Darmowa Kranówka w Restauracjach? Rewolucja w Polskim Prawie i Gastronomii
- Szczegóły
Wyobraź sobie: siedzisz w eleganckiej restauracji, kelner podchodzi z kartą menu… i nalewa ci pół litra wody - bez naliczania opłat. To nie żart, lecz propozycja, która właśnie trafiła pod obrady Sejmu. Darmowa woda w restauracjach?
Podczas prac nad nowelizacją ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę pojawiła się poprawka, która zakłada, że od 1 lipca 2026 r. restauracje, bary i lokale gastronomiczne będą musiały zapewnić klientom nieodpłatnie pół litra wody z kranu. W środę (24 września) w Sejmie odbyło się drugie czytanie rządowego projektu ustawy dotyczącego zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków.
Projekt nowelizacji ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, za który odpowiada wiceminister infrastruktury Przemysław Koperski (Nowa Lewica), został przyjęty przez rząd w lipcu. Wtedy też Lewica złożyła poprawkę, która zakłada, że każdy klient restauracji, kawiarni lub innego lokalu gastronomicznego będzie miał prawo do darmowego pół litra czystej wody z kranu.
Nowelizacja ma na celu wdrożenie unijnej dyrektywy w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Dyrektywa przewiduje też obowiązek informowania konsumentów o jakości i cenie wody, a nawet o jej zużyciu. W trakcie sejmowej debaty poprawkę zgłosił klub Lewicy. Zakłada ona, że od 1 lipca 2026 r.
Nowe Przepisy i Ich Cele
Przepisy mają na celu promowanie picia odpowiedniej ilości wody, ograniczając jednocześnie zużycie plastikowych butelek. Lewica przekonuje, że propozycja wpisuje się w działania prozdrowotne i proekologiczne. "Popularyzacja spożywania wody niebutelkowanej pozwoli nadto uzyskać znaczące cele środowiskowe.
Przeczytaj także: Woda kranowa w Łodzi - analiza
W uzasadnieniu Lewica wskazuje również, że poprawka jest zgodna z unijnymi założeniami. W preambule dyrektywy zapisano: "Niniejsza dyrektywa nie narusza praw podstawowych i jest zgodna z zasadami uznanymi w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej. Dodatkowo nowe przepisy wprowadzają obowiązek wskazywania na rachunkach ceny za litr wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.
Choć propozycja Lewicy jest częścią szerszej nowelizacji, na razie nie wiadomo, czy uzyska poparcie większości sejmowej.
Unijne Regulacje i Petycje Konsumentów
Unijne rozporządzenie 2025/40/UE nakłada na państwa członkowskie obowiązek zachęcania gastronomii do podawania klientom wody z kranu - bezpłatnie lub za niewielką opłatą - w naczyniach wielokrotnego użytku. Zapis miałby znaleźć się w art. 19a ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach i wejść w życie 12 sierpnia 2026 r.
Warto dodać, że do Sejmu trafiła petycja konsumentów (nr BKSP-155-X-627/25), której autorzy postulują, aby wprowadzić jednolity obowiązek udostępniania kranówki w gastronomii za symboliczną kwotę - np. 1 zł za litr wody. Wskazują, że koszt litra wody z sieci to poniżej 1 grosza, a w lokalach ceny butelkowanej wahają się od 5 do 12 zł.
Argumentem za zmianą prawa jest również zdrowie publiczne - łatwiejszy dostęp do wody ma przeciwdziałać odwodnieniu, ograniczyć spożycie słodzonych napojów i promować dobre nawyki.
Przeczytaj także: Polska: Twardość wody pitnej
Jakość Wody z Kranu i Obowiązki Dostawców
Zgodnie z polskimi przepisami, woda wodociągowa musi spełniać określone normy jakościowe. Chodzi tu o parametry mikrobiologiczne, chemiczne i organoleptyczne, które są regularnie monitorowane zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia. Wszystko po to, aby zapewnić bezpieczeństwo konsumentów.
