Aqua Minerale: Skład, Właściwości i Znaczenie dla Zdrowia
- Szczegóły
Łaciński tytuł artykułu sugeruje, że będzie mowa o sprawach, o których już starożytni mawiali. Rzeczywiście, w starożytnym Rzymie wodę źródlaną rozlewano do wielkich amfor i beczek, następnie transportowano do domów patrycjuszy. Sprowadzano ją z Alp, bo tamte źródła były najlepsze. Jest też i polski wątek związany z urodzeniem Bolesława Krzywoustego, którego matka Judyta, żona Władysława Hermana, piła wodę mineralną z Inowłodzi zalecaną jej na bezpłodność.
Woda jest niezbędnym składnikiem odżywczym wymaganym do życia. W celu dobrego nawodnienia dorosły mężczyzna powinien pić 2900 ml płynów dziennie a kobieta co najmniej 2200 ml. Ilości te nie uwzględniają kawy i obejmują bezalkoholowe napoje, zupy i żywność. Z żywności, tzw. niepłynnej otrzymujemy około 1000 ml i dodatkowo ok. 250 ml z wody powstałej na skutek utlenienia. Utrata około 2% masy ciała na skutek dehydratacji objawia się zaburzeniami fizjologicznymi.
Przed wielu laty wody mineralne były zalecane przez lekarzy w formie terapii leczniczej, a apteki prowadziły ich sprzedaż. Oznaczało to, iż farmaceuta w trakcie swoich studiów otrzymywał informację o właściwościach fizykochemicznych i terapeutycznych wód mineralnych, pochodzących z uznanych uzdrowisk. Autorka do dzisiaj pamięta wykład profesora Leszka Krówczyńskiego na temat wód mineralnych, w tym odpowiednich sposobów ich przechowywania. Czasy się zmieniły, w aptekach sprzedaje się różne preparaty farmaceutyczne, a część z aptek oferuje również wody butelkowane.
No i właśnie, czy zawsze dokładnie wiemy, co się proponuje pacjentowi, jako alternatywną formę uzupełnienia diety w składniki mineralne i czy warto angażować się w inicjatywę Polskiego Towarzystwa Magnezologicznego im. prof. Juliana Aleksandrowicza „Woda dla zdrowia”. Program podyktowany jest potrzebą uświadomienia społeczeństwu, jak ważną rolę spełnia woda w kształtowaniu zrównoważonej diety, uwzględniając składniki, jakie posiadają wody mineralne. Brak tej świadomości wśród konsumentów powoduje ograniczenie możliwości uzupełnienia diety w tak bardzo potrzebne składniki mineralne jak magnez i wapń oraz inne biopierwiastki, które są ważne, dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu oraz utrzymania dobrego zdrowia człowieka.
Program opracowany i realizowany będzie przez Agencję Promocyjną AMBAR z Krakowa pod patronatem Polskiego Towarzystwa Magnezologicznego. Partnerem w realizacji programu będzie Krajowa Izba Gospodarcza „Przemysł Spożywczy”, a uczestniczyć w nim będą producenci wód mineralnych i inne pozyskane organizacje gospodarcze i konsumenckie. Program realizowany będzie we współpracy z: Wydziałem Ochrony Zdrowia Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wydziałem Technologii Żywności Akademii Rolniczej w Krakowie, Katedrą Towaroznawstwa Żywności Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Zakładem Hydrogeologii i Ochrony Wód Akademii Górniczo Hutniczej w Krakowie oraz innymi placówkami naukowymi zajmującymi się dietetyką i żywieniem człowieka.
Przeczytaj także: Gdzie kupić wodę destylowaną?
