Twarda Woda w Polsce: Występowanie i Skutki

Szczegóły: Opublikowano: 14. October 2025

O twardości wody mówi się naprawdę sporo w różnych kontekstach. Najczęściej jednak jest to kwestia powiązana z kłopotami pojawiającymi się w gospodarstwie domowym. Wysoki stopień twardości wody może wystąpić niezależnie od źródła jej pochodzenia. To oznacza, że ze zjawiskiem możemy spotkać się zarówno w przypadku wody doprowadzonej z sieci wodociągowej, jak i równie dobrze z własnego ujęcia. Tylko właściwie czym jest ta twarda woda? Dlaczego należy się jej obawiać? Dziś czas przyjrzeć się temu zjawisku z bliska oraz zobaczyć, co na ten temat ma do powiedzenia nauka.

Czym jest Twarda Woda?

Twarda woda to woda, która zawiera szczególnie dużą ilość rozpuszczonych soli mineralnych. Twardość wody to tak naprawdę cecha wody. Skala występowania jest ściśle związana z obecnością soli wapnia, magnezu, rzadziej żelaza i mangan oraz innych związków, w tym związków mineralnych. Twardość wody jest cechą, która wynika z obecności głównie kationów wapnia i magnezu. Opcjonalnie mogą im towarzyszyć także jony żelaza i manganu na drugim stopniu utleniania. Twarda woda charakteryzuje się wysokim stężeniem rozpuszczonych soli mineralnych, głównie związków wapnia (Ca2+) i magnezu (Mg2+).

W jej skład wchodzą również rozpuszczone chlorki, sulfidy, krzemiany i azotany. Twarda woda zawiera także wodorowęglan wapnia. W jej zawartości wyróżnia się dużo cząsteczek tlenku wapnia oraz tlenku magnezu. Suma stężeń jonów Ca2+, Mg2+, Fe2+ i Mn2+ (występujących we wszystkich możliwych połączeniach) to twardość całkowita (TH, z ang.

Rodzaje Twardości Wody

Właściwie to można mówić o dwóch rodzajach twardości wody.

Twardość węglanowa (przemijająca): Pochodzi głównie od węglanów oraz wodorowęglanów wapnia i magnezu. Twardość węglanowa jest zwana również nietrwałą bądź przemijającą. To nazewnictwo wynika z jej cech charakterystycznych. Ten rodzaj powodują w większości węglany i wodorowęglany wapnia oraz magnezu. Twardość przemijająca wynika z obecności nietrwałych termicznie wodorowęglanów, które w wysokiej temperaturze (np. podczas gotowania wody) przekształcają się w nierozpuszczalne węglany, wytrącane w postaci osadów. Aby zredukować ten rodzaj twardości, wystarczy zagotować wodę. Związki odłożą się właśnie w formie kamiennego osadu. Twardość węglanową można bez trudu usunąć z wody choćby za pomocą procesu obróbki termicznej. Związki szybko wytrącają się pod wpływem gotowania wody. Są wytrącane w postaci osadu, który możemy zauważyć na przykład na dnie czajnika.
Twardość niewęglanowa (trwała): Za jej obecność odpowiadają siarczany, azotany, chlorki, sole rozpuszczalne. Drugi rodzaj (twardość niewęglanowa zwana trwałą) jest o wiele trudniejszy do usunięcia. Wywołują go sole innych kwasów, między innymi: chlorki, siarczany, azotany.

Przyczyny Twardości Wody

Twardość wody jest naturalną cechą wód występujących w przyrodzie. Im warstwa wody pobieranej do użytku jest głębiej położona, tym stopień ogólnej mineralizacji jest wyższy. W trakcie obiegu woda ma styczność z wieloma minerałami, które są wypłukiwane chociażby ze skał. Naturalna twardość wody wynika z rozpuszczania i wymywania minerałów, budujących skały osadowe.

Przeczytaj także: Wszystko o twardej wodzie

Wpływ Twardej Wody na Gospodarstwo Domowe

Stopień twardości wody ma bezpośredni wpływ na właściwości fizyczne wody oraz to, co po sobie pozostawia. Przede wszystkim twardość wody przekłada się na napięcie powierzchniowe. Z kolei duże napięcie powierzchniowe wody przyczynia się do o wiele gorszego zwilżania wszelkich powierzchni. Przez to bardzo ciężko w takiej wodzie rozprowadzić na przykład środki czystości. Ponadto potrzeba więcej detergentów i środków czyszczących, by ich zastosowanie przyniosło jakiekolwiek efekty. Wszystko przez reakcję, jaka zachodzi między nimi a twardą wodą.

