Uzdatnianie Wody Przeznaczonej do Spożycia: Metody i Wymagania

Szczegóły: Opublikowano: 10. December 2025

O wodzie pitnej możemy mówić w różnych kontekstach. Czy woda z ujęcia głębinowego jest pitna? Czy woda z ujęcia powierzchniowego jest pitna? Czy deszczówka jest pitna? Jeśli się nad tym zastanowić, to sprawa zaczyna się komplikować, bo na niektóre z tych pytań odpowiedź jest twierdząca, a na niektóre z nich przecząca. Ponadto w danym przypadku może być raz tak, a innym razem inaczej. Od czego to więc zależy i jak sprawić, aby woda niezdatna do picia stała się wodą zdatną do picia?

Przepisy Prawne Dotyczące Wody Pitnej

Mówiąc w skrócie - to, czy woda jest zdatna do spożycia przez ludzi formalnie zależy od przepisów prawa. Jeśli woda spełnia określone wymagania prawne, to jest to woda pitna. W Polsce nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi sprawują organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2021 r., poz.

Już tutaj można więc mieć wątpliwości czym tak naprawdę jest wodna pitna, bo wszak przepisy ciągle się zmieniają. Ponadto są one różne w różnych państwach.

Kwestie uzdatniania wody reguluje szereg przepisów, m.in. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi z dnia 7 grudnia 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 2294), Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej(Dz. U. z 2019 r. poz. 59), Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne(Dz. U.

Istotne akty prawne:

Przeczytaj także: Technologie oczyszczania wody: Przegląd

Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. 2020 poz. 2028, z późn. zm.).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. 2017 poz. 2294).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/2184 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. Urz. UE L 435 z dnia 23 grudnia 2020 r., str. 1).

Szczególnie istotna jest tutaj ostatnia z powołanych pozycji, gdyż Polska, jako kraj członkowski UE, jest zobligowana do wdrażania przepisów przyjmowanych na tym szczeblu. Wymagania te skupiają się na zapewnieniu szerokiego i nieograniczonego dostępu do wody pitnej w postaci „kranówki”, w szczególności dla grup i obszarów zmarginalizowanych i wrażliwych.

Wymagania te są m.in. częścią polityki odchodzenia od używania plastikowych opakowań, które są powszechnie używane do transportu i przechowywania wody pitnej, a które stanowią istotnym element procesu zanieczyszczania środowiska naturalnego. Wymagania te sprowadzają się m.in. do zaostrzenia norm badania wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, m.in. wprowadzenia konieczności dokonywania oceny ryzyka i zarządzania ryzykiem w zakresie całego łańcucha dostaw wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

Czytamy tam: „Wychodząc naprzeciw rosnącemu zainteresowaniu opinii publicznej wpływem na zdrowie ludzkie nowo pojawiających się substancji w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi, takich jak substancje zaburzające gospodarkę hormonalną, farmaceutyki i mikroplastik, oraz w celu rozwiązania problemu nowo pojawiających się substancji w łańcuchu zaopatrzenia w wodę, należy wprowadzić w niniejszej dyrektywie mechanizm listy obserwacyjnej. Lista ta ma być aktualizowana, ale już na tym etapie czytamy, że chodzi m.in. o substancje zaburzające gospodarkę hormonalną, farmaceutyki i mikroplastik.

W rozporządzeniu podaje się wymagania dotyczące wskaźników jakościowych, jakie musi spełniać woda przeznaczona do spożycia przez ludzi (woda zimna i ciepła woda użytkowa). Rozporządzenie określa też, w którym punkcie instalacji woda musi spełniać określone wymagania. Innymi słowy - nie, „kranówka” nie jest z definicji wodą pitną, bo między punktem, o którym mowa w zacytowanym fragmencie tekstu, a punktem końcowym poboru (np. kranem) może się jeszcze wiele wydarzyć.

Rzecz ma się jeszcze gorzej w przypadku indywidualnych ujęć wody, np. studni - tutaj rozporządzenie nie ma zastosowania, a dość często woda taka nie spełnia wymagań jak dla wody pitnej. Dzieję się tak z oczywistych powodów - jest to w dużej mierze woda spływowa/opadowa, gromadzona na małej głębokości, a więc nieprzefiltrowana odpowiednio przez złoże/grunt. W wyniku tego może zawierać zanieczyszczenia z odpadów przemysłowych i chemikaliów rolniczych, np. nawozów. Może również zawierać pasożyty, środki ochrony roślin, odchody, itp.

Przeczytaj także: Grupa Azoty Puławy - oczyszczanie wody

Skąd Mamy Wodę w Kranie?

