Oczyszczalnia ścieków ze skrzynią chłonną: Zasada działania i alternatywy

Szczegóły: Opublikowano: 23. October 2025

Przydomowa oczyszczalnia ścieków działa w oparciu o proces oczyszczania biologicznego przy udziale tlenu. Polega on na tym, że ścieki są poddawana procesowi rozkładu głównie przez bakterie tlenowe. W zależności od rodzaju oczyszczalni, proces ten może zachodzić na różne sposoby. Sercem biologicznej oczyszczalni ścieków jest reaktor biologiczny, w którym zachodzi natlenianie ścieków i praca osadu czynnego. To tutaj odbywa się główne oczyszczanie ścieków.

W kolejnym etapie oczyszczone ścieki trafiają do odbiornika, którym może być np. drenaż rozsączający, studnia chłonna lub system nawadniania roślin, umożliwiający odzyskiwanie wody. Oczyszczone ścieki można zgodnie z obowiązującym prawem odprowadzić bezpośrednio do wód powierzchniowych np. do rowu lub rzeki. Jeżeli nie ma takiej możliwości oczyszczone ścieki są odprowadzane do gruntu poprzez obiekt zapewniający rozsączanie. W zależności od warunków gruntowo-wodnych jest to: studnia chłonna, tunele/skrzynki rozsączające, drenaż rozsączający. Oczyszczone ścieki mogą być wykorzystane jako woda techniczna np. do nawadniania ogrodu.

Alternatywy dla drenażu rozsączającego

Wśród polskich inwestorów i części instalatorów wciąż pokutuje błędne przekonanie o tym, że drenaż rozsączający jest jedynym sposobem na odprowadzenie oczyszczonych ścieków z przydomowej oczyszczalni. Tymczasem dostępnych opcji jest więcej. Poza nim inwestor może zdecydować się również na inne systemy rozsączania ścieków studnię chłonną, tunel magazynująco-drenażowy, skrzynkę magazynująco-rozsączającą oraz rozsączanie hydrofitowe. Czym cechują się te technologie? Która z nich w danym przypadku będzie najlepszym wyborem?

Oczyszczalnia drenażowa - rodzaje i zalety

Oczyszczalnia ekologiczna drenażowa jest w tej chwili najpopularniejszym rozwiązaniem. Zakłada odprowadzenie oczyszczonych ścieków do odpowiednio przygotowanego gruntu za pomocą rur do drenażu rozsączającego. Technologia występuje w dwóch wariantach - podziemnym oraz naziemnym. W drugim przypadku drenaż zlokalizowany jest na dedykowanym nasypie, gdzie ścieki są transportowane z pomocą znajdującej się przed nim przepompowni.

Wiele polskim gmin wymaga, by właśnie ta technologia była zastosowana w oczyszczalniach budowanych, dzięki udzielanych przez nie dotacjom. Głównie dlatego, że jest ona najbardziej efektywnym rozwiązaniem niemal w każdych warunkach (drenaż rozsączający na glinie sprawdza się w instalacjach obsługujących nawet do 4-5 osób).

Przeczytaj także: Przydomowe oczyszczalnie ścieków Zawiercie

Oczyszczalnia tunelowa - czym się cechuje?

Ograniczenia tradycyjnego drenażu sprawia, że rośnie popularność alternatywnych technologii. Wśród nich jest m.in. przydomowa oczyszczalnia ścieków tunelowa. Tunele magazynująco-drenażowe (poletka tunelowe) są znacznie bardziej wytrzymałe, co pozwala lepiej wykorzystać znajdujący się nad nimi obszar działki. Ważnym atutem jest też większa powierzchnia rozsączająca na każdy metr bieżący. To sprawia, że oczyszczalnie tego typu mogą być montowane w domach z większą liczbą mieszkańców. Warto też odnotować fakt, że ich montaż nie wymaga tak dużych wykopów jak w poprzednim przypadku.

Oczyszczalnie tunelowe pod względem sposobu działania są podobne do drenażowych. Różnica polega na tym, że rozsączanie odbywa się we wzmocnionym tunelu ze specjalnego tworzywa sztucznego. Często jest on wyposażony w specjalne komory, w których zachodzi proces dodatkowego doczyszczania nieczystości. Konstrukcja tunelu umożliwia jego późniejszą rozbudowę wraz ze wzrostem wymaganej wydajności całej instalacji. Wadą tego rozwiązania jest fakt, że poletka nie nadają się do użytku w oczyszczalniach ekologicznych. Dobrze sprawdzą się zaś w oczyszczalni biologicznej oraz do rozsączania deszczówki.

