Oczyszczalnia Ścieków Balice: Informacje o Problemach z Zanieczyszczeniem Potoku Olszanickiego
- Szczegóły
Potok Olszanicki od lat jest zanieczyszczany przez niebezpieczne substancje do odladzania samolotów pochodzące z Międzynarodowego Portu Lotniczego Kraków-Balice. We wtorek mieszkańcy i działacze stowarzyszenia "Nasza Olszanica" zorganizowali konferencję nad potokiem Olszanickim, podczas której zaprezentowano pierwsze wyniki społecznego monitoringu jakości wód.
Problem Zanieczyszczenia i Jego Skutki
Pierwszy problem stanowi smród unoszący się z potoku nawet na kilka kilometrów. Substancje są też niebezpieczne dla zdrowia. Prof. Mariusz Czop z AGH w rozmowie z Radiem Zet mówi:
- To śmierdzą lotne związki organiczne, które powstają w wyniku rozpadu pierwotnych substancji. Jest też tutaj formaldehyd na bardzo wysokim poziomie, jest to substancja rakotwórcza.
Mieszkańcy Krakowa od lat zabiegają o to, żeby lotnisko zadbało o stworzenie odpowiedniej infrastruktury wokół swoich zabudowań, takiej jak oczyszczalnia ścieków. Choć planowana jest wielomilionowa inwestycja w rozbudowę portu, to plany te nie obejmują skutecznego sposobu walki z zanieczyszczeniami. Zamiast tego padła propozycja przesunięcia potoku dalej od płyty lotniska. Tomasz Pytko, jeden z organizatorów konferencji, napisał:
- Władze lotniska od lat wiedzą o problemie, ale lekceważą prawo ochrony środowiska oraz zdrowie mieszkańców. Wszystko to przy bezczynności służb ochrony środowiska, które nigdy nie stanęły po stronie pokrzywdzonych ludzi i nie ukarały adekwatnie przypadków notorycznego łamania prawa. Nie możemy dłużej tolerować tego stanu, kiedy rakotwórcze ścieki płyną między naszymi domami, a odrażający smród odbiera radość życia.
Przeczytaj także: Przydomowe oczyszczalnie ścieków Zawiercie
Reakcje i Działania Radnych
Radni Łukasz Gibała i Łukasz Maślona zapowiedzieli także stworzenie ogólnej rezolucji dotyczącej ochrony polskich rzek. Łukasz Gibała wypowiedział się także w sprawie kar za zanieczyszczanie środowiska, które powinny być adekwatne do wyrządzanych szkód:
- Kara rzędu 500 zł dla lotniska, a taka kara została nałożona kilka lat temu, jest karą śmieszną [...]. Dla dużych podmiotów takich jak lotnisko 500 zł to tyle, co nic.
Innowacyjne Technologie Oczyszczania Wód na Lotnisku
Krakowskie lotnisko - jako pierwsze w Polsce i trzecie na świecie - zamierza wprowadzić innowacyjną w skali globalnej technologię wykorzystywaną do oczyszczania wód opadowych odprowadzanych z terenu portu. Celem projektu jest zagwarantowanie jak najwyższych standardów ochrony środowiska i zapewnienie pełnej funkcjonalności i bezpieczeństwa obiektów lotniska. Technologia została już z sukcesem wdrożona m.in. na lotniskach w Londynie oraz Oslo.
Według Veolia Technologies sp. z o.o., instalacja oczyszczająca wykorzystuje dedykowaną, opatentowaną technologię, opartą na systemie MBBR (ang. Moving Bed Bioreactor), wykorzystującą tzw. złoże zawieszone, łączącą zalety procesu osadu czynnego oraz procesów wykorzystujących biofilm porastający złoża zraszane. Zbiorniki procesowe pracują w trybie ciągłym bez potrzeby płukania, w których nie występuje zjawisko zatykania się złoża biologicznego.
