Wilgotność drewna na więźbę dachową – normy i konsekwencje
- Szczegóły
Konstrukcja dachu jest kluczowym elementem każdego budynku, przenoszącym obciążenia z pokrycia dachowego, śniegu i wiatru na ściany nośne. Dlatego dobór odpowiedniego surowca do jej wykonania nie może być przypadkowy. Właściwy wybór drewna ma zasadnicze znaczenie dla trwałości i bezpieczeństwa całej konstrukcji.
Znaczenie wilgotności drewna
Drewno na konstrukcję powinno mieć odpowiednią klasę wytrzymałości oraz wilgotność około 18%. Tylko w takim stanie zapewnia stabilność i trwałość więźby. Zgodnie z obowiązującymi przepisami drewno konstrukcyjne powinno spełniać zapisy normy PN-EN 14081-1. Jego wilgotność musi wynosić maksymalnie do 18% (dotyczy struktur chronionych przed zawilgoceniem) lub 23% (dla konstrukcji narażonych na działanie czynników atmosferycznych).
Świeże drewno zawiera dużą ilość wody, a jego wilgotność może przekraczać 50%. Wartość ta może być różna w zależności od pory roku. Drewno pozyskane zimą zawiera najmniej wody, z kolei surowiec ścinany latem może mieć wilgotność nawet 70%.
Norma projektowa PN-EN 1995-1-1 precyzuje zagadnienia dotyczące obiektów z drewna oraz materiałów drewnopochodnych. Są w nim opisane między innymi zalecenia na temat wilgotności artykułów. Dodatkowo znajdują się tam szablony obliczeń konstrukcyjno-budowlanych.
Dostawca drewna ma obowiązek oznakowania go zgodnie z europejskim standardem CE (fr. Conformité Européenne). W praktyce symbol ten stanowi potwierdzenie, że oferowane produkty są dobre jakościowo, mają właściwe klasy sortownicze oraz wytrzymałościowe.
Przeczytaj także: Poradnik: walka z wilgocią w mieszkaniu
Konsekwencje zastosowania drewna mokrego
Producenci drewna mokrego nie ponoszą kosztów jego suszenia w specjalistycznych suszarniach, więc taki surowiec jest często o około 40-50% tańszy od tarcicy certyfikowanej. Niestety, doradzanie klientom tańszej opcji niesie ze sobą ryzyko problemów w dalszych etapach budowy i wykończenia, a co ważniejsze - jest niezgodne z prawem.
Drewno mokre wysycha po zamontowaniu, kurcząc się w przekroju poprzecznym o 5-7%. Najbardziej zmniejsza się grubość i szerokość belek, co może prowadzić do:
- deformacji i pękania elementów konstrukcji,
- poluzowania połączeń krokwi, osłabiającego nośność dachu,
- niewłaściwego wchłaniania impregnatów ochronnych,
- pękania tynku i obudowy płyt kartonowo-gipsowych wewnątrz budynku,
- uszkodzeń pokrycia dachowego i membrany, co zwiększa ryzyko zawilgocenia wnętrza.
Im lepiej wysuszone drewno, tym mniejsze ryzyko odkształceń i utraty parametrów mechanicznych. W drewnie sosnowym, każdy procent zmiany wilgotności powoduje około 0,36% skurczu. Przy montażu mokrej więźby w okresie letnim szczególnie zauważalne są wypaczenia drewna, wyginanie i skręcanie, co może prowadzić do osłabienia konstrukcji.
Dodatkowo impregnacja mokrego drewna nie jest skuteczna, co naraża więźbę na korozję biologiczną.
Obowiązki wykonawcy i kierownika budowy
Wykonawca ma obowiązek sprawdzić, czy dostarczone drewno jest zgodne z zapisami w projekcie, czyli ma odpowiednią wilgotność i klasę wytrzymałości. Ważne jest, aby zweryfikować, czy drewno faktycznie spełnia wymagania norm budowlanych i projektu. Dlatego żaden kierownik budowy nie powinien zezwolić na użycie mokrego drewna na więźbę dachową, ponieważ jest to błąd konstrukcyjny prowadzący do deformacji, pęknięć, a nawet osłabienia dachu. Przyjęcie drewna na budowę należy potwierdzić wpisem do dziennika budowy.
Przeczytaj także: Wakacje w Bodrum
Wybór drewna konstrukcyjnego
Stosowanie drewna konstrukcyjnego zostało w polskim prawie uregulowane odpowiednimi normami. Przepisy te precyzują określone wymagania zarówno wobec materiału, jak i jego producentów, którzy sortują materiał i certyfikują go. Jeśli drewno ma być stosowane w konstrukcjach dachowych lub szkieletowych musi być, zgodnie z normą PN-EN 338, zaliczone do klasy wytrzymałościowej C24 i spełniać jej wymagania - nie tylko na papierze, ale też w rzeczywistości.