Oczyszczalnia ze studnią chłonną - wady i zalety

Zbliżoną funkcję do tunelu pełni studnia chłonna. Ma ona postać dzwonu z tworzywa sztucznego, w którym gromadzone są nieczystości lub woda deszczowa. Przez dno perforacje w ścianach są one następnie odprowadzane do gruntu. Ta technologia rekomendowana jest przede wszystkim do zastosowania na działkach o niewielkiej powierzchni. Wymaga jednak dobrej przepuszczalności gruntu i niskiego poziomu wód gruntowych.

Specyficznym typem studni chłonnej jest poletko rozsączające. Od standardowych wariantów odróżnia się naziemnym montażem.

Oczyszczania z rozsączaniem hydrofitowym

Stopniowo rośnie też popularność oczyszczalni roślinnych (inaczej hydrofitowych, hydrobotanicznych lub korzeniowych). Ich zasada działania wykorzystuje występujące w przyrodzie procesy samooczyszczania akwenów. Dzięki obsadzeniu poletka starannie wyselekcjonowanymi gatunkami roślin możliwa jest neutralizacja pozostałych w ściekach zanieczyszczeń. Technologia ta cechuje się bezobsługowością, praktycznie zerowymi kosztami eksploatacji oraz bardzo ekologicznym charakterem.

Przeczytaj także: Oczyszczalnia oksydacyjna: zasady działania

Koszty i dofinansowanie przydomowej oczyszczalni ścieków

Cena przydomowej oczyszczalni ścieków zależy od wielu czynników, które mogą mieć wpływ na koszt inwestycji.

Pojemność oczyszczalni: Wydajność oczyszczalni, czyli ilość ścieków, jakie może przetworzyć w określonym czasie, ma wpływ na cenę.
Wybrana technologia: Istnieje wiele różnych technologii oczyszczania nieczystości płynnych, a każda ma swoje unikalne cechy i koszty.
Wymagania lokalne: W niektórych miejscach wymagane jest uzyskanie pozwolenia na instalację oczyszczalni, co może zwiększyć koszty.

W 2023 roku cena oczyszczalni biologicznej dla 5 osób wynosi około 10500 zł netto. Z kolei cena montażu zwykle zaczyna się od 3500 zł.

Dofinansowanie do instalacji przydomowej oczyszczalni ścieków często pochodzi z różnych źródeł, takich jak środki budżetowe gminy, fundusze unijne oraz korzystne oferty kredytów i pożyczek. Środki na tego typu inwestycje pozyskiwane są z różnych źródeł. Jednym z nich jest Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, który wspiera gminy w ich ekologicznych przedsięwzięciach.

Przy budowie przydomowej oczyszczalni ścieków, inwestor może skorzystać z dofinansowania, które może sięgnąć nawet 80% poniesionych kosztów. Wysokość tego dofinansowania jest ustalana przez lokalną gminę. Do oszacowania kwoty kwalifikujących się wydatków inwestora, stosuje się pojęcie "kosztów kwalifikowanych". Warto jednak wiedzieć, że nie wszystkie wydatki są objęte dofinansowaniem.

Proces ubiegania się o dofinansowanie na montaż przydomowej oczyszczalni ścieków rozpoczyna się od złożenia wniosku. Warto pamiętać, że dofinansowanie dotyczy jedynie oczyszczalni spełniających określone normy i posiadających wymagane certyfikaty oraz atesty, co najmniej zgodne z normą PN-EN 12566-3+A1:2009.

Przeczytaj także: Jak ustawić napowietrzanie?

Przy budowie oczyszczalni ścieków, istnieje opcja aplikowania o dofinansowanie również w Banku Ochrony Środowiska, współpracującym z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i producentami oczyszczalni. Procedura aplikowania o dofinansowanie na przydomową oczyszczalnię ścieków wiąże się z koniecznością złożenia odpowiedniego wniosku w banku, który uczestniczy w programie we współpracy z WFOŚiGW (listę banków można znaleźć na stronie internetowej WFOŚiGW dla danego województwa). Oczyszczalnie, które zostały zbudowane wcześniej, nie kwalifikują się do otrzymania dotacji.

Aby ubiegać się o dofinansowanie:

Zbadaj lokalne przepisy: Zorientuj się w przepisach dotyczących ochrony środowiska i oczyszczania ścieków w swoim regionie.
Sprawdź dostępne programy: Skontaktuj się z lokalnymi władzami, regionalnymi agencjami środowiskowymi lub ministerstwem odpowiedzialnym za ochronę środowiska.
Wypełnij wniosek: Jeśli program dotacyjny jest dostępny, wypełnij stosowny wniosek.