Wielokrotnie zmieniające się przepisy o wodach mineralnych od lat 80. dostatecznie zamieszały w nazewnictwie i ocenie ich jakości zdrowotnej. Wody mineralne, jak sama nazwa wskazuje, to wody, które zawierają składniki mineralne, ale pod warunkiem, że w takiej ilości, w jakiej mogą mieć znaczenie dla organizmu człowieka. Pojęcie wody mineralnej po raz pierwszy zdefiniowano na Międzynarodowym Kongresie Balneologicznym w Nauheim w 1911 roku. Intuicyjnie, ale zupełnie trafnie uznano, że za takie wody można uznać te, które co najmniej w jednym litrze posiadają 1000 mg składników mineralnych. W takich wodach zawsze znajdzie się, chociaż jeden składnik mineralny mogący oddziaływać fizjologicznie lub odżywczo na organizm człowieka.
W ostatnim rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 kwietnia 2004 r. Naturalna woda mineralna to woda pochodząca z udokumentowanych zasobów wody podziemnej, pierwotnie czysta pod względem chemicznym i mikrobiologicznym, charakteryzująca się stabilnym składem mineralnym oraz właściwościami mającymi znaczenie fizjologiczne, powodujące korzystne oddziaływanie na zdrowie ludzi. W przypadku tych wód ich kwalifikacja następuje po przeprowadzeniu oceny farmakologicznej, fizjologicznej i klinicznej. W przypadku naturalnej wody źródlanej nie wymaga się przeprowadzenia badań klinicznych i farmakologicznych.
Załącznik nr 1 do tego rozporządzenia (Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29.04.2004 r. w sprawie naturalnych wód mineralnych, naturalnych wód źródlanych i wód stołowych. Dz. U. Nr 120 poz. 1256) podaje maksymalną zawartość składników mineralnych i tak np. dla selenu uznaje się 0,010 ppm, czyli 10 ppb, inaczej mówiąc przekroczenie tej ilości może stanowić ryzyko dla zdrowia publicznego.
Chcąc pomóc farmaceutom i pacjentom oraz wszystkim tym, którzy chcą korzystać z dobrodziejstw natury i właściwie się odżywiać, jak również wspomagać swoje leczenie w dalszej części wyjaśniono pojęcia i przedstawiono zalecenia żywieniowe. Wody mineralne mogą stanowić istotne źródło niektórych składników mineralnych, szczególnie wapnia i magnezu. Badania przeprowadzone przez Włochów dowiodły, że biodostępność, czyli możliwość wykorzystania wapnia z wód mineralnych jest na podobnym poziomie jak z produktów mlecznych. Przy czym stosunek zawartości wapnia do drugiego istotnego składnika mineralnego magnezu powinna być jak 2 do 1. Dalej wnioskując należałoby promować wody, które zwierają więcej tych składników.
Dla kogo powinny być polecane? - na pewno dla osób mających problemy z budową kośćca, a głównie w przypadku osteoporozy. Przy występowaniu alergii pokarmowej na białka mleka krowiego, gdy nie możemy podawać produktów mlecznych dzieciom, osobom dorosłym, to wypicie 1 litra wody w przypadku niektórych wód stanowi pokrycie prawie 60% zapotrzebowania na wapń i w podobnej ilości na magnez. W niektórych uzdrowiskach są dostępne źródła dostarczające wodę o zawartościach powyżej 200 mg Mg w 1 litrze. Można je polecić dla osób zmęczonych i zestresowanych. W miejsce tabletki, która zawiera oprócz substancji czynnej, w tym przypadku związku magnezu, to wszyscy farmaceuci wiedzą, ma jeszcze wiele innych substancji dodatkowych, które są wynikiem uwarunkowań technologicznych. One też oddziaływają na organizm, a z punktu widzenia żywieniowego, nie muszą być trawione.