Wysoki stopień twardości wody wpływa przede wszystkim na jej napięcie powierzchniowe - im jest ono wyższe, tym gorzej zwilżane są powierzchnie i trudniejsze będzie mycie oraz sprzątanie.

Kamień Kotłowy

Dość znaczącym problemem jest wytrącanie się osadu z twardej wody. Ten zwany jest powszechnie kamieniem kotłowym. Osad tworzy węglan wapnia (CaCO3) i magnezu (MgCO3), które powstają w wyniku termicznego rozkładu wodorowęglanów. Kamień kotłowy powoduje spore straty energii cieplnej - jest o wiele gorszym przewodnikiem energii niż stal. Przez jego obecność może dochodzić do lokalnych niedogrzań i przegrzań, znacznego zmniejszenia światła rur bądź całkowitego zaniku. Dość powszechne są problemy z mniejszą wydajnością instalacji, zmniejszeniem oraz niestabilnością przepływu.

Problem pojawia się również wtedy, gdy wysokim stopniem twardości charakteryzuje się woda w instalacji grzewczej. W wyniku podgrzewania wody dochodzi do osadzania się tzw. kamienia kotłowego, który może blokować przekazywanie ciepła w całej instalacji, prowadząc do lokalnych niedrożności lub poważnych awarii. Straty ciepła spowodowane przez kamień kotłowy mogą sięgać nawet 20 proc., a to zaledwie wierzchołek góry lodowej.

Mówiąc językiem naukowym kamień kotłowy to inaczej warstwa trwałego osadu składającego się z węglanów wapnia i magnezu. Jeśli twarda woda jest użytkowana przez dłuższy czas, kamień kotłowy na pewno pojawi się w naczyniach, urządzeniach, zbiornikach, w kotłach i czajnikach. Osad będzie widoczny nie tylko na dnie, ale także na wewnętrznych ściankach kotłów, bojlerów oraz na wszystkich elementach podgrzewających wodę.

Przeczytaj także: Jak pozbyć się osadu z twardej wody?

Awariom mogą ulegać również domowe urządzenia mające styczność z wodą. Kamień kotłowy możemy zauważyć nie tylko na dnie czajnika, ale też w miejscach poboru wody, czyli na baterii prysznicowej, kranach w kuchni i łazience, zlewach, kabinie prysznicowej, wannie.

Uporczywie nawracający kamień w wodzie generuje również wiele innych uciążliwych problemów w gospodarstwach domowych. Twarda woda to przede wszystkim duże obciążenie dla sprzętów AGD.

Inne Skutki Użytkowania Twardej Wody

W kuchni: Wysoki stopień twardości wody ma spory wpływ na matowienie warzyw i owoców poddawanych obróbce termicznej. Możemy zauważyć szarzenie i spore odejście po ugotowaniu od naturalnego koloru. Bardzo twarda woda nie jest odpowiednia do przyrządzania kaw i herbat, ponieważ może mieć niebagatelny wpływ na ich smak oraz aromat. Gotowanie w twardej wodzie również nie przyniesie najlepszych rezultatów! Co więcej, możemy czuć się rozczarowani. Minerały obecne w wodzie mogą mieć duży wpływ na wygląd dań oraz napojów gorących. Podczas obróbki termicznej z wody może wytrącać się kamienny osad w postaci białych, niewielkich opiłków, które następnie będziemy znajdować w zupie, herbacie i daniach.
Pranie i czyszczenie: Im napięcie powierzchniowe jest większe, tym woda trudniej zwilża wszelkie powierzchnie. Wskutek tego o wiele trudniej usunąć wszelkie zabrudzenia. Woda o wysokim stopniu twardości wymaga zastosowania o wiele większych ilości mydła. Problem będzie odczuwalny także w przypadku prania. Nie dość, ze dopranie tkanin będzie wymagało zużycia większych ilości proszków do prania i płynów zmiękczających, to jeszcze tkaniny nie będą pachniały tak jak powinny.
Uroda: Przez użytkowanie twardej wody gorzej zmywają się wszelkiego rodzaju kosmetyki. Często pozostają na skórze prowadząc do jej przesuszenia. Oprócz tego częste są przypadki zaczerwienienia skóry po kąpieli, pojawianie się niedoskonałości. Ten problem dotyczy również skóry głowy. Włosy myte przez dłuższy okres w twardej wodzie stracą swój blask, staną się matowe, będą się łatwiej plątać, staną się suche, nie będą chciały się układać.

