Wilgotność Względna Stolarki Okiennej: Norma i Wpływ na Budynek
- Szczegóły
Szczelność przegród budowlanych oraz ich połączeń jest istotną cechą każdego budynku. Wysoka szczelność w sposób zasadniczy ogranicza straty ciepła, eliminuje zagrożenia wynikające z zawilgocenia przegród oraz umożliwia właściwe działanie systemom wentylacji budynków.
Okna i drzwi są istotnymi, z zakresu szczelności całego budynku, elementami przegród budowlanych. Jedną z najważniejszych właściwości okien i drzwi jest przepuszczalność powietrza, która ściśle zależy od ich szczelności. Im większa szczelność tych wyrobów, tym mniejsza jest przepuszczalność powietrza i odwrotnie.
Z właściwością tą zawiązane są także inne istotne cechy wyrobów otworowych, jak izolacyjność akustyczna i termiczna, które decydują o walorach użytkowych tych wyrobów. Zmiany te mogą być większe lub mniejsze (zależy to od rodzaju konstrukcji i materiałów, z których wykonano poszczególne elementy okien lub drzwi) i wynikają z odkształceń wywołanych oddziaływaniem na wyrób temperatury oraz wilgoci z powietrza wewnętrznego i zewnętrznego.
Wpływ czynników klimatycznych na właściwości funkcjonalno- użytkowe okien i drzwi określany jest m.in. Przepuszczalność powietrza definiowana jest jako wielkość przepływu powietrza przez zamknięte i zamocowane okno lub drzwi, spowodowanego różnicą ciśnień po stronie zewnętrznej i wewnętrznej wyrobów.
Wentylacja a Wilgotność w Pomieszczeniach
Prawidłowa wentylacja pomieszczeń budynków jest podstawowym warunkiem komfortu, jaki jest oczekiwany przez użytkowników. Stały dopływ w niezbędnej ilości świeżego powietrza, stanowi konieczny warunek dla stworzenia właściwego mikroklimatu pomieszczeń. Niedocenianie zagadnień prawidłowej wentylacji działa niekorzystnie na stan techniczny pomieszczeń i może mieć negatywny wpływ na zdrowie przebywających w nich ludzi.
Przeczytaj także: Poradnik: walka z wilgocią w mieszkaniu
W przeważającej części budynków w Polsce występował tylko jeden system wentylacji - naturalnej/ grawitacyjnej, w którym napływ świeżego powietrza odbywa się przez nieszczelności okien i drzwi. Cyrkulacja, a zwłaszcza usuwanie zużytego powietrza, następuje w sposób naturalny przez wywiewną kratkę wentylacyjną, umieszczoną zazwyczaj w kuchni, łazience i ubikacji.
Jednak już od końca lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku są produkowane i montowane w budynkach w Polsce okna i drzwi charakteryzujące się dużą szczelnością. W tej sytuacji stosować należy okna o kontrolowanej szczelności, gdyż powietrze w pomieszczeniach zamkniętych ulega zużyciu w wyniku oddziaływania różnych czynników, związanych z funkcją i wyposażeniem tych pomieszczeń.
Powstaje wilgoć spowodowana przez oddychanie oraz parę wodną, wynikającą z gotowania, suszenia, kąpieli itp. Prowadzi to do zamakania ścian i innych elementów budynku oraz wyposażenia pomieszczeń.
Przedstawione powyżej fakty dowodzą, że wentylacja pomieszczeń polegająca na usuwaniu zużytego powietrza i wprowadzaniu świeżego, jest działaniem koniecznym i niezbędnym. Do zaistnienia tej wymiany nieodzowne jest zadziałanie odpowiednich czynników atmosferycznych w postaci wiatru, różnicy temperatur i ciśnień.
Przy stosowaniu wentylacji naturalnej, czyli grawitacyjnej, warunki te wynikają z różnicy gęstości zimnego powietrza, czyli świeżego napływającego z zewnątrz, oraz ciepłego zgromadzonego w pomieszczeniu. Ciepłe powietrze uchodzi z pomieszczenia stosownymi przewodami wentylacyjnymi, wypychane zimnym, wpływającym głównie przez nieszczelności okien i drzwi.
Przeczytaj także: Wakacje w Bodrum
Wentylacja pomieszczeń jest także możliwa poprzez otwarcie okna. Uchylenie jednak nawet małego skrzydła okiennego powoduje, że powierzchnia przelotu powietrza jest dużo większa od wymaganej.
Z powyższych rozważań wynika, że warunkiem skutecznej wentylacji jest właściwa cyrkulacja powietrza w pomieszczeniach. Świeże powietrze powinno małym, kontrolowanym strumieniem, w sposób nieustanny napływać do pomieszczeń budynku.