Formalności przy budowie przydomowej oczyszczalni

Przydomową oczyszczalnię ścieków można zamontować tam, gdzie nie jest doprowadzona sieć kanalizacyjna, a warunki zabudowy dla danej działki przewidują montaż przydomowej oczyszczalni ścieków. Przygotowanie projektu przydomowej oczyszczalni ścieków wymaga uwzględnienia lokalnych przepisów, zapotrzebowania na oczyszczenie ścieków oraz wyboru odpowiedniej technologii. Skorzystanie z pomocy specjalistów i firm wykonawczych jest kluczem do uzyskania efektywnego i zgodnego z wymaganiami rozwiązania.

Przydomowa oczyszczalnia ścieków nie może powstać na terenach z dostępem do sieci kanalizacyjnej. W przypadku braku dostępu do kanalizacji, powstaje możliwość budowy przydomowej oczyszczalni ścieków. Szczegóły zależne są od ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Jeśli takiego planu nie ma, zależeć to będzie od przepisów lokalnych z zakresu bezpieczeństwa i ochrony środowiska. Konieczne informacje możemy uzyskać na Wydziale Architektury i Budownictwa Starostwa Powiatowego w Urzędzie Gminy.

Budowę oczyszczalni ścieków najlepiej przeprowadzać od wiosny do jesieni, gdyż wtedy najłatwiej się kopie. Budowę oczyszczalni najlepiej zgrać z budową domu dlatego, że oczyszczalnie z osadem czynnym nie będą w stanie funkcjonować bez stałego dopływu ścieków. Jeśli ilość oczyszczanych ścieków nie przekracza 5 metrów sześciennych na dobę, pozwolenie wodnoprawne nie jest wymagane (wystarczy zgłoszenie do organu samorządowego). Oczyszczalnie domowe ścieków o wydajności do 7,5 metrów sześciennych na dobę nie wymagają pozwolenia na budowę. To znaczy, że możemy korzystać z oczyszczalni biologicznej nawet, gdy w domu mieszka około 4-5 osób.

Zalety przydomowej oczyszczalni ścieków

Zbiornik przydomowej oczyszczalni ścieków - zalety:

Jest to ekologiczne, zaawansowane technologicznie rozwiązanie, ponieważ zanieczyszczenia rozkładane są do postaci związków mineralnych i wody drugiej klasy czystości, przez mikroorganizmy i złoże biologiczne, co sprawia że nie są szkodliwe dla środowiska naturalnego.
Ścieki z osadnika po oczyszczeniu i przejściu przez filtry mogą być bezpiecznie odprowadzane do gruntu, rzek lub rowów.
Większość oczyszczalni przydomowych może być montowana prawie wszędzie. Technologia, która stale się rozwija sprawia, że warunki gruntowne mają coraz mniejszy wpływ na możliwości korzystania z oczyszczalni na działce.
Mając zbiornik do przydomowej oczyszczalni ścieków unika się nieprzyjemnych zapachów, które w przypadku szamba są nieuniknione.
Domowe oczyszczalnie ścieków są proste w eksploatacji.
Główną zaletą jest fakt, że różne rodzaje przydomowych oczyszczalni ścieków pozwalają na oszczędności eksploatacyjne, ponieważ nie wymagają regularnej asenizacji, w przeciwieństwie do szamba.

Przydomowa oczyszczalnia ścieków to świetna inwestycja dla właścicieli gospodarstw domowych, położonych poza zasięgiem sieci kanalizacyjnej. Koszt utrzymania oczyszczalni przydomowej jest o wiele niższy, niż koszt utrzymania szamba.

Rodzaje przydomowych oczyszczalni

Są różne rodzaje oczyszczalni przydomowych. Jeśli chodzi o zwykłe oczyszczalnie przydomowe, niestety często nie są przewidywane żadne dotacje, w przeciwieństwie do tych biologicznych. Zarówno rozwiązania biologiczne, jak i te ekologiczne działają na podobnych zasadach. Różnica leży w oczyszczaniu ścieków przy użyciu procesu tlenowego i beztlenowego. Oczyszczanie tlenowe przebiega w osadniku gnilnym.

Najczęściej wybierana oczyszczalnia domowa ścieków to ta ze złożem biologicznym. Zasada działania tego typu oczyszczalni składa się z kilku etapów. Pierwszym z nich jest kierowanie ścieków do osadnika gnilnego, następnie zostają poddane działaniu bakterii beztlenowych lub są poddane wstępnemu napowietrzaniu. Dzięki temu odpady zostają rozłożone. Następny etap zachodzi w komorach tlenowych zbiornika. Takie oczyszczalnie nie wymagają używania energii elektrycznej, wymagane jest jedynie regularne doprowadzanie ścieków, w celu utrzymania flory bakteryjnej. Wodę uzyskaną w ten sposób można wykorzystać do podlewania ogrodu. Jednak należy pamiętać o tym, że woda ta nie jest zdatna do picia.

