Awarie i modernizacje oczyszczalni Czajka w Warszawie
- Szczegóły
Oczyszczalnia ścieków "Czajka" w Warszawie zmaga się z poważnymi problemami, które prowadzą do zrzutu nieczyszczonych ścieków do Wisły. W ostatnich latach miały miejsce dwie duże awarie, które skutkowały znacznymi stratami finansowymi oraz zagrożeniem dla środowiska. Sytuacja ta wzbudza niepokój wśród mieszkańców oraz władz miasta, które podejmują działania mające na celu rozwiązanie problemów z infrastrukturą.
W odpowiedzi na te wyzwania, ratusz rozważa budowę nowego systemu przesyłowego oraz tymczasowych rozwiązań, takich jak most pontonowy. Problemy oczyszczalni Czajka i ich wpływ na środowisko są odczuwalne, dlatego tak ważne jest podjęcie natychmiastowych działań naprawczych.
Historia i modernizacja oczyszczalni Czajka
Projekt oczyszczalni ścieków „Czajka” powstał na początku lat 70. XX wieku, a zakład uruchomiono w 1991 r. „Czajka” znajduje się w północno-wschodniej części Warszawy i zajmuje obszar o powierzchni 52,7 ha. Do oczyszczalni dopływają obecnie ścieki komunalne zarówno z prawobrzeżnej, jaki i z lewobrzeżnej części stolicy oraz z gmin ościennych tj. Legionowo, Jabłonna, Marki czy Ząbki. Od 2012 roku "Czajka" oczyszczała ścieki z Warszawy prawobrzeżnej i dużej części lewobrzeżnej (oprócz Wilanowa, Ursynowa, części Mokotowa i Ursusa) oraz z miast ościennych, takich jak Legionowo, Jabłonna, Marki czy Ząbki.
Ścieki oczyszczane są mechanicznie i biologicznie. Powstałe podczas oczyszczania osady ściekowe, w kontrolowanych warunkach, ulegają fermentacji. Wytworzony w ten sposób biogaz wykorzystywany jest do celów grzewczych i produkcji prądu elektrycznego na własne potrzeby. Zaraz po uruchomieniu „Czajki” ścieki oczyszczano jedynie poprzez redukcję związków węgla organicznego. Z czasem dodano rozwiązania umożliwiające usuwanie ze ścieków także związków biogennych. Jednak ograniczenia wynikające z konstrukcji istniejących obiektów technologicznych nie pozwalały osiągnąć norm dla ścieków oczyszczonych, obowiązujących obecnie w Polsce i innych krajach unijnych.
Oczyszczalnia ścieków "Czajka" przeszła znaczące zmiany w ramach rozbudowy i modernizacji, które miały na celu poprawę efektywności oczyszczania i zwiększenie pojemności. Wprowadzono nowoczesne technologie, takie jak biologiczne oczyszczanie oraz systemy filtracji, które pozwalają na skuteczniejsze usuwanie zanieczyszczeń. Zainstalowano również nowoczesne urządzenia do monitorowania jakości wody, co umożliwia bieżące śledzenie parametrów oczyszczania. Oczekiwane korzyści z tych modernizacji obejmują nie tylko poprawę jakości wody w Wiśle, ale także zmniejszenie ryzyka awarii systemu. Dzięki nowym technologiom, oczyszczalnia ma być bardziej odporna na ekstremalne warunki pogodowe.
Przeczytaj także: Przydomowe oczyszczalnie ścieków Zawiercie
Awarie i ich przyczyny
W latach 2019-2020 wystąpiły dwie duże awarie kolektorów, w wyniku których kilka milionów metrów sześciennych ścieków trafiło bezpośrednio do Wisły.27 sierpnia 2019 r. około godz. 5 rano nastąpiło rozszczelnienie rurociągu technologicznego „A”, transportującego ścieki z części lewobrzeżnej Warszawy do OŚK Czajka. Ścieki zalały tunel na długości ok. 850 m. Przesył ścieków został uruchomiony rurociągiem „B”. Dzień później około godz. 7 rano nastąpiło nagłe rozszczelnienie rurociągu „B”. Druga awaria wystąpiła 29 sierpnia 2020 r., co spowodowało intensywny wypływ ścieków oraz zalanie części tunelu i części komory wejściowej syfonu.
W ocenie biegłych powołanych przez NIK zmiany wykonawcze względem projektu budowlanego układu przesyłowego ścieków do Oczyszczalni Ścieków Komunalnych „Czajka” (OŚK Czajka) stworzyły warunki, które najprawdopodobniej doprowadziły do pierwszej awarii o znacznym zasięgu. Również podczas projektowania i uzyskiwania wymaganych pozwoleń nie wyeliminowano rozwiązań projektowych zwiększających ryzyko wystąpienia awarii. Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Warszawie (MPWiK) nie uniknęło błędów w procesie projektowania, budowy i eksploatacji podziemnych kolektorów transportujących ścieki z części lewobrzeżnej Warszawy do OŚK Czajka. Z kolei Prezydent m.st. Warszawy nie wykorzystał wszystkich środków nadzoru nad podległym miastu przedsiębiorstwem i możliwości jego kontroli.
Jak ustaliła NIK, MPWiK nie było dostatecznie przygotowane do działania w czasie poważnych awarii związanych z nieszczelnością układu przesyłowego ścieków. Mimo dużego doświadczenia obsługa systemu sterowania kolektorami nie była przygotowana do sprawnego reagowania w czasie awarii, w warunkach znaczącego stresu. Przy braku szczegółowych procedur operowania instalacją w przypadku nieszczelności zapanował chaos, który powiększył skalę awarii i zniszczeń.
