Uzdatnianie wody po katastrofie – metody i wyzwania
- Szczegóły
Woda jest niezbędna do przeżycia. W zwykłych warunkach, organizm przeciętnie zdrowego człowieka może wytrzymać 3 dni bez wody. Bez wody nie ma życia, żadnego. W sytuacjach kryzysowych, gdy nie mamy dostępu do pewnego źródła wody, trzeba radzić sobie samemu. Dlatego warto wiedzieć, jak w prosty sposób uzdatniać wodę.
Dowiedziałeś się, że ze wszystkich krajów w Europie mamy najmniej wody. Mam nadzieję, że czytasz artykuły i wypowiedzi naukowe i wiesz, że w Polsce zasoby wody porównywane są z zasobami w Egipcie. Jeszcze woda z kranu leci, ale może się zdarzyć że za dzień, tydzień, miesiąc wstaniesz rano i nie będziesz miał w czym umyć zębów, nie ogolisz się. Nie napijesz się kawy, nie ugotujesz obiadu, nie wykąpiesz się i nie spłuczesz toalety. To nie jest żadna wizja apokaliptyczna, tylko możliwy scenariusz oparty na faktach. Wiedz, że nikt Ci nie zapewni wody, jeśli sam tego nie zrobisz.
Średnio każdy z nas zużywa od 4 do 6 litrów wody dziennie. Pomnóż to przez liczbę swoich domowników. Ile Ci wyszło na jeden dzień? 20 litrów, 30? Na tydzień aż 200 litrów! I gdzie taką ilość wody postawić? Bądź kreatywny! Rozejrzyj się wokół domu i zgromadź tyle wody, ile dasz radę przechować. Pamiętaj, że woda w plastikowych butelkach ma termin przydatności do spożycia. Najlepiej będzie co pewien czas wymieniać wodę.
Bardzo dobrym rozwiązaniem jest zlokalizowanie w pobliżu Twojego domu naturalnych źródeł wody: rzeki, stawu, jeziora, studni. W razie konieczności uzdatnisz taką wodę. To nie jest trudne - oczyścisz z zabrudzeń mechanicznych przelewając przez watę, gazę czy ścierkę bawełnianą, a potem przegotujesz. Oczywiście są preparaty do uzdatniania wody, jest destylacja. Jakkolwiek zrobisz, będzie dobrze. Jeśli tylko masz taką możliwość, to gromadź deszczówkę. Pamiętaj o wodzie dla psów, kotów, koni, krów i innych Twoich zwierząt - one też chcą żyć. Pij wodę z pewnego źródła.
Domowe metody uzdatniania wody
Życie potrafi każdego z nas zaskoczyć - nie zawsze pozytywnie. Zagubienie w lesie czy katastrofa ekologiczna zdarza się niezwykle rzadko. Jednak lepiej być przygotowanym na pechowe zrządzenie losu i wiedzieć, jak w takiej sytuacji zadbać o swoje podstawowe potrzeby fizjologiczne. Najważniejszą z nich jest oczywiście dostarczenie organizmowi odpowiedniej ilości wody. Jednak - jak w warunkach survivalu - zadbać o jej jak najbardziej oczyszczoną postać? Dlatego podpowiadamy, jak w prosty sposób wykonać własny filtr do wody deszczowej.
Przeczytaj także: Technologie oczyszczania wody: Przegląd
Filtr z butelki
Pierwszym krokiem będzie obcięcie dna butelki, która to przyjmie postać lejka. Do szyjki butelki wkładamy kolejno warstwy. Pierwszą z nich będzie stanowić gruba tkanina albo ręcznik papierowy. Będzie ona spełniać funkcję blokady, utrzymującej pozostałe warstwy „w ryzach”. Następnie do lejka wsypujemy rozdrobniony węgiel drzewny, którego zadaniem będzie przechwycenie zanieczyszczeń chemicznych, ale też niektórych mikrobiologicznych. Następnie do naszego naturalnego filtru do wody wsypujemy piasek, który będzie odseparowywał mechaniczne zanieczyszczenia. Ostatnią warstwą w filtrze będzie stanowić żwirek, który będzie pierwszą linią walki z brudem.