W Polsce głównymi źródłami wody przygotowywanej jako woda pitna - w kolejności pobieranej objętości są - ujęcia podziemne, tj. głębinowe, rzeki, zbiorniki powierzchniowe (np. jeziora i zbiorniki retencyjne). W Polsce dominuje woda o klasach II i III, poddawana procesom uzdatniania o kategorii A2 i A3. Jednak, jak wspomniałem, nawet tak dobrze przygotowana woda może docierać do punktu czerpalnego z pogorszoną jakością.

Zagrożenia dla Jakości Wody

Na całym świecie choroby przenoszone przez wodę stanowią duże zagrożenie, zarówno dla ludzi, jak i dla zwierząt gospodarskich. Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia, 88 proc. chorób biegunkowych jest spowodowanych brakiem dostępu do czystej wody pitnej oraz odpowiednich warunków sanitarnych.

Wyróżnia się zanieczyszczenia punktowe, kiedy przedostają się do wód w jednym miejscu (np. ścieki), oraz obszarowe, gdzie do skażenia wód powierzchniowych i podziemnych dochodzi na większym terenie (duże obszary rolne, morza).

Zanieczyszczenia powstają także na skutek eutrofizacji. Jest to proces wzrostu żyzności wód, prowadzący do intensywnego rozwoju roślinności wodnej i fitoplanktonu, co z kolei powoduje gromadzenie się na dnie akwenu osadu w postaci mułu gnilnego.

Bardzo niebezpiecznym pasożytem jest motylica wątrobowa. Jest to przywra, której larwy bytują na roślinach wodnych i mogą przedostać się do organizmu człowieka. Lamblia jest mikroskopijnym pierwotniakiem, bytującym w jelicie cienkim człowieka, do którego dostaje się po spożyciu wody zawierającej cysty.

Przeczytaj także: Przewodnik po uzdatnianiu wody szkłem

Innym problemem jest woda twarda, zawierająca zbyt dużo związków wapnia i magnezu.

Domowe Metody Uzdatniania Wody

Typowy proces uzdatniania wody uwzględnia zwykle procesy filtracji mechanicznej, odżelazianie, odmanganianie, filtracja na węglu aktywnym (głównie usuwanie chloru), zmiękczanie, filtrację ochronną i na końcu odwróconą osmozę, aczkolwiek zwykle nie wszystkie te procesy są stosowane do wody pitnej.

Urządzenia służące tym zadaniom można podzielić z punktu widzenia ich konstrukcji, miejsca montażu, czy też z punktu widzenia dokładności oczyszczania wody i pełnionej funkcji.

Przykłady domowych metod uzdatniania wody:

Dzbanek filtrujący/filtracyjny.
Filtr zamontowany bezpośrednio na wylewce baterii (kranu), u jej podstawy, bądź na jej wylocie.
Wolnostojący filtr zewnętrzny - nablatowy.
Filtry podzlewowe.
Systemy odwróconej osmozy.
Stacje uzdatniania wody.

Poniżej przedstawiono porównanie różnych technologii uzdatniania wody:

Cecha / Technologia	HydroFLOW (Elektroniczny Uzdatniacz Wody)	Zmiękczacz Jonowymienny	System Odwróconej Osmozy (RO)	Filtr Węglowy
Mechanizm Działania	Fizyczny sygnał elektromagnetyczny zmieniający strukturę minerałów, zapobiegający osadzaniu się kamienia i redukujący biofilm.	Wymiana jonów wapnia i magnezu na jony sodu za pomocą żywicy jonowymiennej.	Przepuszczanie wody przez półprzepuszczalną membranę, zatrzymującą zanieczyszczenia na poziomie molekularnym.	Adsorpcja zanieczyszczeń (chlor, związki organiczne) na powierzchni węgla aktywnego.
Główne Problemy Rozwiązywane	Kamień kotłowy (zapobieganie i usuwanie), Biofilm (redukcja), Korozja, Bakterie (ograniczenie namnażania).	Twardość wody (usuwanie kamienia), Ochrona urządzeń AGD.	Wirusy, bakterie, mikroplastik, sole, metale ciężkie, pestycydy, chlor (99.99% usunięcia).	Chlor, nieprzyjemny smak i zapach, niektóre związki organiczne, pestycydy, metale ciężkie.
Wpływ na Skład Wody	Zachowuje naturalny skład mineralny wody (nie usuwa minerałów).	Usuwa jony wapnia i magnezu, zastępując je jonami sodu (woda pozbawiona minerałów twardości).	Usuwa niemal wszystkie zanieczyszczenia, w tym korzystne minerały. Wymaga remineralizacji dla wody pitnej.	Poprawia smak i zapach; nie usuwa twardości ani wszystkich minerałów/zanieczczeń.
Zużycie Soli/Chemikaliów	Brak. Całkowicie bezchemiczny.	Wymaga regularnego uzupełniania soli tabletkowanej do regeneracji złoża.	Brak soli. Może wymagać chemikaliów do czyszczenia membrany.	Brak.
Generowanie Ścieków	Brak. Działa w obiegu zamkniętym.	Generuje ścieki podczas procesu regeneracji złoża (słona woda).	Generuje ścieki (woda odrzutowa) podczas procesu filtracji.	Brak
Złożoność Instalacji	Bardzo prosta. Montaż bezinwazyjny, bez cięcia rur. Możliwy samodzielny montaż.	Wymaga podłączenia do instalacji wodnej i kanalizacyjnej. Zazwyczaj wymaga fachowca.	Wymaga podłączenia do instalacji wodnej i kanalizacyjnej. Zazwyczaj wymaga fachowca.	Prosta, często montaż pod zlewem lub na kranie.
Wymagania Konserwacyjne	Bezobsługowy. Brak części ruchomych i filtrów do wymiany.	Regularne uzupełnianie soli, okresowe czyszczenie zbiornika solanki.	Okresowa wymiana wkładów prefiltracyjnych i membrany RO.	Regularna wymiana wkładów węglowych.
Koszty Eksploatacji (roczne)	Bardzo niskie (tylko energia elektryczna, ok. 10 zł/rok - domowe, 200zł/rok - przemysłowe).	Średnie do wysokich (koszt soli, zużycie wody do regeneracji).	Średnie do wysokich (koszt wymiany wkładów, zużycie wody odrzutowej).	Niskie (koszt wymiany wkładów).
Typowe Zastosowanie	Cały dom (ochrona instalacji, urządzeń, wody), baseny, jacuzzi, obiekty komercyjne.	Cały dom (głównie woda użytkowa), ochrona urządzeń grzewczych i AGD.	Woda pitna (kuchnia), akwarystyka, zastosowania laboratoryjne.	Woda pitna (kuchnia), poprawa smaku wody z kranu.

„Kranówka”, a Woda Butelkowana

Ponadto, jeśli porównamy zawartość minerałów wody z kranu do wody butelkowanej, to nierzadko okazuje się, że ta druga wcale nad tą pierwszą nie góruje, a zawsze jest wielokrotnie droższa.

Parametry Kontroli Jakości Wody

W warunkach domowych można polegać jedynie na badaniu organoleptycznym, które może wykazać przekroczony poziom żelaza i manganu, twardość, mętność i przebarwienia. Nie stwierdzi ono jednak np. zanieczyszczeń mikrobiologicznych, które mogą przedostać się do wody tak studziennej, jak i wodociągowej.

Wybrane parametry jakości wody:

Escherichia coli - norma jest bardzo surowa, nie dopuszcza w ogóle obecności tych bakterii w wodzie pitnej (0 mikroorganizmów w 1 ml wody).
Ogólna liczba mikroorganizmów w temperaturze 22°C - badana jest woda pitna zimna (22°C) i ciepła (36°C).
Enterokoki kałowe - ze względu na ich obecność w przewodzie pokarmowym, mogą być wykorzystywane jako wskaźnik zanieczyszczenia środowiska kałem oraz higieny wody pitnej.
Barwa - pomiar nie powinien wykazywać więcej niż 15 mgPt/dm3, aczkolwiek po zmianie przepisów obecnie nie jest podawany konkretny stopień, a stosuje się wymóg akceptowalności barwy przez konsumentów.
Mętność - Dla wody pitnej wskaźnik ten nie może przekraczać 1 NTU.
Zapach - analizuje się według pięciostopniowej skali, na zimno lub na gorąco.
Odczyn pH - woda pitna powinna mieć przedział pH 6,5 - 9,5 (około 7 to odczyn obojętny).
Przewodność - Pomiar przewodności jest przydatny do oceny jakości wody, zwłaszcza w kontekście obecności rozpuszczonych soli i jonów.
Amoniak - jego obecność może świadczyć o zanieczyszczeniu wody produktami rozkładu materii organicznej, co sugerowałoby przedostawanie się do niej ścieków.
Glin (Al) - Jego zawartość w wodzie pitnej jest jednym z istotnych parametrów monitorowania jakości wody.
Żelazo i mangan - ich nadmiar w wodzie zasadniczo zmienia jej zapach i smak, ale także barwę - staje się ona od beżowej do brunatnej, przy czym żelazo barwi bardziej brązowo, a mangan czarno.
Chlorki - Pomiar zawartości chlorków w wodzie ma znaczenie, ponieważ nadmiar chlorków może wpływać na smak i zapach wody.
Siarczany - Woda z wysoką zawartością siarczanów może wykazywać charakterystyczny smak lub zapach, co jest związane z działaniem tych związków na organizmy wodne i mikroorganizmy.
Utlenialność - Woda z niską utlenialnością może być bardziej podatna na procesy korozji i utleniania innych związków chemicznych.
Twardość ogólna - woda twarda jest łatwa do rozpoznania w warunkach domowych z uwagi na odkładanie się kamienia i osadów.

