Twarda woda i jej wpływ na rośliny i korzenie
- Szczegóły
W dzisiejszych czasach tematy związane z jakością wody są na czołowej pozycji wśród naszych codziennych zmartwień. W szczególności twardość wody stała się przedmiotem licznych mitów i nieporozumień, które mogą wprowadzać w błąd konsumentów. W niniejszym artykule postaramy się rozwikłać te zagadki, oddzielając fakty od fikcji.
Twardość wody - co to takiego? Podstawowe informacje
Twardość wody odnosi się do zawartości minerałów, głównie wapnia i magnezu, które są rozpuszczone w wodzie. Woda może być klasyfikowana jako miękka lub twarda w zależności od poziomu tych minerałów.
Oto podstawowe informacje dotyczące twardości wody:
- Miękka woda: Zawiera niewielką ilość minerałów. Często oznacza to, że detergenty i mydła działają lepiej, a płyny są bardziej przyjazne dla skóry.
- Twarda woda: Charakteryzuje się wysokim stężeniem wapnia i magnezu. Może powodować osady mineralne w urządzeniach domowych, co skraca ich żywotność.
Skala twardości:
- Miękka: 0-4°dHU
- Umiarkowana: 4-8°dH
- Twarda: 8-12°dH
- Bardzo twarda: powyżej 12°dH
Jakie minerały odpowiadają za twardość wody?
Twardość wody jest określana głównie przez obecność dwóch grup minerałów: wapnia i magnezu. Te dwa pierwiastki są kluczowe w procesach, które prowadzą do twardości wody, a ich stężenie wpływa na jakość wody pitnej oraz stosowanie jej w gospodarstwie domowym.
Przeczytaj także: Wszystko o twardej wodzie
Wapń jest jednym z najważniejszych minerałów odpowiedzialnych za twardość wody. Obecny jest w postaci rozpuszczalnych soli, takich jak węglan wapnia.
Aby lepiej zrozumieć, jak wapń wpływa na twardość, warto wspomnieć o dwóch głównych kategoriach twardości:
- Twardość przemijająca - związana z obecnością węglanów i bicarbonatów, które mogą zostać usunięte przez gotowanie wody.
- Twardość trwała - wynikająca z obecności siarczanów i chlorków, która nie znika po podgrzaniu.
Drugim ważnym minerałem jest magnez, który również przyczynia się do tworzenia osadów w armaturze oraz podnosi twardość wody. Woda zawierająca wysokie stężenie magnezu może powodować problemy z myciem i praniem, ponieważ może ograniczać skuteczność detergentów.
Jak twardość wody wpływa na pielęgnację roślin?
Rośliny domowe wymagają odpowiedniej jakości wody, aby prawidłowo się rozwijać. Kluczowe znaczenie ma skład chemiczny wody, do którego najważniejszych parametrów zalicza się pH, twardość, zawartość rozpuszczonych soli i minerałów.
Woda o niewłaściwym pH może wpływać na dostępność składników odżywczych w glebie, co z kolei wpływa na prawidłowy wzrost i zdrowie roślin. Zbyt wysoka wartość tego wskaźnika może m.in. prowadzić do niedoboru żelaza, co skutkuje żółknięciem liści.
Przeczytaj także: Jak pozbyć się osadu z twardej wody?
Z kolei nadmiernie twarda woda, zawierająca wysokie stężenie wapnia i magnezu, może prowadzić do odkładania się osadów na korzeniach i w glebie, utrudniając roślinom pobieranie składników odżywczych.
Czy zatem miękka woda jest optymalna? Niekonieczne! Jeśli jest zbyt miękka (poniżej 100 mg CaCO3 na 1 litr), nie posiada niezbędnych minerałów, co w konsekwencji może prowadzić do niedoborów składników odżywczych.
Jakie zanieczyszczenia chemiczne są groźne dla roślin?
Zanieczyszczenia chemiczne, takie jak pestycydy, herbicydy, metale ciężkie i nadmiar soli, mają szkodliwy wpływ na domowe rośliny. Pestycydy i herbicydy, nawet w niewielkich ilościach, mogą hamować wzrost roślin, prowadzić do uszkodzeń liści i korzeni oraz obniżać ogólną odporność roślin na choroby.