Najlepiej przepuszczoną przez własny filtr wodę zagotować, aby definitywnie zabić bakterie i inne mikroorganizmy.
Dezynfekcja słoneczna (SODIS)
Jest to najprostsza metoda dezynfekcji wody pitnej z wykorzystaniem promieni słonecznych. Pozwala ona na pozbycie się szkodliwych mikroorganizmów, głównie bakterii i wirusów, ale także co niektórych bakterii. Tajemnica tkwi w generowanym przez słońce promieniowaniu ultrafioletowym, które powoduje powstanie w wodzie wysoko reaktywnej postaci tlenu. Jest ona wyjątkowo zabójcza dla mikroorganizmów.
Jak więc oczyścić wodę deszczową w butelce plastikowej (koniecznie przeźroczystej)? Najlepiej wypełnić ją wodą i wystawić na długotrwałe działanie słońca (przynajmniej 6 godzin). Butelkę kładziemy poziomo, aby zwiększyć do maksimum powierzchnię wystawioną na działanie UV. Wcześniej należy porządnie wstrząsnąć butelką, aby znajdująca się w niej woda została odpowiednio napowietrzona.
Własnoręcznie wykonany filtr do wody nie wymaga żadnych nakładów finansowych (jedynie posiadanie plastikowej butelki). Z tego względu wiele osób może kusić możliwość wykorzystania tej metody do oczyszczania wody kranowej. Jednak niestety - mimo zalet - filtr do wody z butelki nie jest alternatywą dla rozwiązań obecnie dostępnych na rynku. Nie może służyć więc celom konsumpcyjnym w codziennym życiu. Dlaczego? Mimo, że oddziela od wody niebezpieczne zanieczyszczenia, to nie usuwa ich całkowicie.
Przeczytaj także: Grupa Azoty Puławy - oczyszczanie wody
Zarządzanie wodą po katastrofach - przykład Walencji
Bardzo ciekawym przypadkiem "popowodziowym" jest Walencja. Walencja, piękne miasto hiszpańskie posiadające w zabytkowej katedrze Święty Graal, jest przykładem rozwiązania problemu wieloletnich niszczących powodzi. Kataklizmy nawiedziły to miasto 75 razy od 1321 do 1957 roku. Turia rzeka płynąca przez miasto, często wylewała, dewastując Walencję i dobytek mieszkańców. W październiku 1957 roku gran riada de Valencia (Wielka powódź w Walencji) ponownie katastrofalnie wylała. Woda zniszczyła 75% fabryk, 5800 domów mieszkalnych, zginęło co najmniej 81 osób. Po tej katastrofie wodnej generał Francisco Franko zarządził odbudowę miasta oraz zapobieżenie takim powodziom w przyszłości.
W 1961 roku Cortes Españolas (Parlament Hiszpański) jednogłośnie wprowadził Plan Sur (Plan Południe). Przesunięto koryto rzeczne poza granice miasta, ponad 3 kilometry od naturalnego. Realizacja rozpoczęła się w 1964 roku. Po dziewięciu latach, w 1973 roku Turia popłynęła już nowym korytem. Pozostało po niej siedem kilometrów zagłębienia. Na nim utworzono Ogrody Turii. Jest tam 18 mostów, biegnących nad ścieżkami spacerowymi i rowerowymi. Wśród nich stare piękne 400- letnie mosty: San José (XVII w.), Serranos (XVI w.), Trynidad (XV w.), El Real (XVI wiek) i El Mar (XVI wiek).
Park Ogrody Turii podzielony jest na dwanaście części. Znajdują się tu tory kolarskie, lekkoatletyczny dla rolkarzy i inne obiekty sportowe, boiska do piłki nożnej, rugby i baseballu oraz konwencjonalne ogrody, audytorium muzyczne. Ogromna interwencja w środowisko: przesunięcie koryta rzeki, wcale nie musi dewastować. Miasto zostało ochronione przed wodnymi katastrofami, zyskując przy tym ogromne tereny zielone rekreacji i liczne obiekty kultury. Zarządzanie rozsądne wodą na tym przykładzie pokazuje same korzyści.