Proces Uzdatniania Wody

Uzdatnianie wody jest konieczne w celu usunięcia zanieczyszczeń, będących wynikiem osadzania się różnych substancji w rurach wodociągowych lub w studniach. Ich rodzaje i liczba zależą m.in. od miejsca ujęcia, poziomu wód gruntowych, skali wykorzystania wodociągów.

Uzdatnianie jest procesem, składającym się z etapów, które zależą od charakteru i przeznaczenia wody. Inny jest proces uzdatniania dla wody dla celów spożywczych (czyli np. wody do picia) i higienicznych w gospodarstwie domowym, a inny dla wody dla instalacji grzewczych, jeszcze inny dla laboratoriów czy przemysłu.

Po wykonaniu badania wody można dobrać metodę uzdatniania, można również zlecić całą procedurę wyspecjalizowanej firmie.

Etapy uzdatniania wody:

Filtrowanie mechaniczne.
Odżelazianie i odmanganianie wody.
Zmiękczanie.
Dezynfekcja (np. UV).

Cały proces, układ technologiczny dobiera się w oparciu o szczegółową analizę składu wody przeprowadzoną w akredytowanym laboratorium. W zależności od uzyskanego wyniku, dobiera się i kompletuje odpowiednie i właściwe dla danego rodzaju wody sposoby jej uzdatniania.

Wśród procesów uzdatniania i uszlachetniania wody pitnej można wymienić sedymentację, koagulację, napowietrzanie, filtrację mechaniczną, filtrację na węglu aktywnym, zmiękczanie, ozonowanie, dezynfekcje - naświetlanie lampami UV i chlorowanie.

Na Czym Polega Uzdatnianie Wody?

Jest to skomplikowany proces, polegający na doprowadzeniu zanieczyszczonej wody do stanu czystości wymaganego dla danego zastosowania. Substancje znajdujące się w wodzie to przede wszystkim związki pochodzenia naturalnego oraz substancje wprowadzone do wód wskutek działalności człowieka. Można więc zetknąć się z przekroczonymi normami żelaza, manganu, amoniaku czy azotanów. Uzdatnianie wody jest więc koniecznością.

Wychodząc naprzeciw zróżnicowanym oczekiwaniom i potrzebom naszych Klientów, oferujemy różne metody uzdatniania wody pitnej. Cały proces technologiczny przebiera w oparciuo szczegółową analizę wody przeprowadzoną w akredytowanym laboratorium.

W zależności od uzyskanego wyniku, możemy zaproponować następujące sposoby uzdatniania wody:

Zastosowanie filtrów mechanicznych, umożliwiających skuteczne oczyszczenie wody z ziaren piasku, zawiesin, rdzy oraz utlenionych związków żelaza.
Odżelazianie i odmanganianie, mające na celu poprawę barwy, zapachu oraz stanu przejrzystości wody poprzez redukcję związków żelaza i manganu.
Zmiękczanie wody, przeciwdziałające rozwojowi kamienia w urządzeniach pralniczych, grzewczych, sanitarnych oraz kuchennych.

Domowe Uzdatnianie Wody

Domowe uzdatnianie wody pitnej jest niezwykle ważne, a często niestety pomijane. Problemy z jakością wody w domu występują bardzo często i należy być tego świadomym. Większość mieszkańców bloków i domów korzysta z wody wodociągowej, za której uzdatnianie odpowiadają dostawcy. Zanim jednak dotrze ona do kranów, może zostać wtórnie zanieczyszczona.

Domowe uzdatnianie wody jest szczególnie ważne w sytuacji, kiedy ta pobierana jest z przydomowych studni. Jeśli woda nie podlega okresowym kontrolom jakości wykonywanym przez użytkownika, może więc być w znacznym stopniu zanieczyszczona i skażona, a jej parametry fizykochemiczne i biologiczne mogą być w znacznym stopniu przekroczone. W tym wypadku uzdatnianie wody pitnej zapobiega przedostawaniu się do organizmu wielu groźnych dla zdrowia, a nawet życia chorobotwórczych patogenów - w tym bakterii i drobnoustrojów.

tags: #uzdatnianie #wody #przeznaczonej #do #spożycia #metody