Wilgotność w jamie ustnej: przyczyny, objawy i sposoby leczenia kserostomii
- Szczegóły
Nieprzyjemne uczucie suchości w ustach może mieć wiele przyczyn i zwykle nasila się wraz z wiekiem. To uciążliwe wrażenie braku śliny wiąże się nie tylko z dyskomfortem, ale może powodować także poważniejsze schorzenia w obrębie jamy ustnej. Jakie są przyczyny i objawy kserostomii?
Czym jest kserostomia?
Suchość jamy ustnej, czyli kserostomia, to stan charakteryzujący się brakiem odpowiedniej ilości śliny w błonach śluzowych jamy ustnej. Powstaje na skutek zmniejszenia jej wydzielania przez gruczoły ślinowe. Może to być spowodowane różnymi czynnikami, takimi jak starzenie się organizmu, choroby ogólnoustrojowe, czy terapia wielolekowa. Kserostomia może występować jako niezależna jednostka chorobowa lub jako objaw innych schorzeń ogólnoustrojowych. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z tzw. kserostomią prawdziwą, która jest wynikiem obniżenia funkcji gruczołów ślinowych. Kserostomia rzekoma to stan, w którym pacjenci odczuwają subiektywne uczucie suchości i pieczenia w jamie ustnej, mimo że ich ślinianki funkcjonują prawidłowo i nie występują żadne widoczne objawy kliniczne.
Przyczyny suchości w ustach
Suchość w ustach i nieprawidłowa praca gruczołów ślinowych mogą być spowodowane przez wiele różnych czynników:
- Choroby ogólnoustrojowe: cukrzyca, nadczynność tarczycy, sarkoidoza, amyloidoza, oraz choroby związane z niedoborem żelaza i witamin z grupy B.
- Terapie lekowe: wielolekowa terapia, w tym stosowanie leków moczopędnych, niektórych leków przeciwdepresyjnych, przeciwhistaminowych, neuroleptyków, chemioterapeutyków, antybiotyków, cytostatyków i wielu innych może powodować suchość w ustach.
- Radioterapia: szczególnie w obrębie głowy i szyi znacząco wpływa na skład śliny.
- Czynniki miejscowe: oddychanie przez usta, palenie tytoniu oraz użytkowanie całkowitych protez zębowych.
- Stany emocjonalne i choroby psychiczne: schizofrenia, depresja oraz stany lękowe.
- Wiek: wraz z wiekiem zmniejsza się funkcja ślinianek.
- Odwodnienie: niedostateczne nawodnienie organizmu jest częstą przyczyną kserostomii.
- Uszkodzenia i urazy: szczególnie w obrębie ślinianek oraz uszkodzenia nerwów czaszkowych mogą zaburzać produkcję śliny.
- Suche powietrze: zbyt niska wilgotność powietrza może prowadzić do przesuszenia błon śluzowych jamy ustnej i gardła.
Objawy kserostomii
Kserostomia objawia się różnorodnymi dolegliwościami, które mogą znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie i samopoczucie pacjentów:
- Uczucie szorstkości oraz pieczenia w gardle.
- Trudności w przełykaniu, szczególnie suchych pokarmów.
- Suchy, uporczywy kaszel.
- Zwiększone pragnienie.
- Chrypka.
- Trudności w mówieniu.
- Zmniejszona percepcja smaków.
Jeśli ilość śliny bez stymulacji wynosi poniżej 0,1 ml/min lub po stymulacji poniżej 0,2 ml/min, może to wskazywać na kserostomię. Dodatkowo Inwentarz Kserostomii ocenia uczucie suchości w jamie ustnej; zmiana o 6 lub więcej punktów może wskazywać na ten problem.
Przeczytaj także: Poradnik: walka z wilgocią w mieszkaniu
Skutki długotrwałej suchości w ustach
Co oznacza suchość w ustach w kontekście długoterminowym? Brak odpowiedniej ilości śliny w jamie ustnej może prowadzić do licznych problemów zdrowotnych i znacząco obniżać komfort życia. Ślina wpływa na utrzymanie zdrowia jamy ustnej, ponieważ nawilża błony śluzowe, wspomaga procesy trawienne oraz chroni przed rozwojem próchnicy i infekcjami. Jej niedobór powoduje, że te funkcje są zaburzone.
