Wilgotność Gleby w Polsce: Wskaźniki i Normy

Szczegóły: Opublikowano: 25. November 2025

Od lutego w niemal całej Polsce obserwuje się suszę i niedobór wody, spowodowane bezśnieżną zimą, anomaliami termicznymi, brakiem wiosennych deszczy, zaburzeniem wegetacji oraz nałożeniem się efektów z poprzednich lat. Kluczem do rozwiązania problemu jest również każdy z nas, a stosowne rozwiązania systemowe trzeba wdrażać w tempie ekspresowym. Samorządy muszą szukać szybkich i prostych rozwiązań retencyjnych.

IMGW-PIB monitoruje i analizuje zjawisko suszy od wielu lat. W tym roku ruszyła platforma informacyjna stopsuszy.imgw.pl, gdzie można znaleźć wszystkie dane i parametry związane ze stanem wód w Polsce.

Jako jedyni w kraju, analizujemy zdjęcia z satelitów Metop, badając wilgotność gleby w warstwie powierzchniowej w modelu ECMWF H-TESSEL Land Surface. W pierwszej dekadzie kwietnia zanotowano istotny spadek wilgotności gleby w warstwie 7-28 cm, a następnie w głębszej warstwie korzeniowej (28-100 cm), choć tu wskaźnik wilgotności waha się w granicach 30-50% w zależności od regionu.

Susza Glebowa w Polsce: Analiza z Lat 2015-2020

Z narastającym problemem suszy glebowej mamy do czynienia od 5 lat. Proces nadmiernego przesychania gleby, zarówno w płytkiej, jak i głębszej warstwie korzeniowej, obserwowano w każdym sezonie w latach 2015-2020.

2015: Płytsza warstwa korzeniowa (7-28 cm) zaczęła wysychać w połowie kwietnia, a pod koniec miesiąca zjawisko to objęło również głębszą warstwę korzeniową (28-100 cm), szczególnie w południowo-zachodnich regionach kraju. Najniższe wartości wskaźnika wilgotności gleby odnotowano w sierpniu, a na terenie prawie całego kraju spadł on do poziomu 20-30%.
2016: Pierwsze symptomy suszy glebowej zaobserwowano na przełomie kwietnia i maja. Zaczęła wówczas spadać wilgotność w płytszej warstwie korzeniowej, szczególnie w Polsce zachodniej. We wrześniu ponownie doszło do bardzo istotnego przesuszenia całego profilu glebowego.
2017: Utrzymujące się w lutym i marcu opady deszczu, spowodowały, że w ostatnich dniach marca w całej Polsce nasycenie wodą warstwy 7-28 cm wynosiło 50-80%. Pod koniec maja zaczęła ona spadać i w czerwcu odnotowaliśmy suszę glebową, szczególnie w pasie nizin. Wysokie opady atmosferyczne we wrześniu i październiku spowodowały znaczny wzrost wilgotności gleby w całym kraju.
2018: Okres wegetacyjny był nadzwyczajnie ciepły, a od kwietnia do września w całym kraju występowały opady atmosferyczne niższe lub znacznie niższe od przeciętnej z wielolecia. Pod koniec maja wskaźnik wilgotności gleby w całym profilu glebowym spadł poniżej 40%, a na zachodzie kraju miejscami poniżej 25%.
2019: Od ostatniej dekady marca zaczęto obserwować niedobór opadów, który przeciągnął się na cały kwiecień i spowodował, że miesiąc ten był suchy prawie w całej Polsce. Tymczasem warunki pogodowe w maju, który był najwilgotniejszym miesiącem roku, zmienił sytuację na większości obszaru kraju. Profil glebowy zaczął gwałtownie przesychać i bardzo szybko powróciła susza glebowa, która w wyniku niedoborów opadów przeciągnęła się na cały lipiec i sierpień.

Wskaźnik wilgotności gleby wskazuje na drastycznie niską wilgotność gleby w strefie korzeniowej przez większą część okresu wegetacyjnego 2018 r., szczególnie w powiatach województwa lubuskiego, wielkopolskiego i północnej części dolnośląskiego.

