Woda Butelkowana: Rozbieżności w Badaniach i Kontrowersje

Szczegóły: Opublikowano: 29. November 2025

Woda jest podstawowym elementem życia, a jej odpowiednie spożycie ma kluczowe znaczenie dla zdrowia i dobrego samopoczucia. W Polsce, podobnie jak w innych krajach, sposób, w jaki ludzie piją wodę, ulega zmianom wraz z upływem czasu. Co trzeci Polak pije zarówno wodę kranową, jak i wodę butelkowaną (32%). Niemal połowa respondentów deklaruje, że pije przede wszystkim wodę butelkowaną (48%), a niemal co piąty badany pije głównie wodę z kranu (18%).

Warto zauważyć, że preferencje te różnią się w zależności od płci i wieku respondentów. 48% badanych woli pić wodę niegazowaną, a 39% gazowaną. Pomimo istnienia kampanii promujących picie wody z kranu, jedynie 24% badanych uważa, że takie kampanie przekonały ich do picia kranówki. Świadomość istnienia takich kampanii była deklarowana przez mniej niż dwie trzecie respondentów. Coraz więcej Polaków korzysta z domowych filtrów do wody pitnej. 42% badanych regularnie korzysta z takich urządzeń, a 19% czasami je używa. Różnice w korzystaniu z filtrów można zaobserwować w zależności od wieku i wykształcenia respondentów.

Wyniki badania pokazują, że spożycie wody w Polsce jest zróżnicowane i zależne od wielu czynników, takich jak wiek, płeć i wykształcenie. Pomimo istnienia kampanii promujących picie wody z kranu, wciąż istnieje grupa osób preferujących wodę butelkowaną.

Obecność Mikroplastików w Wodzie Butelkowanej

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) postanowiła przyjrzeć się potencjalnemu ryzyku związanemu z obecnością plastiku w butelkowanej wodzie pitnej. Badanie będzie poświęcone oddziaływaniu na człowieka tak zwanych mikroplastików - cząsteczek, które są wystarczająco małe, aby mogły zostać połknięte podczas picia wody z butelki.

Inicjatywa zrodziła się po tym, jak odkryto cząsteczki plastiku w wielu znanych markach butelkowanej wody. Wówczas przebadano ponad 250 butelek wody 11 różnych marek kupionych w 9 krajach. Testy zostały przeprowadzone na Uniwersytecie Stanowym w Nowym Jorku w Fredonii przez amerykańską organizację dziennikarską Orb Media.

Przeczytaj także: Gdzie kupić wodę destylowaną?

Używając barwnika o nazwie Nile Red, który wiąże się z pływającymi kawałkami plastiku, profesor Sherri Mason znalazła średnio 10 plastikowych cząsteczek na litr wody, każdy o wielkości większej niż ludzki włos. Odkryła też średnio 314 cząsteczek na litr wody, potencjalnie zakwalifikowanych jako plastik, o średnicy mniejszej niż 100 mikronów.

Spośród wszystkich testowanych butelek wody, tylko 17 nie zawierało żadnych cząstek. 93% butelek zawierało cząsteczki mikroplastików liczone w setkach lub nawet tysiącach. Różnice były spore w zależności od marki ale co ciekawe - wyniki różnych produktów ale w tych samych butelkach, również mocno od siebie odbiegały.

Autorzy badania skontaktowali się z firmami stojącymi za markami. Kilku respondentów zakwestionowało wyniki i wskazało na duże rozbieżności w porównaniu z ich wewnętrznymi badaniami. Powoływano się również na wysoką jakość produktów i brak norm do spełnienia, w związku z zawartością mikroplastików w wodzie butelkowanej (!).

Statystyki dotyczące Plastikowych Butelek

Co minutę sprzedaje się 1 000 000 plastikowych butelek na świecie. To 20 000 butelek co sekundę.
Mniej niż 50% plastikowych butelek jest poddawana recyklingowi.
Żeby wyprodukować plastikową butelkę o pojemności 1,5 litra potrzeba 3 litry wody.
Tylko 7% plastikowych butelek jest przetwarzane na nowe butelki.
W 2016 r. sprzedano 480 bilionów plastikowych butelek, z czego 110 bilionów sprzedał koncern Coca Cola.

Czy Obecność Plastiku w Wodzie Pitnej Szkodzi Człowiekowi?

Na chwilę obecną nie ma dowodów na to, że mikrodrobiny mogą wpływać na ludzkie zdrowie, ale WHO traktuje sprawę poważnie i chce wykonać badania, które dadzą jednoznaczne wyniki - plastik w wodzie to zagrożenie dla ludzkiego organizmu, czy niekoniecznie?