Zasada działania oczyszczalni ścieków

Zasada działania oczyszczalni ścieków polega na rozpoczęciu wewnątrz instalacji naturalnych procesów biologicznych, rozkładu ścieków bytowych na proste związki mineralne i wodę, które mogą zostać odprowadzone do gruntu, rowu lub rzeki bez ryzyka skażenia. Są różne etapy oczyszczania ścieków. Jeśli chodzi o przydomowe oczyszczanie ścieków, składa się ono z dwóch etapów. Pierwszym z nich jest oczyszczanie mechaniczne i tlenowe. Następuje w osadniku gnilnym i polega na wprowadzeniu do niego nieczystości, które na początku są mechanicznie rozdzielane na cięższy od wody osad oraz lżejszą od wody zawiesinę.

Osad czynny ulega procesowi fermentacji, w której to cząstki zanieczyszczeń są rozkładane na substancje rozpuszczalne i nierozpuszczalne w wodzie, te drugie osadzają się na dnie osadnika wstępnego. Osadniki zazwyczaj są złożone z dwóch lub większej ilości komór, które ułożone są w poprzek. Zadaniem przegród jest to, by osady i zawiesiny nie przedostały się dalej. Ewentualne wydostanie się zanieczyszczeń może spowodować utratę wydajności takiej oczyszczalni. Drugi etap to oczyszczanie tlenowe, które może być przeprowadzone za pomocą drenażu, ale także przy użyciu urządzeń napowietrzających. Oczyszczoną wodę można wówczas doprowadzić do studni chłonnej lub wód powierzchniowych.

Przykłady biologicznych oczyszczalni ścieków

Funkcjonowanie przydomowej oczyszczalni różni się w zależności od jej modelu oraz producenta. Wynika to z zastosowanych przez wytwórców technologii. Niezależnie od zasady działania, efekty są do siebie zbliżone - zielone oczyszczalnie odprowadzają czystą wodę do odbiornika (może to być tunel, drenaż albo skrzynka rozsączająca, a nawet studnia chłonna lub ciek wodny). Jak więc działa przydomowa oczyszczalnia ścieków biologiczna?

Biologiczna oczyszczalnia ścieków AT marki August. Wszystkie procesy oczyszczania odbywają się w jednym zbiorniku oczyszczalni przy wykorzystaniu unikalnej technologii VFL. Obejmują one mechaniczne rozdrobnienie zanieczyszczeń stałych, wstępną denitryfikację, proces oczyszczania w komorze napowietrzania przy wykorzystaniu osadu czynnego i przetransportowania cieczy do komory sedymentacyjnej. Proces ten jest wielokrotnie powtarzany.
Oczyszczalnia biologiczna one2clean marki Graf. Jej działanie opiera się na technologii SBR, czyli sekwencyjnego oczyszczania ścieków w dwusferowym zbiorniku Odbywa się to przy pomocy osadu czynnego w formie zawiesiny z pożytecznymi mikroorganizmami. Pierwszym etapem działania urządzenia jest oczyszczanie zasadnicze, w trakcie którego dochodzi do procesów biologicznego czyszczenia. Następnie rozpoczyna się faza odpoczynku. Czysta woda gromadzi się u góry zbiornika.
Oczyszczalnia biologiczna Monoblok marki Biorock. Jej główną cechą jest całkowity brak elementów elektrycznych, co przekłada się na oszczędność eksploatacji. Do oczyszczania wykorzystuje osadnik wstępny i specjalny bioreaktor.

Tabela porównawcza systemów rozsączania:

System rozsączania	Zalety	Wady	Zastosowanie
Drenaż rozsączający	Efektywny, wszechstronny	Wymaga dużej powierzchni	Grunty piaszczyste i piaszczysto-gliniaste
Tunele drenażowe	Wytrzymałe, duża powierzchnia rozsączająca	Nie nadają się do oczyszczalni ekologicznych	Domy z większą liczbą mieszkańców, oczyszczalnie biologiczne
Studnia chłonna	Mała powierzchnia, prosty montaż	Wymaga dobrej przepuszczalności gruntu i niskiego poziomu wód gruntowych	Małe działki
System hydrofitowy	Ekologiczny, bezobsługowy, niskie koszty	-	-

tags: #oczyszczalnia #ścieków #ze #skrzynią #chłonną #zasada