Użyte materiały i technologia
Zauważa, że w Warszawie zamiast stalowych rur na odcinku 1,3 km pod Wisłą położono rury zbudowane z tworzywa sztucznego (GRP) pierścieni łączonych "właściwie na wcisk".- Kiedy zorientowano się że taka konstrukcja jest za słaba, postanowiono rury zalać... betonem. Kiedy okazało się, że masa betonu jest za ciężka dla plastikowej konstrukcji - rury zalano lżejszym, ale słabszym betonem napowietrzonym. Nie jest to beton konstrukcyjny.
- Położono 60 km rur, zużyto 24 tys. ton stali i 218 tys. m.sześc. betonu.
- W przetargu wystartowały dwa konsorcja. Wygrało to, które zaoferowało niższą cenę, czyli zawiązane przez Przedsiębiorstwo Robót Górniczych Metro (budowniczowie tuneli pierwszej linii metra) z Hydrobudową Polska, Hydrobudową 9 i spółką Infra.
- Tunel wydrążono w listopadzie 2011 roku. Zainstalowano w nim później 2,7 km rur, z czego 1,2 km pod korytem rzeki.
Badanie objęło działania Urzędu m.st. Warszawy i MPWiK od 2005 r. Podstawową kwestią rozpatrywaną od połowy lat dziewięćdziesiątych XX w. było rozstrzygnięcie, czy budować oczyszczalnię w lewobrzeżnej Warszawie, czy rozbudować istniejącą na prawym brzegu OŚK Czajka i zbudować układ przesyłający do niej ścieki.Uznano, że optymalnym rozwiązaniem będzie drugi wariant, który w 1999 r. został zatwierdzony przez Radę m. st. Warszawy.
Przeczytaj także: Oczyszczalnia oksydacyjna: zasady działania
Skutki awarii i reakcje
Łącznie od dnia pierwszej awarii (28 sierpnia 2019 r.) do dnia jej usunięcia (16 listopada 2019 r.) do Wisły odprowadzono ponad 5 mln 100 tys. m3 surowych ścieków. W wyniku ostatniej awarii, która miała miejsce 29 sierpnia 2020 roku, do rzeki trafiło około 10,6 miliona metrów sześciennych ścieków. Tego rodzaju incydenty nie tylko zagrażają ekosystemowi rzeki, ale także wpływają na zdrowie mieszkańców stolicy.
W celu ustalenia przyczyn awarii poproszono o ekspertyzę naukowców z Politechniki Warszawskiej. Wstępne ustalenia zostały opracowane we wrześniu 2019 r., ostateczne były gotowe w czerwcu 2020 r. W sierpniu ekspertyza została zaopiniowana przez Politechnikę Krakowską. Dokumenty objęto tajemnicą przedsiębiorstwa.
W związku z tym NIK w lipcu 2021 r. skierowała do Prokuratury Rejonowej Warszawa Żoliborz zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstw. NIK pozytywnie oceniła decyzje podjęte w MPWiK i w Urzędzie m.st. Warszawy dotyczące przywrócenia funkcjonowania kolektorów i ograniczenia skutków awarii m.in. ozonowania ścieków wpływających do Wisły, monitorowania lewobrzeżnej strony Wisły poniżej wylotu ścieków. Z własnej inicjatywy spółka prowadziła rozszerzony monitoring stanu wody w Wiśle.
Plany naprawcze i długoterminowe rozwiązania
Władze Warszawy wprowadziły konkretne plany naprawcze dla oczyszczalni Czajka, które mają na celu poprawę funkcjonowania systemu przesyłowego. Planowane są inwestycje w nowoczesne technologie, które pozwolą na skuteczniejsze oczyszczanie ścieków oraz zmniejszenie ryzyka awarii. Wśród rozważanych działań znajduje się budowa tymczasowego mostu pontonowego z rurociągiem zapasowym, który ma zapewnić ciągłość przesyłu. Dodatkowo, planowane są długoterminowe rozwiązania, takie jak budowa nowego systemu przesyłowego, który umożliwi lepsze zarządzanie ściekami z lewobrzeżnej Warszawy.
Dotychczas dyskutowane i wstępnie zaaprobowane rozwiązanie docelowe przewiertu pod dnem rzeki Wisły oraz tymczasowe rurociągu na moście pontonowym nie budziły wątpliwości. PGW Wody Polskie zwracają uwagę na kluczowy aspekt zapewnienia ochrony przeciwpowodziowej. Wkopanie w dno i obłożenie rurociągu materacem kamiennym długoterminowo nie gwarantuje trwałości instalacji.
Przeczytaj także: Jak ustawić napowietrzanie?
W tabeli poniżej przedstawiono kluczowe informacje dotyczące awarii i działań naprawczych:
| Data | Wydarzenie | Skutki | Działania naprawcze |
|---|---|---|---|
| 27 sierpnia 2019 | Rozszczelnienie rurociągu "A" | Zalanie tunelu, zrzut ścieków do Wisły | Uruchomienie rurociągu "B", budowa mostu pontonowego |
| 28 sierpnia 2019 | Rozszczelnienie rurociągu "B" | Kontynuacja zrzutu ścieków | Ekspertyzy, naprawa rurociągów |
| 29 sierpnia 2020 | Druga awaria | Zalanie tunelu i komory, zrzut ścieków | Analizy, plany budowy nowego systemu |
tags: #oczyszczalnia #Czajka #awarie #i #modernizacje