Bruce Gordon, koordynator globalnych prac WHO ds. wody i urządzeń sanitarnych, powiedział BBC News, że kluczowe pytanie brzmi, czy żywotność plastikowych opakowań może mieć wpływ na przedostawanie się do wody cząstek plastiku. "Kiedy myślimy o składzie plastiku, o tym czy mogą w nim występować toksyny, do jakiego stopnia ma on w sobie szkodliwe składniki, co właściwie cząsteczki mogą zrobić z ludzkim ciałem - po prostu nie mamy żadnych badań, które mogłyby dać nam odpowiedzi. Zwykle posługujemy się bliżej nieokreśloną bezpieczną granicą, ale aby ustalić bezpieczny limit, musimy zrozumieć, czy te składniki są niebezpieczne i czy występują w wodzie w stężeniach, które są niebezpieczne."

Przeczytaj także: Inwestycje w Jakość Wody w Proszówkach

Z kolei profesor Mason stwierdziła: "Wiemy, że niektóre ze znalezionych cząsteczek są na tyle duże, że po spożyciu są prawdopodobnie wydalane, ale po drodze mogą uwolnić chemikalia, które mają znany wpływ na zdrowie człowieka. Jednak niektóre z tych cząsteczek są tak niewiarygodnie małe, że mogą przedostać się przez przewód żołądkowo-jelitowy i mieć przez to dostęp do reszty ciała. Nie wiemy, co to oznacza dla narządów i tkanek."

Brytyjska Agencja ds. Standardów Żywności (Food Standards Agency) stwierdziła, że jest mało prawdopodobne, aby poziom mikroplastiku odnotowany w butelkach wody mógł spowodować szkodę, ale dodał, że "oceniłby każdą pojawiającą się informację dotyczącą mikroplastików w żywności i napojach".

Dla Dr Stephanie Wright z King's College Center for Environment and Health, priorytetem jest zrozumienie, na ile jesteśmy narażeni na kontakt z mikroplastikami i co dokładnie dzieje się z naszym ciałem w wyniku ekspozycji. Naukowcy ustalili, że drobne cząstki dwutlenku tytanu mogą przenikać przez wyściółkę jelita. Tak samo może być z tworzywem sztucznym. Nie wiedzą jednak czym to skutkuje. Dr Wright ostrzega: "Cząsteczki mogą pozostawać w komórce odpornościowej w wyściółce jelitowej lub być przekazywane do układu limfatycznego kończącego się w węzłach chłonnych. Istnieje też możliwość, że przenikną do krwioobiegu i będą akumulować się w wątrobie. Są to obce twarde cząstki, których nasz organizm oczywiście będzie chciał się pozbyć, ale nie może, ponieważ tworzywo sztuczne nie jest rozkładalne. To może poważnie zaszkodzić tkance.

Bisfenol A (BPA) i Jego Wpływ na Zdrowie

W dyskusji na temat szkodliwości bisfenolu A, ciągły problem wywołuje kwestia dawki, która jest bezpieczna dla naszych organizmów. I pomimo wielu badań, rozbieżności wśród naukowców są tu spore. Według Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) ekspozycja na niewielkie dawki BPA nie jest niebezpieczna. Jednakże przed 2015 rokiem z raportów EFSA wynikało, że TDI (dzienna tolerowana dawka) dla bisfenolu A wynosi 50 µg/kg masy ciała, a w 2015 roku, po kolejnych wnikliwych analizach, zmieniono wartość tej dawki na 4 µg/kg masy ciała.

Jednak jak sugerują liczne badania (m.in. przeprowadzone w USA i Kanadzie), już ekspozycja rzędu 0,025 µg/kg masy ciała powoduje trwałe zmiany w narządach płciowych u rozwijającego się płodu i zmiany w tkance piersiowej u myszy. Naukowcy tłumaczą to faktem, że ludzie (tak jak i wszystkie pozostałe zwierzęta) rozwinęli na drodze ewolucji wrażliwość nawet na najmniejsze ilości hormonów (i tym samym chemikaliów imitujących ich działanie). Po prostu różne dawki - wywołują różne reakcje i stymulują, w zależności od stężenia, różne geny. I jeśli mamy do czynienia z wysokimi dawkami - substancje te są bardzo toksyczne i mogą powodować silne zatrucie, zaś przy niskich dawkach, wywołują długotrwałe zaburzenia i choroby, które mogą uaktywnić się dopiero po wielu latach od narażenia.

Przeczytaj także: Woda mineralna Józef: Zalety

Konsekwencje faktu, iż tak niskie dawki BPA powodują tak istotne negatywne skutki hormonalne, są bardzo poważne i według wielu badaczy sugerują, że tak naprawdę nie da się ustalić bezpiecznego poziomu ekspozycji naszych organizmów na BPA. Związki BPA są wykorzystywane powszechnie przy produkcji przedmiotów codziennego użytku, co sprawia, że praktycznie na każdym kroku możemy mieć z nimi styczność.