Przepisy Dotyczące Szczelności i Wentylacji
Przepisem, który w sposób obowiązujący określa wymagania dotyczące polskiego budownictwa jest rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, opublikowane w Dzienniku Ustaw Nr 75 z 2002 r.wraz z późniejszymi zmianami.
Zagadnieniom wentylacji poświęcony jest rozdział 6 („Wentylacja i klimatyzacja”) ujęty w Dziale IV „Wyposażenie techniczne budynków”. Problematyka odnosząca się do szczelności na przenikanie powietrza jest z kolei zawarta w załączniku pt.
Dodać tutaj należy, że w obowiązującej do końca 2013 r. „wersji” rozporządzenia, szczelność dla otwieranych okien i drzwi balkonowych określana jest współczynnikiem infiltracji powietrza, który definiuje się jako „ilość powietrza przenikająca w ciągu 1 h przez 1 m szczeliny okna lub drzwi balkonowych przy różnicy ciśnień 1 daPa [m3/(m·h·daPa2/3)]”.
Przeczytaj także: Poradnik pomiaru wilgotności
Podstawowa norma dotycząca drzwi i okien tj. PN-EN 14351-1 :2006+A1:2010 Okna i drzwi. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności wskazuje normę PN-EN 12207:2001 jako właściwą dla określania przepuszczalności powietrza wyrobów otworowych.
W normie tej występuje parametr zwany „przepuszczalnością odniesienia” i jest to przepuszczalność powietrza odniesiona do powierzchni całkowitej i długości linii stykowej otworu, określana przy ciśnieniu równym 100 Pa, a klasyfikacja oparta jest na porównaniu przepuszczalności powietrza badanej próbki.
Wymagania ww. zharmonizowanej normy wyrobu i wynikająca z niej klasyfikacja, która powinna być przedstawiona na etykiecie i w deklaracji zgodności wyrobu, różnią się od wymagań obowiązującego w Polsce rozporządzenia. Rozbieżność ta zostanie usunięta rozporządzeniem Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 5 lipca 2013 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, opublikowanym w Dzienniku Ustaw z dnia 13.08.2013 r.
W zmienionych warunkach technicznych, które obowiązywać będą od 1 stycznia 2014 r., szczelność na przenikanie powietrza okien i drzwi balkonowych określana jest zgodnie z normą dotyczącą przepuszczalności powietrza.
Najistotniejsze wymagania odnoszące się do wentylacji związanej ze szczelnością okien i drzwi oraz do samej szczelności na przenikanie powietrza, ujęte w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. wraz ze zmianami, w tym z dnia 5 lipca 2013 r. przedstawiono poniżej.
§ 147.1. Wentylacja i klimatyzacja powinny zapewnić odpowiednią jakość środowiska wewnętrznego, w tym wielkość wymiany powietrza, jego czystość, temperaturę, wilgotność względną, prędkość ruchu w pomieszczeniu, przy zachowaniu przepisów odrębnych i wymagań Polskich Norm dotyczących wentylacji, a także warunków bezpieczeństwa pożarowego i wymagań akustycznych określonych w rozporządzeniu.
§ 149.1. Strumień powietrza zewnętrznego doprowadzonego do pomieszczeń nie będących pomieszczeniami pracy, powinien odpowiadać wymaganiom Polskiej Normy dotyczącej wentylacji, przy czym w mieszkaniach strumień ten powinien wynikać z wielkości strumienia powietrza wywiewanego, lecz być nie mniejszy niż 20 m3/h na osobę przewidywaną na pobyt stały w projekcie budowlanym.
§ 155.1. W budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego, oświaty, wychowania, opieki zdrowotnej i opieki społecznej, a także w pomieszczeniach biurowych przeznaczonych na pobyt ludzi, nie wyposażonych w wentylację mechaniczną lub klimatyzację, okna w celu okresowego przewietrzania, powinny mieć konstrukcję umożliwiającą otwieranie co najmniej 50% powierzchni wymaganej zgodnie z §57 (dotyczy oświetlenia i nasłonecznienia pomieszczeń) dla danego pomieszczenia.
§ 155.3. W przypadku zastosowania w pomieszczeniach innego rodzaju wentylacji niż wentylacja nawiewna lub nawiewno-wywiewna, dopływ powietrza zewnętrznego, w ilości niezbędnej dla potrzeb wentylacyjnych, należy zapewnić przez urządzenia nawiewne umieszczone w oknach, drzwiach balkonowych lub innych częściach przegród zewnętrznych.
§ 155.4. Urządzenia nawiewne, o których mowa w ust. 3, powinny być stosowane zgodnie z wymaganiami określonymi w Polskiej Normie dotyczącej wentylacji w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej.