Przeczytaj także: Inwestycje w Jakość Wody w Proszówkach
Mało zwraca się uwagę na zawarte w wodach mineralnych chlorki, a ich ilość jest znacznie zróżnicowana w wodach mineralnych, od kilku do ponad półtora tysiąca miligramów w jednym litrze. Zazwyczaj w większych ilościach występują w wodach wespół ze zwiększoną ilością sodu. Anion chlorkowy występuje w soku żołądkowym w postaci kwasu solnego, a jako chlorek sodu utrzymuje właściwe ciśnienie osmotyczne krwi i płynów ustrojowych. Podczas ciężkiej pracy fizycznej, w czasie uprawiania sportu i w dni upalne następuje intensywne wydzielanie soli z potem z organizmu, co może spowodować jej niedobór objawiający się osłabieniem, szybkim zmęczeniem nawet mdłościami. Picie wód chlorkowo-sodowych w takich sytuacjach pozwala na uzupełnienie ubytków soli i wpływa wybitnie dodatnio na samopoczucie i wydolność organizmu. Przy dużym ubytku soli z organizmu spowodowanym bardzo intensywnym wysiłkiem fizycznym zalecane jest picie wody zawierającej w jednym litrze nawet do 1000 mg sodu i 1500 mg chlorku. Prawda jest taka, że w czasie upałów i przy dużym wysiłku nie powinno się pić zwykłej wody bez soli mineralnych.
Co dzień powinniśmy wypijać dwa, a latem nawet trzy litry wody. Tylko której? Mineralnej, źródlanej, a może leczniczej? W sklepach dostępnych jest wiele rodzajów wód do picia. Przeprowadzone ostatnio badania pokazują, że słabo rozróżniamy poszczególne rodzaje wód. Dzielimy je na dwie podstawowe grupy: wody gazowane lub niegazowane. Każdą kupowaną w sklepie uważamy za wodę mineralną, co nie jest zgodne z prawdą. Na dodatek 57 proc. Co więc należy wiedzieć o wodzie w butelkach? Przede wszystkim warto przed zakupem zapoznać się ze składem chemicznym i innymi informacjami na etykiecie. Właściwości wody zależą od jej składu i pochodzenia, czyli sposobu pozyskiwania.
Rodzaje Wód Dostępnych na Rynku
- Wody źródlane: Są wydobywane z krystalicznie czystych źródeł, z płytszych warstw podziemnych. To głównie wody zmineralizowane nisko, choć zdarzają się i średnio. Zawierają mniej niż 1000 mg składników mineralnych w litrze. Ze względu na uwarunkowania geologiczne ich skład chemiczny może ulegać niewielkim zmianom.
- Wody mineralne: Pozyskuje się z odwiertów głębinowych. Mają stały skład chemiczny i są dość bogate w minerały - to wody średnio lub wysoko zmineralizowane. Zawierają co najmniej 1000 mg składników mineralnych w litrze.
- Wody stołowe: Otrzymuje się je w wyniku zmieszania naturalnej wody źródlanej lub przefiltrowanej wodociągowej z różnymi składnikami mineralnymi lub z wodą mineralną. Ponieważ ich skład ulega w toku produkcji zmodyfikowaniu, określenie "naturalna" im nie przysługuje.
- Wody lecznicze: Pochodzą ze specjalnych źródeł leczniczych. Zawierają nie mniej niż 1000 mg składników mineralnych w litrze oraz co najmniej jeden składnik leczniczy w odpowiednim stężeniu, takim, które znacząco wpływa na funkcjonowanie organizmu. Są to np. Wielka Pieniawa, Żuber, Jan.
Stopień Mineralizacji Wód
- Nisko zmineralizowane: Nasycenie minerałami nie przekracza 500 mg na litr (na poziomie wody źródlanej).
- Średnio zmineralizowane: Mają 500-1500 mg/l minerałów.
- Wysoko zmineralizowane: Zawierają one ponad 1500 mg minerałów w litrze.
Zasoby wód naturalnych znajdują się głęboko pod ziemią. Dzięki temu są skutecznie izolowane od wszelkich zanieczyszczeń. Przez wiele setek lat wypłukiwały z okolicznych skał cenne dla zdrowia minerały i zawierają ich od 500 mg do ponad 1500 mg w jednym litrze. Najczęściej są to: magnez, wapń, sód, siarczany, chlorki i węglany. Stężenie i proporcje tych dobroczynnych składników zależą od budowy geologicznej danego regionu.