Z kolei metale ciężkie, takie jak ołów, rtęć i kadm, kumulują się w tkankach roślinnych, powodując toksyczne efekty i wpływając na ich zdrowie i wzrost.
Nadmiar soli w wodzie też nie jest optymalną sytuacją. Z czego może on wynikać? Bardzo często jest to pokłosie nawadniania roślin wodą o wysokiej zawartości soli. Zasolenie gleby utrudnia roślinom pobieranie wody i składników odżywczych, co prowadzi do zahamowania wzrostu, uszkodzeń korzeni i w skrajnych przypadkach do obumierania roślin.
Przeczytaj także: Jak rozpoznać twardą wodę?
Wybrane metody filtracji wody dla roślin
Na szczęście istnieje wiele metod uzdatniania, które mogą być stosowane zarówno dla roślin. Do najpopularniejszych należą:
- Filtry węglowe - skutecznie usuwają chlor, pestycydy, herbicydy i inne zanieczyszczenia organiczne. Są przydatne zarówno w nawadnianiu roślin.
- Filtry mechaniczne - pozbywają się większych zanieczyszczeń, takich jak piasek, rdza i inne cząstki stałe. Mogą być stosowane jako wstępny etap filtracji przed innymi metodami.
- Odwrócona osmoza (RO): usuwa szerokie spektrum zanieczyszczeń, w tym sole, metale ciężkie, bakterie i wirusy. Jest to bardzo skuteczna metoda, rekomendowana, gdy w domu posiadamy dużo roślin.
Wielu szkółkarzy w celu obniżenia kosztów produkcji decyduje się na metody uprawy pozwalające na uzyskanie, w jak najkrótszym czasie materiału handlowego. Uprawy takie, często prowadzone są w namiotach foliowych, z zastosowaniem intensywnego nawożenia.
Jakość wody używanej do podlewania roślin z rodziny wrzosowatych ma bardzo duży wpływ na powodzenie uprawy. W wodzie znajdują się rozpuszczone sole mineralne, dodając do niej nawozów mineralnych powiększamy całkowitą ilość tych składników.
Podlewanie wodą zawierającą zbyt dużo soli mineralnych powoduje stopniową ich kumulację w podłożu, a przez to zahamowanie wzrostu korzeni, zasychanie wierzchołków najmłodszych liści, wystąpienie objawów suszy fizjologicznej (m.in. utraty turgoru mimo dostępności wody) i wreszcie zamieranie całego systemu korzeniowego, co w konsekwencji prowadzi do zamierania rośliny.
Jaka powinna być woda odpowiednia do podlewania i nawożenia wrzosowatych?
Najogólniej mówiąc, najlepsza jest woda miękka, o niskim zasoleniu, lekko kwaśna, zawierająca dużo rozpuszczonego tlenu, nie zawierająca jonów metali ciężkich i chloru. Na terenach ekologicznie czystych takie wymagania spełnia woda deszczowa.
To, czy woda dostępna na danym terenie nadaje się do podlewania wrzosowatych najlepiej stwierdzić wykonując proste testy. Można je zlecić najbliższej stacji chemiczno-rolniczej lub sanitarno-epidemiologicznej.
Konieczne jest określenie kilku parametrów charakteryzujących wodę, co pozwoli ocenić jej przydatność do podlewania wrzosowatych:
- zasolenie (wyrażane w jednostkach EC);
- twardość (wyrażana np.
Zasolenie wody
Zasolenie wody to suma wszystkich soli mineralnych rozpuszczonych w niej. Woda dostępna w sieciach wodociągowych, stawach czy studniach zawsze zawiera jakieś rozpuszczone sole mineralne. Ich ilość i jakość decydują o jej przydatności do celów ogrodniczych.
Warunki geologiczne wpływają na to, jakie sole mineralne są w wodzie rozpuszczone. Istnieje związek pomiędzy dającą się mierzyć przewodnością elektryczną wody, a ilością rozpuszczonych w niej soli.
Woda destylowana lub deszczówka zawierają mało soli mineralnych - mają małą przewodność. I odwrotnie - woda zawierająca dużo rozpuszczonych soli mineralnych ma dużą przewodność.