Jak już w niniejszej publikacji wspomniano, rozporządzenie w sprawie warunków technicznych zawiera załącznik pt. Wymagania izolacyjności cieplnej i inne wymagania związane z oszczędnością energii, w skład którego wchodzi p. 2.3. „Szczelność na przenikanie powietrza”, o poniższej treści (obowiązującej od 1 stycznia 2014 r.) odnoszącej się do okien i drzwi:
2.3.1. W budynku mieszkalnym, zamieszkania zbiorowego, użyteczności publicznej i produkcyjnym przegrody zewnętrzne nieprzezroczyste, złącza między przegrodami i częściami przegród (między innymi połączenia stropodachów lub dachów ze ścianami zewnętrznymi), przejścia elementów instalacji (takie jak kanały instalacji wentylacyjnej i spalinowej przez przegrody zewnętrzne) oraz połączenia okien z ościeżami należy projektować i wykonywać pod kątem osiągnięcia ich całkowitej szczelności na przenikanie powietrza.
2.3.2. W budynkach niskich (do 12 m lub 4 kondygnacji), średniowysokich (do 25 m lub 9 kondygnacji) i wysokich (do 55 m lub 18 kondygnacji) przepuszczalność powietrza dla okien i drzwi balkonowych przy ciśnieniu równym 100 Pa wynosi nie więcej niż 2,25 m3/(m·h) w odniesieniu do długości linii stykowej lub 9 m3/(m2·h) w odniesieniu do pola powierzchni, co odpowiada klasie 3 Polskiej Normy dotyczącej przepuszczalności powietrza okien i drzwi.
Wymagania Wynikające z Norm
Norma Wyrobu
Zharmonizowana norma wyrobu dotycząca okien i drzwi tj. PN-EN 14351-1:2006+A1:2010 obejmuje m.in. Przepuszczalność powietrzaW normie podano, że przepuszczalność powietrza określa się na podstawie dwóch badań, przeprowadzonych według zasad wynikających z przedstawionej już normy PN-EN 1026:2001 . Jedno badanie odbywa się przy zastosowaniu dodatnich ciśnień próbnych, a drugie z ujemnymi ciśnieniami próbnymi.
Badanie przepuszczalności powietrza dla zestawów okienno-drzwiowych powinno być przeprowadzane na zestawie lub na jego poszczególnych elementach.
Wentylacja
W odniesieniu do wentylacji norma wyrobu podaje, że urządzenia do przepływu powietrza zintegrowane z oknem lub drzwiami zewnętrznymi powinny być badane według normy PN-EN 13141-1:2006 Wentylacja budynków. Badanie właściwości elementów/wyrobów do wentylacji mieszkań. do przepływu powietrza montowane w przegrodach zewnętrznych i wewnętrznych.
Normy Dotyczące Przepuszczalności Powietrza
Norma PN-EN 1026:2001
Norma PN-EN 1026:2001 przedstawia tradycyjną metodę badawczą, przeznaczoną do określania przepuszczalności powietrza kompletnych zespołów okiennych i drzwiowych wykonanych z dowolnych materiałów, poddanych dodatnim lub ujemnym ciśnieniom próbnym. Próbkę należy zamocować w otwartej komorze badawczej, tak jak do zamierzonego zastosowania, bez jakichkolwiek skręceń lub ugięć, mogących wpływać na wyniki badań. Ponadto próbka powinna być w pełni zdatna do działania oraz w stanie oczyszczonym, z suchymi powierzchniami.
Komora badawcza powinna być tak skonstruowana, aby mogła wytrzymać ciśnienie próbne bez odkształcenia się w stopniu, który mógłby wpłynąć na wyniki badań. Procedura badawcza przewiduje, że ciśnienie próbne należy przykładać zwiększając skokowo co 50 Pa do wartości 300 Pa, a powyżej - zwiększając co 150 Pa.
Norma PN-EN 12207:2001
Norma PN-EN 12207:2001 podaje klasyfikację wyników badań całkowicie zmontowanych okien i drzwi, wykonanych z dowolnego materiału, a przebadanych zgodnie z zasadami podanymi w normie PN-EN 1026:2001. W klasyfikacji odniesionej do powierzchni, wartość całkowitej przepuszczalności powietrza przez badaną próbkę, mierzonej zgodnie z normą PN-EN 1026:2001, jest dzielona przez powierzchnię całkowitą, a wynik podaje się w m3/(h·m2). Z kolei w klasyfikacji odniesionej do długości linii stykowej, wartość całkowitej przepuszczalności powietrza przez badaną próbkę, mierzoną zgodnie z ww.
Przepuszczalność powietrza odniesiona do powierzchni całkowitej i długości linii stykowej otworu określana jest przy ciśnieniu równym 100 Pa. Dla innych wartości ciśnienia używa się stosownego równania przedstawionego w normie.