Skażenia wody i metody odkażania
Powodzie niosą zniszczenie infrastruktury, budynków mieszkalnych, przemysłu, niosą też zanieczyszczenie wody pitnej. Broń chemiczna jest środkiem walki, której rażące działanie polega głównie na biochemicznym oddziaływaniu bojowych środków trujących (BST) na składniki żywego organizmu. Bardzo podobne cechy mają toksyczne środki przemysłowe (TSP), które powstają na skutek wydostania się do otoczenia. Cechy te nasilają się z różną intensywnością, w zależności od właściwości chemicznych, fizycznych i toksycznych poszczególnych TSP.
Najistotniejsze różnice dotyczą stwarzania zagrożeń i likwidacji skażeń. Skażenia przemysłowe stwarzają zagrożenia: toksyczne, pożarowe, wybuchowe. Broń chemiczna przynosi tylko zagrożenia toksyczne, jednak ze względu na wyższą toksyczność niż TSP, konsekwencje będą znaczne. Najwięcej będzie porażonych śmiertelnie i ciężko. W przypadku skażeń przemysłowych wystąpi najwięcej zatruć o charakterze progowym, lekkim i średnim. Zatrucia śmiertelne i ciężkie grożą tylko w rejonie bezpośredniego uwalniania się środków przemysłowych do otoczenia. Znacznie więcej będzie osób wymagających kwalifikowanej pomocy medycznej niż osób zatrutych śmiertelnie, a wiec przeważą straty sanitarne. Przy skażeniu po użyciu broni chemicznej dominują straty bezpowrotne.
Przeczytaj także: Przewodnik po uzdatnianiu wody szkłem
W powyższej analizie nie można pominąć zagrożenia skażeniami przemysłowymi wód powierzchniowych i podziemnych. Poważnym problemem może być likwidacja tych skażeń oraz uzdatnianie i oczyszczanie wody do celów komunalnych i gospodarczych.
Metody odkażania terenu i wody
Odkażanie terenu skażonego BST można prowadzić metodami: chemicznymi, fizykochemicznymi i mechanicznymi. Metoda chemiczna polega na polewaniu skażonych miejsc roztworem (zawiesiną) odkażającym lub rozsypywaniu odkażalnika. Do polewania stosuje się najczęściej zawiesinę wodną podchlorynu wapniowego o różnym stężeniu, w zależności od rodzaju środka trującego. Rozsypywanie odkażalnika - najczęściej wapna chlorowanego lub podchlorynu wapniowego - stosuje się do odkażania silnie skażonych obiektów lub odcinków terenu.
W metodach fizykochemicznych środek trujący odparowuje się strumieniem gorących gazów lub zmywa z utwardzonego podłoża. Tak odkaża się pasy startowe lotnisk, drogi o podłożu litym nie nasiąkliwym. Mechaniczna metoda polega na zgarnianiu skażonej warstwy gleby lub śniegu lub nasypywaniu nieskażonej gleby w celu wykonania przejść w terenie skażonym.
Odkażanie terenu skażonego TSP nie będzie, z powodu różnorodności ich własności fizycznych i chemicznych, przedsięwzięciem prostym. Skażać teren mogą różne związki, z którymi trzeba będzie postępować w różny sposób (np. wypalać, neutralizować innymi związkami chemicznymi, przesypywać albo zrywać bądź ścinać kilku - lub kilkunastocentymetrową warstwę, zbierać jako odpady przemysłowe i składać w przygotowanych miejscach). Nie można także wykluczyć rekultywacji skażonego terenu.
Przeprowadzone w odpowiednim czasie odkażanie odzieży i indywidualnych środków ochrony przed skażeniami zmniejsza lub wyklucza możliwość porażenia ludzi. Skażenia przemysłowe mogą mieć postać kropel, par lub cząstek ciała stałego. Największe znaczenie będą miały porażenia parami i kroplami.