Przeczytaj także: Poradnik: walka z wilgocią w mieszkaniu

Działania na Rzecz Poprawy Retencji Wody

W zeszłym roku rząd przyjął założenia do Programu Rozwoju Retencji. To pierwszy w historii ogólnopolski i kompleksowy plan zwiększenia współczynnika retencji wody w Polsce z obecnych 6,5% do 15% w 2027 roku. Realizacja programu to w sumie 94 inwestycje wodne warte ponad 12 mld złotych.

W tym roku, w ramach projektu Stop Suszy, ruszyły przetargi inwestycyjne retencji korytowej na terenach rolniczych, a przeznaczona kwota wynosi 154,7 mln zł (645 zadań inwestycyjnych ze szczególnym uwzględnieniem regionów najbardziej zagrożonych suszą). Tylko w tym roku dodatkowe 60 mln zł skierowano na nowatorski program kształtowania zasobów wodnych na terenach rolniczych w regionach najbardziej zagrożonych suszą rolniczą.

W lutym 2020 r. IMGW-PIB opracowało, we współpracy z MGMiŻŚ oraz PGW Wody Polskie, specjalna platformę internetową stopsuszy.imgw.pl. W jednym miejscu znajdują się wszystkie dane i analizy służące do monitorowania stanu wód i sytuacji hydrologicznej w całym kraju. Serwis działa 24/7 przez cały rok, a dane prezentowane są w czasie rzeczywistym.

Susza Rolnicza w 2025 roku

Drugi raport Systemu Monitoringu Suszy obejmuje analizę wartości klimatycznego bilansu wodnego (KBW) za okres od 1 kwietnia do 31 maja 2025 roku. Szczególnie niekorzystny był przebieg warunków opadowych w poprzednich miesiącach - w marcu suma opadów wyniosła jedynie około 15%, a w kwietniu 20% normy wieloletniej.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 kwietnia 2019 r. w sprawie wartości klimatycznego bilansu wodnego dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb, oznaczających wystąpienie suszy, stwierdzono zagrożenie dla upraw: zbóż jarych, zbóż ozimych, truskawek i krzewów owocowych.

Przeczytaj także: Wakacje w Bodrum

Obszary Zagrożone Suszą Rolniczą (2025)

Poniżej przedstawiono obszary zagrożone znacznymi stratami plonów dla poszczególnych upraw:

Zboża jare: Zachodniopomorskie (70% gmin), kujawsko-pomorskie (57% gmin), lubuskie (55% gmin), wielkopolskie (34% gmin), łódzkie (22% gmin) oraz mazowieckie (2% gmin).
Zboża ozime: Zachodniopomorskie (66% gmin), lubuskie (46%), kujawsko-pomorskie (40%), wielkopolskie (28%), łódzkie (10%).
Truskawki: Zachodniopomorskie (58%), lubuskie (38%), wielkopolskie (18%), kujawsko-pomorskie (17%), łódzkie (7%).
Krzewy owocowe: Zachodniopomorskie (20%), lubuskie (8%), wielkopolskie (0,4%), łódzkie (0,6%).

Wskaźniki wilgotności gleby potwierdzają poprawę uwilgotnienia jedynie w wierzchniej warstwie profilu glebowego, podczas gdy w warstwach głębszych nadal utrzymują się warunki suszy glebowej.

Co Możemy Zrobić?

Musimy gromadzić i magazynować wodę jaka pojawi się w postaci deszczu, na każdym poziomie gospodarki, zaczynając od nas samych. Oszczędzajmy wodę przy zmywaniu naczyń, zachowajmy rozsądek przy podlewaniu ogródków. Jeśli to możliwe, wdrażajmy recykling wody. Pamiętajmy o tym, że człowiek składa się z wody. Bez wody nie ma życia. Musimy ją szanować na każdym poziomie i oszczędzać.

Przeczytaj także: Poradnik pomiaru wilgotności

tags: #wilgotnosc #gleby #wskazniki #normy