terapii balneologicznej, która może przynieść ulgę poprzez zmniejszenie bólu, poprawę ruchomości stawów oraz zmniejszenie stanów zapalnych.
Osteoporozę - balneoterapia może pomóc w leczeniu osteoporozy poprzez poprawę gęstości kości, zwiększenie elastyczności tkanki łącznej oraz wzmacnianie mięśni.
Nadciśnienie tętnicze I i II stopnia - balneoterapia może być skuteczną metodą w leczeniu nadciśnienia tętniczego poprzez redukcję stresu, poprawę krążenia krwi oraz relaksację mięśni.
Menopauzę - balneoterapia może przynieść ulgę w objawach menopauzy poprzez regulację pracy układu hormonalnego, redukcję napięcia nerwowego oraz poprawę samopoczucia psychicznego.
Zaburzenia ze strony układu odpornościowego - balneoterapia może wzmacniać układ odpornościowy poprzez oczyszczanie organizmu z toksyn, poprawę krążenia krwi oraz regulację pracy układu hormonalnego.
Miażdżycę naczyń - balneoterapia może być pomocna w leczeniu miażdżycy naczyń poprzez poprawę elastyczności naczyń krwionośnych, redukcję stanów zapalnych oraz regulację ciśnienia krwi.
Cukrzycę - balneoterapia może pomóc w leczeniu cukrzycy poprzez regulację poziomu glukozy we krwi, poprawę krążenia krwi oraz relaksację mięśni.
Astmę i inne choroby układu oddechowego - balneoterapia może być skuteczną metodą w leczeniu astmy oraz innych chorób układu oddechowego poprzez rozszerzanie dróg oddechowych, zmniejszając stan zapalny oraz ułatwiając oddychanie.

Inhalacje solankowe oraz kąpiele w wodach mineralnych mogą przynieść ulgę, poprawiając funkcjonowanie układu oddechowego, redukując częstość i nasilenie ataków astmy oraz łagodząc objawy innych schorzeń oddechowych, takich jak przewlekłe zapalenie oskrzeli czy POChP.

Podsumowanie

Balneoterapia jest skuteczną metodą leczenia wielu schorzeń dzięki wykorzystaniu leczniczych właściwości wód mineralnych i peloidów. Jednakże, warto podkreślić, że tylko najlepsze sanatoria dysponują odpowiednimi wannami do przeprowadzenia balneoterapii.

tags: #woda #mineralna #kapiele #lecznicze #wskazania #przeciwwskazania