Zabiegi sanitarne polegają na usunięciu BST z powierzchni ciała ludzkiego. - całkowite zabiegi sanitarne polegają na umyciu całego ciała ciepłą wodą z mydłem. Przy tej okazji wymienia się skażony ubiór na czysty.
Ochrona źródeł wody
Woda do picia, mycia i przyrządzania posiłków musi być odpowiednia, to znaczy nieszkodliwa dla zdrowia. By studnie i inne ujęcia zapewniały dobrą wodę, muszą być właściwie wykonane, a następnie dobrze chronione przed zanieczyszczeniem (skażeniem). Zanieczyszczenie ujęć wody, poza celowym działaniem człowieka, powodują: wiatr nawiewający różne śmiecie, przesiąkanie ścieków gdy blisko usytuowane są szamba. o nie wybetonowanych dnach i ścianach, chlewy czy obory lub brudne wody opadowe. W przypadku przesiąkania ścieków woda z takiej studni nie nadaje się w ogóle do użytku. Przed pozostałymi rodzajami zanieczyszczeń zabezpiecza się wodę przez dokładne przykrywanie i obudowywanie studni.
Zagrażające zdrowiu i życiu pyły zawierające środki trujące i bakteryjne, opadając na przedmioty terenowe wnikają w nieszczelne pomieszczenia, studnie i zbiorniki czyniąc wodę niezdatną do użytku. Spożyta, nie nadająca się do użytku, woda przez ludzi czy zwierzęta może powodować czynniki chorobotwórcze - cierpienie - a nawet śmierć.
Największym zagrożeniem, powodującym skażenie wody, jest użycie broni masowego rażenia (atomowej, chemicznej, biologicznej), awarie elektrowni jądrowych, a także działania terrorystyczne i bioterrorystyczne. Skażenie wody może nastąpić także w wyniku nieumyślnego (często lekceważącego) działania człowieka poprzez: katastrofy drogowe i kolejowe, w wyniku których zostają uwolnione substancje chemiczne szkodliwe dla życia i zdrowia, używanie zbyt dużych stężeń substancji chemicznych w zabiegach ochrony upraw polowych, mycie i wylewanie popłuczyn z pojemników i urządzeń po substancjach chemicznych itp.
Szczególnie ważnym problemem staje się zatem odpowiednie zabezpieczenie źródeł poboru wody. W większości sprowadza się ono głównie do zabezpieczenia indywidualnych studni typu kopanego lub wierconego. Z doświadczeń wynika, że im głębsze jest ujęcie wody, tym mniej jest ona narażona na przenikanie substancji szkodliwych.
Studnie wiejskie wymagają dodatkowych zabezpieczeń, polegających na wykonaniu szczelnej obudowy ochronnej tej części studni, która wystaje ponad poziom terenu oraz zabezpieczenia terenu przy samej studni. Biorąc pod uwagę dzisiejsze możliwości pozyskania materiałów izolacyjnych, nie jest trudno zabezpieczyć część studni wystającą ponad poziom terenu. Pamiętać należy, by przy każdym rodzaju studni teren wokół nich był wyprofilowany, w formie odpływowej, z gliny o grubości 20 - 25 cm) i wybrukowany lub wybetonowany na szerokość 2 m.
Wszystkie studnie powinny być zabezpieczone przed fizyczną ingerencją osób postronnych, nie oznacza to odmowy korzystania ze studni przez osoby obce lecz korzystanie to powinno być pod kontrolą właścicieli studni. W razie fizycznego naruszenia zabezpieczenia ujęcia wody (studni) nie należy spożywać wody przed uprzednim jej przebadaniu przez właściwą inspekcję sanitarno - epidemiologiczną.