Wpływ Twardej Wody na Zdrowie

Wiele osób zastanawia się także, czy twarda woda szkodzi. Jej występowanie może znacznie przyczynić się do żywotności domowych sprzętów. Twarda woda może mieć także negatywny wpływ na zdrowie, dlatego zaleca się jej jak najszybsze zmiękczenie. Dolegliwości, takie jak alergie, sucha i podrażniona skóra czy wypadające włosy mogą mieć przyczynę w twardości wody w naszym domu lub mieszkaniu.

Należy otwarcie powiedzieć, że twarda woda ma korzystny wpływ na organizm człowieka. Nie sposób w tym miejscu nie wspomnieć również o roli wapnia, który także znajduje się w większych ilościach w wodzie twardej. Co ciekawe, w niektórych badaniach naukowych wykazano, że większe spożycie twardej wody zawierającej magnez i wapń korzystnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy.

Mimo korzystnego wpływu twardej wody na organizm, jej zewnętrzny użytek nie jest już tak korzystny. Dlaczego?Przede wszystkim w twardej wodzie o wiele gorzej rozpuszczają się środki myjące, co sprawia, że będziemy musieli użyć więcej danego kosmetyku w celu uzyskania spienienia i oczyszczenia skóry. Gorsza rozpuszczalność środków myjących w twardej wodzie sprawia, że więcej tych produktów pozostanie na naszej skórze, co z kolei przyczynia się do powstawania podrażnień i stanów zapalnych. Związki chemiczne zawarte w twardej wodzie mogą też naruszać warstwę hydrolipidową skóry, co predysponuje do jej wysuszenia i łuszczenia się.

Przeczytaj także: Jak rozpoznać twardą wodę?

Twardość Wody w Polsce

Mapa twardości wody w Polsce pokazuje, że w instalacji najczęściej płynie twarda woda przechodząca w bardzo twardą, a tylko w kilku województwach dominuje woda średnio twarda.

Jak Sprawdzić Twardość Wody?

Stopień twardości wody, która płynie w kranie, można poznać na wiele sposobów. Najważniejsze fizykochemiczne i mikrobiologiczne parametry wody podają na swoich stronach internetowych lokalne zakłady wodociągowe. Jeśli korzystacie z sieci wodociągowej właściwie wystarczy, abyście odwiedzili stronę lokalnych zakładów. W zakładce dotyczącej jakości wody znajdują się aktualne informacje o różnych parametrach, w tym między innymi o stopniu twardości wody. Jeśli użytkowana kranówka pochodzi z własnego ujęcia, wówczas najlepszym rozwiązaniem są przeglądowe badania wody w profesjonalnym laboratorium.

Jeśli jesteście bardziej dociekliwi i chcielibyście samodzielnie sprawdzić wartość, można wykonać test twardości wody za pomocą specjalnego testera. W naszym sklepie dostępne są paskowe testery twardości wody oraz kropelkowe testery twardości wody. Trzecią opcją na sprawdzenie czy z kranu płynie twarda woda jest zlecenie analizy wody. Ten sposób polecany jest szczególnie właścicielom własnych ujęć. Badanie wody będzie w stanie dokładnie wykazać przekroczenia obecne w wodzie.

Skale Twardości Wody

Stopień twardości wody można wyrazić w kilku skalach: skali niemieckiej, stopniach francuskich, stopniach angielskich, skali amerykańskiej, milivalach na litr oraz milimolach na litr. Wszystkie skale są wzajemnie wymienne i można przeliczać między sobą jednostki. Istnieją różne skale twardości wody - niemiecka, francuska, angielska.

Najczęściej twardość wody występuje na poziomie około 10 stopni niemieckich. Najbardziej powszechna twardość wody występująca w kranach to podobno około 10 dH. Według norm polskich podanych w rozporządzeniu dotyczącym jakości wody do spożycia przez ludzi, woda pitna powinna charakteryzować się twardością na poziomie 60-500 mg CaCO3/l. Wynika to z faktu, że stopień twardości nie ma większego wpływu na zdrowie.