Leczenie suchości w ustach
Jeśli suchość jest spowodowana przez leki, skuteczna może być modyfikacja terapii. W leczeniu przyczynowym stosuje się także preparaty z witaminą A, witaminy z grupy B i żelazo. W leczeniu objawowym sprawdzają się produkty z apteki z tzw. sztuczną śliną, zmiana diety i nawyków, a także domowe sposoby.
Preparaty apteczne
Objawy suchości w ustach można zniwelować za pomocą preparatów dostępnych w aptece:
- Płyny do płukania jamy ustnej: mogą zawierać chlorheksydynę i fluor, które pomagają zapobiegać infekcjom bakteryjnym i próchnicy.
- Pasty do zębów: specjalne pasty zawierają fluor i łagodne środki przeciwbakteryjne, które chronią delikatną śluzówkę i zęby. Pasta do zębów powinna być bez detergentów, aby nie podrażniać śluzówki.
- Żele i płyny do jamy ustnej: preparaty na bazie karboksymetylocelulozy stymulują naturalne wydzielanie śliny, zmniejszają uczucie suchości i ryzyko infekcji grzybiczych. Żele z fluorem i inne nawilżające produkty mogą być stosowane do codziennej pielęgnacji.
- Sztuczna ślina: najczęściej jest to mieszanka wody, ksylitolu, glicerolu i kwasu hialuronowego z innymi składnikami. Jest substytutem śliny, który przynosi ulgę w suchości jamy ustnej.
- Tabletki do ssania: w aptekach znajduje się szeroki wybór tabletek do ssania, których składniki wykazują właściwości nawilżające i powlekające. Mogą pomóc złagodzić objawy, bo już sam odruch ssania może stymulować produkcję śliny.
Domowe sposoby
Aby złagodzić suchość w ustach i gardle, można wypróbować kilka domowych metod. Warto stosować bezcukrowe cukierki do ssania oraz gumy do żucia, które pomagają stymulować wydzielanie śliny. Korzystne są także zmiany w diecie - należy unikać ostrych i gorących potraw oraz napojów, które mogą dodatkowo podrażniać śluzówkę. Pamiętaj także o poprawie jakości powietrza w pomieszczeniach.
Higiena jamy ustnej
Higiena jamy ustnej jest bardzo ważnym aspektem w zapobieganiu i leczeniu suchości jamy ustnej. Regularne czyszczenie zębów i języka miękką szczoteczką oraz używanie past zawierających fluor i łagodne środki przeciwbakteryjne pomagają chronić śluzówkę i zapobiegać próchnicy. Osoby z protezami dentystycznymi powinny je dezynfekować, aby uniknąć infekcji. Ważne są także regularne kontrole stomatologiczne i diagnostyka chorób jamy ustnej, gdy występują jakiekolwiek niepokojące objawy.
Przeczytaj także: Wakacje w Bodrum
Kiedy skonsultować się z lekarzem?
W przypadku długotrwałej lub nawracającej suchości w gardle, która nie ustępuje pomimo stosowania domowych metod, warto skonsultować się z lekarzem. Suchość gardła może być objawem poważniejszych schorzeń, takich jak cukrzyca, choroby tarczycy, czy zaburzenia pracy gruczołów ślinowych. Konsultacja lekarska jest szczególnie ważna, gdy towarzyszą jej inne objawy, takie jak ból, trudności w przełykaniu czy problemy z mówieniem.
Podsumowanie
Suchość w jamie ustnej, choć często spotykana u jest osób starszych, nie dotyczy wyłącznie tej grupy wiekowej. Kserostomia może wystąpić także u młodszych pacjentów, w tym tych po przeszczepach narządów oraz osób leczonych w poradniach specjalistycznych. Problemy te mogą być skutkiem zarówno starzenia się organizmu, jak i chorób ogólnoustrojowych oraz terapii wielolekowej. Warto zauważyć, że częstość występowania suchości jamy ustnej w populacji ogólnej waha się między 12,7% a 27,3%, obejmując osoby w różnych grupach wiekowych.
Przeczytaj także: Poradnik pomiaru wilgotności
tags: #wilgotność #w #jamie #ustnej #przyczyny