Jednak jakość wody z kranu może się znacząco różnić: w zależności od infrastruktury oraz w procesie uzdatniania. Obecnie restauratorzy, którzy zdecydują się serwować wodę wodociągową, mają obowiązek zadbać o jakość serwowanej wody.
Darmowy dostęp do wody kranowej wprowadziłby bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące parametrów jakości wody przeznaczonej do spożycia. Oznaczałoby to również nowe obowiązki dla dostawców wody i przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych, którzy będą musieli przekazać konsumentom informacje o cenie i zużyciu wody, przynajmniej raz w roku na fakturze lub aplikacji mobilnej.
Opozycja i Zastrzeżenia
Producenci wód butelkowanych, soków i napojów widzą w projekcie ustawy ryzyko gospodarcze. Darmowa woda w restauracjach może przyczynić się do spadku popytu na wodę i napoje butelkowane. Konsumenci, z dużym prawdopodobieństwem, będą rezygnować z zakupu płatnych napojów na rzecz bezpłatnej wody.
Wiosną tego roku Krajowa Izba Gospodarcza "Przemysł Rozlewniczy" (KIGPR) odnosząc się do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, wskazała, że tylko woda butelkowana to gwarantowane źródło czystej i bezpiecznej wody. KIGPR podkreśla, że woda butelkowana to synonim najwyższej jakości i bezpieczeństwa. W przeciwieństwie do wody wodociągowej naturalne wody mineralne i źródlane zachowują pierwotną czystość.
Przeczytaj także: Woda dla turystów Wietnam
Mimo zastrzeżeń co do jakości i pochodzenia KIGPR popiera inicjatywy mające na celu zwiększenie dostępności wody pitnej w miejscach publicznych, w tym w restauracjach.
Przykłady z Innych Krajów
Jak opisuje Prawo.pl, w Czechach i na Słowacji trwają dyskusje, czy woda ma być darmowa, czy za symboliczną opłatą. W Wielkiej Brytanii bezpłatna kranówka obowiązuje tylko w lokalach z licencją na sprzedaż alkoholu - kawiarnie bez koncesji nie mają takiego obowiązku.
Autorzy polskiej petycji przywołują przykład Czech i Słowacji jako krajów, gdzie udostępnianie darmowej kranówki w restauracjach zyskuje na popularności. W Wielkiej Brytanii (z wyjątkiem Irlandii Północnej) bezpłatna kranówka jest dostępna jedynie w lokalach, które mają licencję na sprzedaż alkoholu.
We Włoszech zapobiegliwi włoscy restauratorzy, aby uniknąć kontrowersji, wpisują kranową wodę wprost do menu, wtedy unikają sporów z klientami, czy woda jest za darmo, czy jednak nie.
Koszty i Oszczędności
Proponowane regulacje to również oszczędności dla konsumentów - jeden litr wody z kranu kosztuje około 1 grosz, tymczasem jeden litr wody w butelce to wydatek rzędu od 1,5 do 3 zł. Oznacza to, że za wodę w butelce możemy przepłacać nawet 300 razy.
Ekologiczny Aspekt
Woda z kranu to nie tylko oszczędność finansowa, ale również sposób na ograniczenie zużycia plastiku i ochronę środowiska. Co roku w Polsce zużywa się ponad 200 tys. ton butelek PET i tylko 50% z nich trafia do recyklingu.
Podsumowanie
Rząd rozważa nowelizację w ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę, która ma zapewnić Polakom możliwość darmowego spożycia wody w lokalach gastronomicznych. Zmiany mają ograniczyć sprzedaż napojów w opakowaniach, co powinno zmniejszyć zużycie tworzyw sztucznych. Nowe przepisy mają wejść w życie w lipcu 2026 roku.
Dzięki temu przedsiębiorcy będą mieli czas na dostosowanie się do regulacji, a klienci - na wyrobienie nawyku korzystania z prawa do darmowej wody w lokalach gastronomicznych.
tags: #woda #kranowa #w #restauracji #przepisy
