Identyfikacja potencjalnych zagrożeń w uzdatnianiu wody
- Szczegóły
Plany Bezpieczeństwa Wody (Water Safety Plan - WSP) to system zaproponowany przez Światową Organizację Zdrowia, będący koncepcją zarzadzania ryzykiem w dziedzinie zaopatrzenia w wodę pitną.
W roku 2014 obchodziliśmy dziesięciolecie Planów Bezpieczeństwa Wody.
Wydaje się, że korzyści wynikające z wdrożenia PBW są już zrozumiałe i oczywiste, jednak nie są tak popularne jak HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points) powszechnie stosowany w przemyśle spożywczym.
Od 2003 roku Komisja Europejska dąży do wdrożenia systemu zarządzania ryzykiem w celu ochrony życia ludzkiego.
KE zwraca więc uwagę na konieczność poprawy monitoring jakościowego rozpoczynając weryfikację aneksu II dyrektywy w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia (DWD).
Przeczytaj także: Technologie oczyszczania wody: Przegląd
Najwięcej problemów z za-pewnieniem bezpiecznej, a więc odpowiedniej jakości wody mają mali dostawcy.
Szacuje się, że 30% dostawców nie prowadzi odpowiedniego monitoringu.
Według danych KE 1/3 krajów Europy posiada krajową strategię wdrażania WSP, w co 10 kraju PBW są bardzo popularne i wdrażane.
W krajach, gdzie PBW nie są obowiązkowe obserwuje się przykłady dobrowolnego wdrażania PLB.
Według podmiotów wykorzystujących je jakość wody uległa widocznej poprawie (zgodnośc z jakością określoną w prawie), zmalała liczba incydentów zagrażających dosta-wom, jakości, zagrożeniom u źródła, przerwom w dostawach.
Przeczytaj także: Grupa Azoty Puławy - oczyszczanie wody
Na przykład w Islandii 80% populacji jest obsługiwanej zgodnie z PBW. Portugalia i Niemcy wdrażają projekty pilotażowe.
Wielka Brytania, Szwajcaria, Islandia, Węgry, czy Słowenia prawnie uznały PBW (lub HACCP) jako obowiązkowy do wdrożenia przez dostawców wody.
Plany są tłumaczone na języki narodowe, w których powstają również wytyczne, przewodniki do wdrażania.
W niektórych krajach produkcja wody pitnej podlega regulacjom dotyczącym produkcji żywności.
W innych zarządzanie ryzykiem jest zawężone tylko do monitoringu ja-kości.
Przeczytaj także: Przewodnik po uzdatnianiu wody szkłem
Tam, gdzie PBW są dobrowolne (jak w Polsce), są zazwyczaj rzadziej stosowane ze względu na brak wyspecjalizowanego personelu, wiedzy itd.
Niektóre władze zachęcają wówczas mniejszych dostawców np.
Z wymiany informacji pomiędzy krajami Europy wynika oczywiście, że najskuteczniejszym sposobem mobilizującym do wdrożenia PBW jest obowiązek prawny.
EUREAU wskazuje na konieczność określenia metodyki, która ułatwi przedsiębiorstwom wodociągowym wdrażanie systemów oceny zagrożeń i zarządzania ryzykiem.
W wielu krajach (wydaje się, że w Polsce właśnie) potrzeba posiadania systemów zarządza-nia ryzykiem jest nieuświadomiona.
Na przykład wówczas, gdy dostawca spełnia wymagania dyrektywy dotyczącej jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.
Albo po prostu woda jest jaka jest i nie ma potrzeby zmiany tej sytuacji.
Bardzo poważny problem stanowią tu mali dostawcy, którzy nie chcą lub rzeczywiście nie dostrzegają problemu.
Zdaniem KE obowiązkowe regulacje dotyczące podstawowych, ogólnych wymagań PBW, zmobilizują do ich wdrożenia i poprawy sytuacji.
Wskazany jest audyt wewnętrzny, ale również zewnętrzny, pochodzący z niezależnych, kompetentnych instytucji.
Wydaje się, że w Polsce mógłby to być Główny Inspektorat Sanitarny. Wymagałoby to oczywiście jego gruntownej reorganizacji.