Najwięcej bisfenolu jest w powłoce wewnętrznej metalowych puszek do przechowywania żywności (mają zapobiegać jej kontaktowi z metalem), w plastikowych butelkach i pojemnikach, płytach CD i DVD i elektronice. BPA znajduje się również na powierzchni papieru wykorzystywanego do drukarek termicznych (stosuje się je np. do drukowania paragonów, w związku z czym zauważono podwyższone stężenie tej substancji w organizmach kasjerek i kasjerów). Bisfenol można znaleźć także w dezodorantach, perfumach i szamponach, w lekach, zabawkach i plastikowych naczyniach.

Obecnie na polskim rynku możemy spotkać się z produktami, które oznaczone są informacją „BPA FREE”. Butelki na napoje, wodę, soki, słoiki do masła orzechowego, butelki na olej spożywczy, tacki do piekarnika i kuchenki mikrofalowej, tacki na jedzenie, opakowania na detergenty i kosmetyki.

Rodzaje Plastików i Ich Bezpieczeństwo

Poniżej przedstawiono zestawienie różnych rodzajów plastików używanych do produkcji opakowań oraz ich potencjalny wpływ na zdrowie:

Oznaczenie	Nazwa	Zastosowanie	Bezpieczeństwo
1 PET	Poli(tereftalan etylenu)	Butelki na napoje, wodę, soki, słoiki do masła orzechowego, butelki na olej spożywczy, tacki do piekarnika i kuchenki mikrofalowej, tacki na jedzenie, opakowania na detergenty i kosmetyki	Relatywnie bezpieczna odmiana plastiku. Nie zawiera BPA, ale przy produkcji PET jako katalizatora wykorzystuje się rakotwórczy pierwiastek antymon, nad którym trwają badania czy może migrować z opakowania do napojów i żywności.
2 HDPE	Polietylen o dużej gęstości	Dzbanki na mleko, sok i wodę, butelki na detergenty i kosmetyki, plastikowe torby, kubeczki na jogurty, foliowe torebki w pudełkach z płatkami śniadaniowymi.	Bezpieczna odmiana plastiku. Nie zawiera BPA.
4 LDPE	Polietylen o małej gęstości	Butelki na wodę i olej, butelki na detergenty, kosmetyki oraz płyny do płukania ust, opakowania na wynos, folia plastikowa.	Bezpieczna odmiana plastiku. Nie zawiera BPA.
3 PVC	Poli(chlorek winylu)	Torby na zakupy, pokrywki na pojemniki, folia plastikowa, worki na śmieci, pojemniki do przechowywania jedzenia, wewnętrzna powłoka w kartonach na mleko, plastikowe kubki do napojów, opakowania mrożonek, plastikowe butelki.	Unikać! Może zawierać i wydzielać całą gamę związków chemicznych, w tym BPA, ołów, ftalany, dioksyny, rtęć i kadm.
5 PP	Polipropylen	Pojemniki na margarynę, jogurty, syropy i inne produkty spożywcze, pojemniki do jedzenia kupowanego na wynos, słomki do picia, pojemniki z matowego plastiku, nakrętki na butelki, buteleczki na lekarstwa.	Bezpieczna odmiana plastiku. Nie zawiera BPA.
6 PS	Polistyren	Jednorazowe kubki, talerze, miski i sztućce, pojemniki do jedzenia na wynos, pojemniki na jogurty, tacki do mięsa, pojemniki na jajka, pojemniki na żywność wykonane z plastikowej pianki.	Unikać! Może wydzielać styren, toksynę atakującą mózg i układ nerwowy, której szkodliwy wpływ na czerwone krwinki, wątrobę, nerki i żołądek potwierdzono w badaniach na zwierzętach.
7 PC i inne	Poliwęglany i inne	Duże baniaki na wodę, dzbanki do mleka, butelki dla niemowląt, kubki z dziubkiem dla dzieci, butelki na wodę wielokrotnego użytku, butelki na sok z owoców cytrusowych, powłoki ochronne w puszkach, torby/rękawy do pieczenia w piekarniku.	Unikać! Plastik poliwęglanowy wytwarza się przy użyciu bisfenolu A i związek ten może wydzielać się z produktu, zwłaszcza pod wpływem wysokiej temperatury. BPA to środek powodujący zaburzenia hormonalne, otyłość, częste poronienia, obniżenie liczby plemników.

tags: #woda #butelkowana #rozbieżności #badania