Zalecenia dotyczące spożycia
Tylko naturalne wody źródlane o niskim lub średnim nasyceniu minerałami można pić codziennie, bez żadnych ograniczeń. I tylko one nadają się do przyrządzania posiłków dla małych dzieci. Absolutnie nie wolno przesadzać z wodami leczniczymi. Bo choć bywają pomocne w leczeniu wielu schorzeń (np. Zuber m.in. w chorobie żołądka, a Jan - na nerki), to kurowanie się nimi na własną rękę może się skończyć upośledzeniem czynności wątroby czy nerek. Oczywiście jeśli wypijemy dziennie jedną szklaneczkę, to nic złego się nie stanie. Jednak systematyczne picie zawsze należy skonsultować z lekarzem. Najczęściej zaleca się jednorazowe wypijanie szklanki takiej wody i nie więcej niż 3-4 szklanek w ciągu dnia.
Również wody wysoko zmineralizowane nie są przeznaczone do nieograniczonego spożywania. Można wypić góra 1-2 szklanki dziennie. Warto to robić podczas upału, bo pocąc się, tracimy dużo minerałów. Z kolei wody stołowe są zalecane tylko pewnym grupom ludzi, np. pracującym fizycznie czy sportowcom. Wyczerpani potrzebujemy bowiem większej ilości określonych składników, których nadmiar może być wręcz szkodliwy dla osób prowadzących siedzący tryb życia.
Przeczytaj także: Woda mineralna Józef: Zalety
Istotne jest nasycenie sodem. Nadmiar tego pierwiastka powoduje wzrost ciśnienia i zatrzymuje wodę w organizmie. Osoby z nadciśnieniem, chorobami nerek czy układu krążenia oraz dużo solące powinny czytać etykiety i wybierać wody z niską zawartością sodu. Należy do nich Cisowianka (ma 7 mg/l) czy Kinga Pienińska.
Odczyn, tzw. pH, ma także znaczenie. Obojętny wynosi 7. Wody o odczynie wyższym (zasadowe) lub niższym (kwaśne) mogą się okazać dla nas idealne lub wręcz odwrotnie. To zależy od tego, co nam dolega. Kwaśne wzmagają wydzielanie soku żołądkowego.
Wodę sztucznie nasyconą dwutlenkiem węgla (CO2) poleca się po wysiłku fizycznym. Szybciej niż niegazowana wchłania się z przewodu pokarmowego i pobudza produkcję moczu. Dzięki temu organizm łatwiej pozbywa się nagromadzonych w czasie wysiłku szkodliwych toksyn. Ale wody gazowanej nie zaleca się osobom z problemami żołądkowymi, takimi jak niestrawność, wzdęcia i nadkwasota, oraz rekonwalescentom po żółtaczce, ponieważ dwutlenek węgla ma właściwości drażniące śluzówkę przewodu pokarmowego. Lecz kilka łyków na pewno nam nie zaszkodzi, za to dobrze orzeźwi, bo dwutlenek węgla częściowo wchłania się do krwi, pobudzając układ krążenia i oddychania. Gaz ten utrudnia również rozwój bakterii, więc woda dłużej nadaje się do spożycia po otwarciu butelki.
Niektóre wody, na ogół lecznicze, np. Jan, Słotwinka, Zuber, zawierają dwutlenek węgla naturalnego pochodzenia. Ich stopień nasycenia gazem jest jednak stosunkowo niewielki - ok. 1500 mg na litr. Tych naturalnych bąbelków spod ziemi w ogóle nie musimy się obawiać. Dla porównania: niektóre wody sztucznie wzbogacone CO2 mogą mieć go nawet ponad 4 tys.
tags: #woda #mineralna #aqua #minerale #skład #właściwości