Pierwszym wymogiem dla drewna odpowiedniego na więźbę dachową jest jego pochodzenie: powinno być dostarczone przez tartak, który uzyskał prawo do znakowania materiału konstrukcyjnego znakiem CE i który prowadzi prawidłowe sortowanie drewna nie tylko w oparciu o ocenę wizualną, ale przede wszystkim wykonaną maszynowo. Oznacza to, że certyfikacja drewna C24 powinna zostać poparta badaniem z wykorzystaniem wiązki laserowej, rezonansu ultradźwiękowego lub promieni rentgena. Tylko wówczas można uzyskać pewność, że dane drewno posiada właściwe parametry i spełnia wymagania norm.
Drugie ogromnie ważne kryterium doboru drewna, to jego wilgotność, która powinna być poniżej 20%. Certyfikowane belki w klasie c24, mając wilgotność 15-18%, są ponad dwukrotnie bardziej wytrzymałe od drewna mokrego.
Przy konstrukcjach stropowych, elementach konstrukcji więźby dachowej, konstrukcji ścian w domach szkieletowych jedynym słusznym wyborem jest więc drewno suszone komorowo strugane czterostronnie w klasie c24. Poziom wilgotności to kluczowa sprawa, gdyż jest to prawny wymóg dla klasy C24, nie wspominając o tym, że drewno suszone komorowo do 15-18% wilgotności jest o wiele bardziej wytrzymałe.
Aby spełniać normy materiał powinien być czterostronnie strugany i fazowany. Ponadto drewno suszone komorowo ma szereg innych zalet. Przy wykorzystaniu materiału we wnętrzach nie stosuje się chemicznej impregnacji, jest więc bardziej ekologiczne i zdrowsze dla człowieka. Suche drewno ma znacznie mniejszą wagę od drewna mokrego, co przekłada się na lżejszą pracę, łatwiejszą obróbkę i ogólnie mniejszą masę całej konstrukcji.
Przeczytaj także: Poradnik pomiaru wilgotności
Aby mieć pewność co do zgodności autentycznych parametrów drewna C24 z tym, co widnieje w dokumentach na nie wystawionych, warto podejmować współpracę ze sprawdzonymi i przestrzegającymi prawa dostawcami tego materiału.
Drewno konstrukcyjne musi spełniać wymogi opisane w normie PN-EN 338. Zgodnie z obowiązującymi przepisami lite drewno liściaste może zostać zakwalifikowane do kategorii od D30 do D70, a drewno iglaste od C14 do C50. Oznaczenie cyfrowe wskazuje na wytrzymałość drewna na zginanie definiowaną w MPa. Parametr ten określany jest dla drewna, którego wilgotność nie przekracza 12%.
Klasy wytrzymałości drewna konstrukcyjnego
Zgodnie z normą PN-EN 338, drewno konstrukcyjne dzielimy na klasy wytrzymałościowe. Dla drewna iglastego stosujemy oznaczenia od C14 do C50. W przypadku więźby dachowej, zalecamy stosowanie minimum klasy C24, która gwarantuje wytrzymałość na zginanie na poziomie 24 MPa.
| Rodzaj drewna | Zakres klas | Zalecana klasa |
|---|---|---|
| Iglaste | C14-C50 | C24 |
| Liściaste | D30-D70 | D30 |
Gatunki drewna na więźbę dachową
W budownictwie jednorodzinnym najczęściej wykorzystywane są cztery gatunki drewna: sosna, świerk, modrzew i jodła.
- Sosna - najtańsza, cechuje się niewielką liczbą sęków i dobrą wytrzymałością.
- Świerk - droższy, trudniejszy w obróbce i ma tendencję do pękania.
- Modrzew - charakteryzuje się dużą twardością i wytrzymałością, jest droższy od sosny i świerku.
- Jodła - jest najlżejsza, ale wymaga szczególnej uwagi przy impregnacji, aby zapewnić jej odpowiednią ochronę przed czynnikami atmosferycznymi.
Najczęściej, ze względu na swoje właściwości mechaniczne oraz niewygórowaną cenę, wykorzystywany jest właśnie świerk lub sosna. Drewno świerkowe ma zazwyczaj mniej sęków niż sosnowe, jest jednak trudniejsze do impregnowania. Dobrym wyborem może okazać się również modrzew. Z reguły jest on droższy od sosny i świerku, ale charakteryzuje się dużą twardością i wytrzymałością.
Przygotowanie i obróbka drewna
Odpowiednie przygotowanie materiału na więźbę dachową jest równie istotne jak wybór gatunku drewna. Świeżo ścięte drewno charakteryzuje się wilgotnością na poziomie 60-70%. W przypadku suszenia naturalnego proces trwa około 1-1,5 roku. Alternatywą jest suszenie komorowe w temperaturze 35-75°C, które znacząco skraca ten czas do kilkunastu godzin.
W zakresie impregnacji stosuje się trzy główne metody:
- Impregnacja ciśnieniowa - najdroższa, najbardziej skuteczna, zapewniająca ochronę nawet przez 30 lat
- Metoda zanurzeniowa - trwałość około 15 -20 lat (zalecana)
- Aplikacja natryskowa lub pędzlem - wymaga odnowienia po 4-5 latach
tags: #wilgotność #drewna #na #więźbę #dachową #normy