Elementem uzupełniającym i potwierdzającym prawidłowość przyjętych w koncepcji rozwiązań będą badania laboratoryjne przeprowadzone w laboratorium VWT Anox Kaldnes w Lund w Szwecji. Badania zostaną przeprowadzone na próbie wód opadowych pobranych z terenu krakowskiego lotniska. W efekcie powstanie dokumentacja umożliwiająca przystąpienie do prac projektowych instalacji oczyszczającej zanieczyszczone wody pochodzące z procesu odladzania samolotów oraz drogi startowej.
Przeczytaj także: Oczyszczalnia oksydacyjna: zasady działania
Działania Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska (WIOŚ)
Począwszy od 2016 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie (WIOŚ) przeprowadził 5 kontroli Międzynarodowego Portu Lotniczego im. Jana Pawła II Kraków-Balice Sp. z o.o. (Spółki), które objęły swym zakresem zagadnienia z zakresu ochrony wód przed zanieczyszczeniem. Czynności kontrolne były związane z wpływającymi do tut. Inspektoratu zgłoszeniami zanieczyszczenia Potoku Olszanickiego, a w szczególności jego uciążliwością zapachową. WIOŚ wielokrotnie zlecał badania wód Potoku Olszanickiego i przeprowadzał rozpoznania w terenie w związku ze zgłoszeniami zanieczyszczenia środowiska wodnego. Od 2016 roku WIOŚ przeprowadził 17 takich wizji lokalnych.
W 2016 roku czynności rozpoznawcze przeprowadzone w terenie ujawniły możliwość zagrożenia dla środowiska wodnego związanego z funkcjonowaniem lotniska. WIOŚ już na pierwszej kontroli ustalił przyczynę negatywnego odziaływania lotniska na Potok Olszanicki, którą okazało się odprowadzanie ze strumieniem wód opadowych środków do odladzania nawierzchni (mrówczan potasu, mrówczan sodu) i odmrażania samolotów (glikol propylenowy). Udowodnienie naruszeń było możliwe dzięki wykonaniu szeregu badań fizyko-chemicznych.
Początkowo Spółka nie poczuwała się do odpowiedzialności za stwierdzone w potoku zanieczyszczenie wskazując na biodegradowalny charakter stosowanych środków. Twierdzenie to zostało skutecznie zakwestionowane w toku przeprowadzonej w 2016 r. kontroli i ostatecznie protokół stwierdzający naruszenia został podpisany przez Spółkę.
W trakcie pierwszej kontroli inspektorzy wskazali również możliwe rozwiązania, które są spotykane na innych lotniskach (np. na Lotnisku Chopina w Warszawie) tj.:
- okresowe przekierowywanie wód opadowych do miejskiej oczyszczalni w czasie dużego zużycia środków do odladzania;
- funkcjonowanie stanowisk przeznaczonych do odmrażania samolotów.
Małopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska (MWIOŚ) już po pierwszej kontroli wydał zarządzenie pokontrolne zobowiązujące Spółkę do podjęcia działań zapewniających ochronę wód Potoku Olszanickiego przed zanieczyszczeniem.
Przeczytaj także: Jak ustawić napowietrzanie?
Przepisy prawa nie przewidują możliwości wymierzenia kary administracyjnej (obecnie: ustalenia opłaty podwyższonej) za odprowadzanie wód opadowych. Ustawodawca nie przewidział również obowiązku pomiaru ilości odprowadzanych wód opadowych, co uniemożliwia wyliczenie ładunku odprowadzanych zanieczyszczeń. Jest to zupełnie inna sytuacja niż np. w przypadku odprowadzania do wód ścieków z oczyszczalni, gdzie w przypadku przekroczenia wartości dopuszczalnych ustalonych w pozwoleniu wodnoprawnym, wszczyna się postępowanie w celu ustalenia opłaty podwyższonej (dawniej: wymierzenia kary).