W praktyce, do określania zasolenia wody posługujemy się jednostkami przewodności elektrycznej - konduktywności, w skrócie EC (electrical conductivity).
W praktyce ogrodniczej używa się jednostki 1 EC równej 1 mS. Konduktywność wody dostarczanej do szkółki mieści się zwykle w zakresie 0,1-1,0 EC. Dla porównania, woda destylowana ma EC bliskie 0 (kilkanaście µS).
Do pomiaru przewodności wody (będącej miarą ilości rozpuszczonych w niej soli) używa się konduktometrów.
Wykorzystanie konduktometru nie sprowadza się tylko do oceny przydatności wody do podlewania. Pozwala także zbadać konduktywność roztworu nawozów (pożywki) używanego do nawożenia roślin i umożliwia ocenę stanu zasolenia podłoża w pojemnikach i szkółce - co ułatwia podjecie decyzji o nawożeniu.
Jeżeli dostępna woda ma EC < 0,1 (czyli < 0,1 mS), to można ją uznać za doskonałą do celów szkółkarskich dla roślin wrażliwych na zasolenie i do uprawy w małych pojemnikach. Jeżeli wartość EC nie przekracza 0,5 to do podlewania odporniejszych odmian w większych pojemnikach będzie się jeszcze nadawać.
Woda o wartości EC > 0,5 do podlewania upraw w małych pojemnikach, szczególnie pod osłonami nie nadaje się zupełnie i wymaga uzdatniania, czyli demineralizacji.
Gdy temperatura otoczenia jest wysoka, podłoże w małych pojemnikach wysycha szybko i wymaga częstego podlewania. Następuje szybkie nagromadzenie soli mineralnych w podłożu i dochodzi do takiego wzrostu stężenia roztworu glebowego, że korzenie mogą być uszkadzane.
Należy pamiętać również, że wiele powszechnie stosowanych nawozów granulowanych o spowolnionym działaniu uwalnia składniki pokarmowe do roztworu glebowego w tempie proporcjonalnym do temperatury.
Mocno zasolonej (EC > 0,5) wody można używać do podlewania roślin w większych pojemnikach, ustawionych w szkółce pojemnikowej, gdzie deszcze co jakiś czas wypłukują nadmiar soli mineralnych z podłoża.
Konduktywność roztworu nawozów dla odmian wrażliwych (szczególnie w małych pojemnikach) nie powinna przekraczać 0,6 mS, odmiany pozostałe (odporniejsze) mogą być podlewane roztworami nawozów o EC < 1.
Twardość wody a jej zasolenie
Twardość wody ma bezpośredni związek z jej zasoleniem. Sole wapnia, magnezu i sodu (głównie węglany i siarczany) rozpuszczone w wodzie, ograniczają jej przydatność do podlewania.
Twardość wody mierzona jest m.in. w °dH (stopnie niemieckie). 1°dH odpowiada zawartości 10 mg tlenku wapnia w 1 l wody.
Węglany i wodorowęglany wapnia i magnezu powodują twardość tzw. przemijającą, można ją usunąć przez zakwaszenie lub przegotowanie wody (osady na dnie i ścianach naczynia).
Siarczany wapnia i magnezu powodują nieusuwalną (przez przegotowanie) twardość wody, czyli nieprzemijającą twardość.
Woda miękka o twardości wynoszącej 0-10°dH, jest przydatna do celów szkółkarskich. Jeżeli twardość jest wyższa, a rośliny uprawiane są w małych pojemnikach i pod osłonami, to taka woda może wymagać uzdatniania.
Woda twarda ma odczyn alkaliczny (pH > 7) i wymaga zakwaszania. Długotrwałe podlewanie wodą o odczynie alkalicznym (równocześnie najczęściej twardą, a często zasoloną) powoduje podniesienie odczynu podłoża, co skutkuje zaburzeniami w pobieraniu składników pokarmowych (głównie mikroelementów) i pogorszeniem wzrostu i wyglądu roślin.
Odczyn wody używanej do podlewania powinien być lekko kwaśny. Jeżeli podlewamy twardszą i nieco zasoloną wodą, to nie należy dopuszczać do nadmiernego przesychania podłoża w doniczkach.