Postępowanie w przypadku skażenia wody
W dzisiejszej trudnej sytuacji społeczno - politycznej i gospodarczej należy się liczyć z możliwością powstania szeregu różnego rodzaju zagrożeń, w tym także zagrożeń skażenia wody. Skażoną BST wodę poddaje się odkażaniu w polowych urządzenia filtracyjnych. Zazwyczaj wodę taką czerpie się ze zbiorników naturalnych (rzeki, jeziora, stawy itp.). Technologia postępowania przewiduje dodanie do niej podchlorynu wapniowego - w celu rozłożenia środków trujących - oraz środka koagulującego i węgla aktywnego, aby zaabsorbować nie rozłożone środki trujące i produkty ich rozkładu.
Technologia ta wymaga aby woda surowa nie zawierała zbyt dużej ilości zanieczyszczeń i aby były one podatne na rozkład chemiczny pod wpływem podchlorynu wapniowego oraz dobrze absorbowały się na powierzchni sorbentu węglowego. Dlatego skażenie wód powierzchniowych substancjami nie reagującymi z podchlorynem wapniowych lub w niewielkim stopniu ulegającymi adsorpcji będzie przyczyną znacznego obniżenia wydajności polowych urządzeń filtrujących.
Skażenie BST na powierzchni gleby i wód likwiduje się za pomocą odkażania lub - znając własności środka trującego - określa się orientacyjny czas potrzebny do samo odkażania. Nie przewiduje się odzyskiwania rozlanych w terenie bojowych środków trujących.
Także skażenie wód TSP i dodatkowo zanieczyszczenie ściekami spowoduje, ze woda - mimo oczyszczenia - nie będzie spełniała wymogów wody do picia lub na potrzeby gałęzi przemysłu. Zajdzie konieczność częstej regeneracji złóż filtracyjnych. Spożywanie wody oczyszczonej, ale nie spełniającej wymogów, będzie przyczyną zatruć i wzrostu zachorowań, obniżenia ogólnej zdrowotności społeczeństwa, nawet wybuchu epidemii itp.
Zajdzie zatem potrzeba dowożenia wody z innych rejonów, nie skażonych ale odległych, Przewóz wymagać będzie odpowiednią ilość środków transportowych i sprawiedliwego ryczałtowania wody istotną wręcz rolę może odegrać tu wczesne ostrzeganie oraz zabezpieczanie ujęć wody przed skażeniami, zwłaszcza ujęcia podziemne). Skala problemów będzie olbrzymia. Trzeba przy tym uwzględnić siły i środki do realizacji związanych z tym zadań, przydatne latem i zimą.
TSP, które wydostały się do otoczenia, należy - o ile to możliwe - przed właściwą akcją likwidacyjną zebrać z gruntu i wody. Po zebraniu i oczyszczeniu kieruje się je do ponownego wykorzystania. Szeroka gama właściwości fizycznych i chemicznych TSP zmusza do stosowania dla każdego z nich innej substancji do odkażania (neutralizacji). Nie można stosować uniwersalnego odkażalnika, jak w przypadku BST.
W razie użycia przez przeciwnika broni jądrowej (w postaci bomb lotniczych lub głowic jądrowych) powstaje na danym obszarze rejon porażenia. Rejonem porażenia bronią jądrową (RPBJądr) nazywamy obszar, na którym stwierdzono niszczące działanie rażących czynników wybuchu jądrowego na znajdujące się na nim istoty żywe i użyteczne struktury materialne. RPBJądr może obejmować rejon jednego lub kilku uderzeń jądrowych, jeżeli strefy zniszczeń częściowo pokrywają się lub łączą. Rejony porażenia łączące się ze sobą i obejmujące swym zasięgiem kilka miast (ośrodków) tworzą obszar porażeń.
W wyniku działania tych czynników ludność może ulec porażeniu, a obiekty uszkodzeniu lub zniszczeniu. Stopień porażenia lub uszkodzenia (zniszczenia) zależy przede wszystkim od mocy i rodzaju wybuchu, wytrzymałości obiektów na działanie czynników rażących, a także od warunków atmosferycznych oraz ukształtowania i pokrycia terenu. Stopień strat i zniszczeń zależy od odległości od miejsca wybuchu jądrowego, rodzaju wybuchu i mocy ładunku.
tags: #uzdatnianie #wody #po #katastrofie #metody