W niektórych krajach audyt PBW funkcjonuje.
W Anglii i Walii nie ma obowiązku audytu, a jednak centralny regulator przeprowadza je w zakresie oceny i zarzadzania ryzykiem (włączając w nie wizytowanie obiektów i wdrażanie programów naprawczych).
Węgrzy uzupełnili prawo tak aby regulowało aspekty kontroli dostawców wo-dy, szczególnie małych.
Mały dostawca według UE: dziennie obsługuje do 5000 osób albo dostarcza do 1000 m³ wody.
56 milionów mieszkańców Unii obsługiwanych jest przez takich dostawców, których jest ponad 86 tysięcy.
To właśnie w małych instalacjach PBW są bardzo wskazane.
Niestety wdrażanie Planów jest tu trudniejsze niż u dużych dostawców.
Brakuje często wsparcia merytorycznego oraz finansów.
Zdarza się, że jedna osoba odpowiada za cały system uzdatniania, nie ma możliwości jej przeszkolenia, czy narzucenia obowiązku zaangażowania się w ocenę ryzyka.
Problem odpowiedniej oceny zagrożeń i zarządzania ryzykiem jest w krajach unijnych coraz powszechniejszy.
Powstają więc programy, które mają na celu minimalizować zagrożenia dla systemów zaopatrzenia w wodę. Na przykład w Holandii powstał Program Delta.
W zakresie zaopatrzenia w wodę podstawowym warunkiem skuteczności jest określenie potencjalnych zagrożeń.
Ministerstwo Ekologii, Rozwoju i Energetyki w swoich wytycznych podkreśla, że źródłem zanieczyszczeń wody jest niemal wyłącznie działalność człowieka: rolnictwo, przemysł, gospodarstwa domowe.
Z kolei w Wielkiej Brytanii wdrażane są programy działań w zakresie poprawy bezpieczeństwa zaopatrzenia w wodę.
W Polsce wdrażanie PBW jest w bardzo początkowej fazie.
Oczywiście wiele wodociągów ma własne rozwiązania zmniejszające ryzyko, jednak nie są one kompletne i ograniczają się do systemów uzdatniania i dystrybucji.
Wynika to w większości przypadków z ograniczeń w zakresie odpowiedzialności za jakość wody w źródle oraz na końcu systemu, czyli w kranie.
Wydaje się, że liderem we wdrażaniu PBW są wodociągi w Słupsku. Również MPWiK w Krakowie rozpoczął proces ich budowy.
Nie jest to zadanie łatwe.
Aby wesprzeć przedsiębiorstwa w zadaniach na rzecz poprawy jakości wody Izba Gospodarcza Wodociągi Polskie wspólnie z Głównym Inspektoratem Sanitarnym przetłumaczyła opracowanie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na temat wytycznych dotyczących jakości wody.
Wytyczne te są uznawane na całym świecie jako najbardziej wiarygodne informacje w sprawie jakości wody pitnej i często stanowią podstawę dla tworzenia krajowych przepisów ustawowych i wykonawczych.
Obejmują zalecenia dotyczące procedur i wartości orientacyjnych i jak powinny być stosowane, zagrożeń mikrobiologicznych, które nadal są głównym problemem w krajach zarówno rozwijających się i rozwiniętych, jak również zmian klimatycznych, powodujących zmianę temperatury wody i opadów, długotrwałych susz, zwiększoną ilość powodzi i jej skutków dla jakości wody, uznając znaczenie zarządzania skutkami tych zjawisk jako część strategii zarządzania wodą.
W pracy opisano również rodzaje zanieczyszczeń chemicznych w wodzie pitnej, podano informacje na temat substancji chemicznych nie rozważanych wcześniej, takich jak pestycydy.
Zaprezentowano również kluczowe chemikalia , które poprzez wodę przenikają do organizmu człowieka (np. arsen, fluor, ołów, selen, uran oraz uboczne produkty dezynfekcji).
Plany Bezpieczeństwa Wody są na pewno narzędziem skutecznym, ale trudnym do wdrożenia.
tags: #identyfikacja #potencjalnych #zagrozen #uzdatnianie #wody