Metody Zmiękczania Wody

Z problemem oczywiście można walczyć doraźnie za pomocą odkamieniaczy oraz silnych środków czystości. Jednak te działają już na skutki użytkowania twardej wody. O wiele lepszym rozwiązaniem jest walka z przyczyną, czyli twardą wodą.

Redukcja jonów odpowiedzialnych za wysoki stopień twardości wody zachodzi w procesie zmiękczania, natomiast wybór optymalnej metody uzdatniania zależy od rodzaju wiązania tych jonów. Wybierając system odwróconej osmozy można łatwo wyeliminować wszystkie zanieczyszczenia, w tym jony wapnia i magnezu, pestycydy, metale ciężkie, mikroplastik, a nawet wirusy i bakterie.

Montaż centralnej stacji uzdatniania wody to najbardziej optymalny sposób redukcji wysokiego stopnia twardości. Jeśli pozwalają na to warunki w gospodarstwie domowym, wówczas w całej instalacji i z każdego punktu poboru popłynie zmiękczona woda.

Zmiękczacze Wody

W przypadku chęci obniżenia stopnia twardości wody przeznaczonej do gotowania coraz większe znaczenie mają dzbanki filtracyjne oraz o wiele bardziej wydajne systemy odwróconej osmozy szczególnie chętnie stosowane w mieszkaniach. Stosowanie takiej kranówki wiąże się z powstawaniem uciążliwego i trudnego do usunięcia kamiennego osadu, który pojawia się między innymi na armaturze i sprzętach AGD. Twarda woda wpływa negatywnie również na urządzenia grzewcze, a także na kondycję skóry i włosów.

Jeśli tylko pozwalają na to warunki, warto jednak zabrać się nie za zwalczanie skutków lecz samej przyczyny. Wybór tych urządzeń jest naprawdę spory, dzięki czemu bez trudu można dobrać opcję najlepiej dostosowaną do oczekiwań. Jak tego dokonać?

W ofercie można znaleźć:

ekonomiczne modele kompaktowe, jak Ecoperla Toro 24 i Ecoperla Toro 35.
duże kompaktowe zmiękczacze wody z funkcjami zapewniającymi wygodę użytkowania oraz sterowanie poprzez WiFi i aplikację ConnectMySoftener, jak Ecoperla Slimline 24.
bardzo nowoczesne zmiękczacze wody z modułem WiFi - Pentair IQsoft.
do miejsc, w których potrzebne jest bardziej wydajne zmiękczanie wody proponujemy serię dwuczęściowych zmiękczaczy wody Ecoperla Softower.
w domach, które dysponują minimalną przestrzenią na montaż zmiękczacza wody, idealną propozycją może okazać się jeden ze zmiękczaczy wody z serii Ecoperla Vita.

Stacje Multifunkcyjne

Stacje wielofunkcyjne usuwają aż pięć zanieczyszczeń jednocześnie, redukując nie tylko wysoki stopień twardości wody, ale również wysokie stężenie żelaza, manganu, związków organicznych i jonu amonowego. Urządzenia tego typu mają jednak pewne ograniczenia związane z jakością surowej wody.

Odwrócona Osmoza

Odwrócona osmoza, montowana zazwyczaj w kuchni pod zlewozmywakiem, to urządzenie oczyszczające wodę z dokładnością do pojedynczych jonów.

Podsumowanie

Twarda woda w domowej instalacji generuje mnóstwo problemów. Na szczęście istnieje kilka metod radzenia sobie z tym zjawiskiem, od prostych dzbanków filtracyjnych, przez nowoczesne filtry kuchenne, aż po zmiękczacze wody i stacje wielofunkcyjne działające na zasadzie wymiany jonowej. Wysoki stopień twardości wody stanowi realny problem w gospodarstwach domowych, który należy mieć na uwadze i próbować z nim walczyć. Nie jest to na pewno zupełnie nieszkodliwa właściwość wody.

Wiele osób, które już zdecydowały się na zmiękczanie wody w swoich domach wraca i mówi, że ze zmiękczaniem jest jak z samochodem - dopóki się nie stosuje, może się wydawać, że jest to niepotrzebne i da się jakoś żyć.

tags: #twarda #woda #w #polsce #występowanie #skutki