Gdyby istniała w przypadku Spółki prawna możliwość ustalenia opłaty podwyższonej zostałaby ona wykorzystana przez WIOŚ. Opłata podwyższona jest narzędziem, które najczęściej pełni funkcję przymuszającą podmiot do przeprowadzenia inwestycji środowiskowej. Jedyną możliwością sankcyjną, którą dysponuje obecnie WIOŚ w przedmiotowym przypadku jest kara grzywny (mandat). Jest ona stosowana w przypadku przeprowadzania kontroli podmiotu i stwierdzenia naruszeń pozwolenia wodnoprawnego.
Oczywiście w kontekście sytuacji na Potoku Olszanickim możliwa do zastosowania przez WIOŚ wysokość mandatu (maksymalnie 500 zł) nie stanowi w żaden sposób odpowiedniej rekompensaty za stan Potoku Olszanickiego.
W 2016 roku spółka posiadała cztery różne pozwolenia wodnoprawne wydane przez trzy różne organy (Marszałek Województwa Małopolskiego, Wojewoda Małopolski, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie) na wykonanie i funkcjonowanie urządzeń wodnych w postaci kilku wylotów, którymi wody opadowe w różnych miejscach wprowadzane są do Potoku Olszanickiego, przepływającego pod lotniskiem. Żadna z tych decyzji nie uwzględniała kwestii środków do odladzania nawierzchni lotniska i odmrażania samolotów. Warunki jakościowe określone były tylko typowymi wskaźnikami dla wód opadowych tj. węglowodory ropopochodne, zawiesiny ogólne.
MWIOŚ już po pierwszej kontroli wystąpił do Marszałka Województwa Małopolskiego o uwzględnienie kwestii stosowanych na lotnisku preparatów w przypadku kolejnych postępowań administracyjnych dot. wydania decyzji. Zaowocowało to nową decyzją wydaną przez Marszałka Województwa Małopolskiego w 2017 r., która uwzględniła szerszy zakres badań wód opadowych i zastąpiła poprzednie pozwolenia wodnoprawne. Oprócz ww. podstawowych parametrów w pozwoleniu ustalono warunki jakościowe dla parametrów: chemicznego zapotrzebowania tlenu (ChZT), potasu i aldehydu mrówkowego. Dzięki temu WIOŚ uzyskał umocowanie prawne do stwierdzania potencjalnych naruszeń decyzji.
Podmiot rozpoczął działania naprawcze. Przeorganizowano sposób napełniania/opróżniania podstawowych zbiorników retencyjnych systemu kanalizacji wód opadowo-roztopowych lotniska celem wzmocnienia procesów biodegradacji. Pojawiły się pierwsze koncepcje zagospodarowania wód opadowych z lotniska opracowane przez podmioty zewnętrzne.
Wypracowanie właściwego rozwiązania na gospodarowanie wodami opadowymi było o tyle trudne, że deszczówka wpływała w wielu miejscach do Potoku Olszanickiego przepływającego pod płytą lotniska. Uniemożliwiało to zretencjonowanie zanieczyszczonych wód opadowych. Zebrane wody deszczowe mogłyby zostać przekierowane do miejskiej kanalizacji lub oczyszczone.
Pod koniec marca 2018 r. rozpoczęto kolejną (drugą) kontrolę interwencyjną, w trakcie której stwierdzono naruszenie warunków pozwolenia wodnoprawnego w zakresie jakości odprowadzanych wód deszczowych i zastosowano sankcję w postaci mandatu karnego. Kolejny raz pobierane były próbki wód i przeprowadzane badania. Sprawdzono jakie działania podjęła Spółka celem zapewnienia ochrony wód Potoku Olszanickiego przed zanieczyszczeniem.
W czerwcu 2018 r. została zakupiona zamiatarka lotniskowa z funkcją zbierania glikolu z nawierzchni utwardzonych. W listopadzie 2018 r. została zawarta pierwsza umowa na wywóz zanieczyszczonych wód opadowych zgromadzonych w zbiornikach retencyjnych na oczyszczalnię w Płaszowie.