Prowadzi to, bowiem do nadmiernego wzrostu stężenia roztworu glebowego.
Istotny dla zdrowego rozwoju systemu korzeniowego wrzosowatych jest stały dostęp powietrza. Zapewniają to podłoża luźne, nie ubijane mocno podczas sadzenia.
W naszej praktyce szkółkarskiej nadal podstawowym składnikiem podłoży jest torf, powinien być jasny, kwaśny, o niskim stopniu mineralizacji (wtedy ma niskie zasolenie i właściwą strukturę).
Wszelkie dodatki jak np. kompost korowy, wrzosówka czy podłoża naturalne powinny być bezwzględnie badane pod kątem zasolenia i odczynu.
Kalmia szerokolistna z odmianami - oprócz wody o niskim zasoleniu, twardości i odpowiednim pH, dodatkowo wymaga zdecydowanie suchszego stanowiska i bardziej przepuszczalnego podłoża;
Odmiany różaneczników z grupy R. Szczególną ostrożność należy zachować, gdy wyżej wymienione gatunki i odmiany są młode i rosną w małych pojemnikach.
Bardzo ważne jest, aby nawożenie i podlewanie odbywało się z zachowaniem nieprzekraczalnych norm jakości wody i zasolenia pożywki, a podłoże w pojemnikach nie ulegało przegrzewaniu (cieniowanie, jasne maty podsiąkowe).
Jak zmiękczyć wodę do podlewania roślin?
Jeśli wynikło z przeprowadzonego badania, że woda miejska w twoim kranie jest miękka to nic tylko pozazdrościć. Większość z nas nie ma jednak tyle szczęścia i musi się czasem mocno nagimnastykować, aby stworzyć odpowiednie warunki wodne swoim roślinom.
- Odstanie wody:, czyli umieszczenie jej najlepiej w płaskim naczyniu na co najmniej 12 godzin tak, aby wytrąciły się jony wapnia w postaci związków wapnia, osiadły na dnie naczynia oraz, aby ulotnił znajdujący się w niej chlor (chlor i związki chloru wpływają szkodliwie na wzrost i zdrowotność roślin.
- Filtrowanie wody dzięki specjalnym dzbankom z filtrem. Różnej pojemności dzbanki można kupić w zwykłym, większym sklepie z artykułami AGD. Aktywny filtr nie tylko odwapnia wodę, lecz także zatrzymuje szkodliwe substancje. Dzięki temu nadaje się również do filtrowania wody na kawę czy herbatę. Minusem tej metody jest czas, jaki zajmuje przefiltrowanie odpowiedniej ilości wody dla naszych roślin. Jeśli jednak nie masz zbyt wielu roślin w domu - sprawdzi się dla Ciebie idealnie.
- Gotowanie wody w czajniku lub większych naczyniach tak, aby doprowadzić do wytrącenia się tak zwanego kamienia kotłowego (biały osad na ściankach naczynia).
- Metoda z wykorzystaniem torfu nieodkwaszonego. Ciężko w tej metodzie co prawda dysponować wskaźnikami liczbowymi ściśle informującymi o stopniu zmniejszenia twardości wody po takim zabiegu, jednak dla potrzeb domowych jest on dość skuteczny. Około 0,5-1 kg suchego torfu wsypuje się do przepuszczalnego woreczka i umieszcza go w 10 litrowym naczyniu z wodą i pozostawia na całą noc. Zawartość woreczka należy wymienić po 2-3 razach zastosowaniach tej metody.
- Środki do zmiękczania wody w płynie lub w proszku, które korygują jej odczyn i tym samym zwiększają przyswajalność składników odżywczych zawartych w podłożu i nawozach. Po odczekaniu 6-12 godzin należy zlać wodę ostrożnie, lub przelać przez filtr (np. do kawy).
Podsumowanie
Najważniejszą kwestią zatem jaką powinniśmy wynieść z lektury tego artykułu, jest fakt, że twardość wody ma ogromne znaczenie dla ogólnego dobrego stanu roślin i ich systemu korzeniowego.
tags: #twarda #woda #wpływ #na #rośliny #korzenie