Jeżeli klasyfikacja próbki (badane okno lub drzwi) odniesionej do powierzchni całkowitej i długości linii stykowej otworu: - wskazuje tę samą klasę, wówczas próbka powinna zostać zaklasyfikowana do jednej i tej samej klasy, - wskazuje dwie klasy sąsiednie, wówczas próbka powinna być zaklasyfikowana do korzystniejszej klasy tj.
Normy Dotyczące Wentylacji
Podstawową normą dotyczącą projektowania i wykonywania urządzeń wentylacyjnych, wymienioną w załączniku dotyczącym wykazu Polskich Norm powołanych w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki, jest norma PN-B-03430:1983 Wentylacja w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej.
Wymagania wraz ze zmianą z lutego 2000 r. zawartą w normie PN-B-03430:1983/Az3:2000. Dopływ świeżego powietrza do pokojów mieszkalnych oraz kuchni z oknem zewnętrznym powinien być zapewniony w następujący sposób:
- Przez otwory nawiewne wentylacji mechanicznej.
W odniesieniu do drzwi instalowanych w budynkach mieszkalnych, norma zawiera następujące postanowienia: - powietrze z pokojów mieszkalnych powinno być odprowadzane przez otwory wyrównawcze umieszczone ponad drzwiami lub w ich górnej części albo przez otwory wywiewne. Dopuszczalne jest odprowadzanie powietrza przez szczeliny pomiędzy dolną krawędzią drzwi a podłogą.
Budynki Zamieszkania Zbiorowego
Podstawowym wymaganiem dla tego typu budynków jest zapewnienie strumienia objętości powietrza wentylacyjnego wielkości co najmniej: - dla pokojów mieszkalnych i sypialnych - 20 m3/h dla każdego mieszkańca, lecz nie mniej niż jedna wymiana na godzinę, - dla pokojów zbiorowego przebywania ludzi, jak świetlice, pokoje nauki, jadalnie itp.
Mikrowentylacja i Urządzenia Wentylacyjne
Mikrowentylacja
Mikrowentylacja jest rozwiązaniem umożliwiającym rozszczelnienie okna poprzez zluzowanie uszczelki, co zapewnia wymianę powietrza w pomieszczeniu.
Najczęściej stosowanym sposobem tego rodzaju wentylacji jest tzw. mikrouchylenie skrzydła okiennego, które nie jest całkowicie domknięte (szczelina wynosi około 5 mm), przy położeniu klamki pod kątem 45°. Dodać należy, że konstrukcja okuć nie pozwala na samoczynne otwarcie okna nawet przy dużym parciu wiatru.
Mikrowentylację zapewniają także tzw. rygle okienne, montowane w miejscu klamki okna wyposażonego w kompatybilne okucia. Rygiel ma metalową obudowę z zainstalowanym panelem dotykowym, służącym do ręcznego sterowania funkcjami urządzenia, choć są również rozwiązania automatyczne, włącznie ze sterowaniem przy pomocy pilota.
Urządzenia Wentylacyjne
Najskuteczniejszą metodą doprowadzenia właściwej ilości powietrza...
Jednym z często zgłaszanych problemów jest pojawienie się skroplin wody na powierzchni stalowych drzwi zewnętrznych, ościeżnicach stalowych oraz na szybach okien od strony wewnętrznej pomieszczeń. Dotyczy to głównie okresów zimowych, kiedy to następują spadki temperatur na zewnątrz, a tym samym wewnątrz pomieszczeń.
Towarzyszyć może także temu oszronienie lub wręcz pojawianie się lodu na wewnętrznej powierzchni drzwi i okien - szczególnie na szybach i przy listwach przyszybowych oraz ościeżnicach i innych elementach metalowych. Może to powodować niszczenie powierzchni lakierniczej, odbarwiania i powstawanie niejednokrotnie pleśni.
Niektórzy klienci zgłaszają z tego tytułu reklamację nie zdając sobie sprawy z tego, że przyczyna tego stanu rzeczy nie tkwi w wadzie drzwi czy okien, lecz w nieprawidłowej wentylacji w ich własnym domu.
Wyraszanie się pary wodnej na wewnętrznej stronie szyby oraz powierzchni drzwi jest zjawiskiem, które ma miejsce gdy wewnątrz pomieszczenia panuje duża wilgotność powietrza oraz występuje duża różnica temperatur, wewnętrznej i zewnętrznej.
Zjawisko to jest określane mianem „punktu rosy” tzn. temperatury, przy której rozpoczyna się proces skraplania pary wodnej zawartej w powietrzu osiągając na skutek schładzania stan nasycenia (przy zastanym składzie i ciśnieniu powietrza), a poniżej tej temperatury staje się przesycona i skrapla się.
tags: #wilgotność #względna #stolarki #okiennej #norma