W pierwszym kwartale 2019 r. Spółka poinformowała, że podjęła analizę możliwości przełożenia przebiegu Potoku Olszanickiego w celu ominięcia systemu kanalizacji wód opadowych lotniska.
W drugim kwartale 2019 r. Spółka poinformowała, że zakończono budowę stanowisk postojowych samolotów z możliwością ich odladzania, wyposażonych w zbiornik retencyjny na wody opadowe.
W dniu 12 czerwca 2019 r. został podpisany list intencyjny ze spółką Veolia Water Technologies w sprawie współpracy, której celem jest opracowanie kompleksowego rozwiązania na oczyszczanie wód opadowych.
Najnowsze Działania i Stan Potoku Olszanickiego
W dniu 13 grudnia 2023 r. W związku ze zgłoszeniami zanieczyszczenia wód Potoku Olszanickiego WIOŚ w dniach 4, 12 i 19 grudnia 2023 r. przeprowadził terenowe działania kontrolne. Czynności potwierdziły spowodowanie zmiany naturalnego zapachu wód w potoku przez dopływ wód opadowych z terenu lotniska zawierających biodegradowalne substancje do odladzania powierzchni płyty lotniska tj.
Próbki do badań zostały pobrane przez Centralne Laboratorium Badawcze Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska Oddział w Krakowie z wylotu kolektora Potoku Olszanickiego poniżej lotniska oraz przy ul. Szaserów. W rezultacie wykonanych badań, szczególnie wysokie stężenia wskaźników jakościowych stwierdzono w próbce wody pobranej z potoku poniżej lotniska w Balicach w dniu 4 grudnia 2023 r. Stwierdzono wtedy również obecność glikolu propylenowego używanego do odmrażania samolotów.
MWIOŚ złożył zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa - zagrażającego życiu lub zdrowiu ludzi lub powodującego istotne obniżenie jakości wody poprzez zanieczyszczanie wód Potoku Olszanickiego, jakie miało miejsce w dniu 4 i 12 grudnia 2023 r. Sprawa zanieczyszczenia potoku w części dotyczącej negatywnego odziaływania na zdrowie ludzkie została przekazana Małopolskiemu Państwowemu Wojewódzkiemu Inspektorowi Sanitarnemu.
Planowane Inwestycje i Kontrowersje
W ostatnich dniach władze portu lotniczego Kraków-Balice wraz z krakowskim magistratem informowały o inwestycji polegającej na przełożeniu trasy potoku Olszanickiego tak, aby całkowicie odseparować ciek wodny od kanalizacji deszczowej lotniska. Naukowcy i aktywiści twierdzą jednak, że do rozwiązania problemu zanieczyszczeń konieczna jest budowa oczyszczalni. Władze lotniska tłumaczą, dlaczego na chwilę obecną powyższe rozwiązanie jest bardziej uzasadnione.
Społecznicy twierdzą jednak, że takie rozwiązanie nie jest wystarczające. Lotnisko cały czas tłumaczy się, że oczyszczalnia nie ma uzasadnienia ekonomicznego. Władze lotniska postanowiły ustosunkować się do kwestii budowy oczyszczalni ścieków, argumentując, że rozpoczęcie całej procedury budowy oczyszczalni od zera wraz z ewentualnymi odwołaniami i protestami oznaczałoby, że problem zanieczyszczeń nie zniknie przez następne długie lata. Dlatego zdecydowano zrealizować inwestycję przygotowaną, która gwarantuje efekt już za 1,5 roku. Jak zaznaczają, rozpoczęto już aktualizację planu inwestycyjnego lotniska i z dużym prawdopodobieństwem znajdzie się w nim oczyszczalnia.
tags: #oczyszczalnia #ścieków #Balice #informacje
