Filtracja Kłębuszkowa: Rola Tętniczek Doprowadzających i Odprowadzających

Szczegóły: Opublikowano: 09. October 2025

Nerka pełni szereg istotnych funkcji w organizmie, które obejmują regulację, wydalanie, funkcje endokrynne i metaboliczne.

Funkcje Nerki

Regulacyjna: Zapewnia utrzymanie stałej objętości, składu i odczynu płynów ustrojowych oraz dostarczanie organizmowi ważnych dla życia substancji, takich jak woda, elektrolity, glukoza i aminokwasy.
Wydalnicza: Wydala z organizmu produkty przemiany materii (kwas moczowy, mocznik, siarczany, fosforany).
Endokrynna: Wytwarza hormony, takie jak erytropoetyna, renina i prostaglandyny.
Metaboliczna: Degradacja hormonów i wytwarzanie glukozy, amoniaku (glukoneogeneza).

Unaczynienie Nerki

Krew do nerki doprowadzana jest przez tętnicę nerkową, która wnika do wnęki nerki i dzieli się na tętnicę nerkową przednią i tylną. Następnie krew przepływa przez kolejne naczynia:

Tętnica segmentowa
Tętnica międzypłatowa
Tętnica łukowata
Tętnica międzypłacikowa
Tętniczka doprowadzająca, która rozdzielając się, tworzy sieć kłębuszka
Tętniczka odprowadzająca (rozdziela się na sieć okołocewkową)
Żyłki
Żyły międzypłacikowe
Żyły łukowate
Żyły międzypłatowe
Żyła nerkowa

Budowa i Funkcja Nefronu

Nefron to podstawowa jednostka morfologiczna i czynnościowa nerki. Składa się z dwóch części: ciałka nerkowego (kłębuszek nerkowy + torebka Bowmana) oraz kanalika nerkowego.

Ciałko nerkowe: Składa się z kłębuszka nerkowego (sieci dziwnej naczyń włosowatych) oraz otaczającej go torebki Bowmana. Podczas filtracji kłębuszkowej powstaje mocz pierwotny.
Kłębuszek nerkowy: Składa się z naczyń włosowatych, będących rozgałęzieniem tętniczki doprowadzającej, a następnie łączących się w tętniczkę odprowadzającą. Otoczony jest torebką kłębuszkową (Bowmana), zbudowaną ze śródbłonka, błony podstawnej i nabłonka trzewnego.
Kanalik nerkowy: Składa się z kanalika bliższego, pętli Henlego, kanalika dalszego i zbiorczego.

Szczegółowa Budowa Kłębuszka Nerkowego

Śródbłonek: Nieszczelne, płaskie komórki.
Błona podstawna: Składa się z trzech warstw: dwóch blaszek jasnych i jednej blaszki gęstej (w środku).
- Blaszka gęsta: Nie pozwala na przenikanie elementów morfotycznych i dużych cząsteczek.
- Blaszka jasna: Pozwala na przepływ białek ujemnie naładowanych (dzięki ujemnym proteoglikanom).
Nablonek trzewny: Występują tu: ciało komórki, wypustki główne, podocyty (zanurzone w błonie podstawnej).

Filtracja Kłębuszkowa

W kłębuszku nerkowym zachodzi filtracja krwi. Śródbłonek, błona podstawna i podocyty stanowią barierę filtracyjną, przez którą przesącz przechodzi z krwi do torebki Bowmana. Przesączanie kłębuszkowe zależy od:

Efektywnego ciśnienia filtracyjnego
Przepływu osocza przez nerki
Współczynnika filtracji

Czynniki Wpływające na Filtrację

Ciśnienie hydrauliczne jest uwarunkowane zmianami napięć tętniczki doprowadzającej i odprowadzającej:

Przeczytaj także: Definicja i pomiar filtracji kłębuszkowej

Skurcz tętniczki doprowadzającej: Powoduje spadek ciśnienia, spadek przepływu osocza i spadek filtracji (adrenalina, noradrenalina, adenozyna).
Skurcz tętniczki odprowadzającej: Powoduje wzrost ciśnienia, spadek przepływu krwi i wzrost filtracji (prostacyklina, prostaglandyna).

W wyniku filtracji kłębuszkowej powstaje mocz pierwotny (około 180 litrów na dobę).

EFP (efektywne ciśnienie filtracyjne) jest różnicą między ciśnieniem hydrostatycznym w kłębuszku nerkowym a sumą ciśnienia onkotycznego i hydrostatycznego w torebce nefronu oraz ciśnienia onkotycznego w naczyniach włosowatych kłębuszka.

Rola Kanalików Nerkowych

Kanalik nerkowy składa się z kanalika bliższego, pętli Henlego, kanalika dalszego i zbiorczego.

Kanalik Bliższy (Proksymalny)

Resorpcja zwrotna obowiązkowa i sekrecja.
Do krwi powraca H2O, jony (Na+, Ca2+, Mg2+, Cl-) i związki organiczne (glukoza, aminokwasy, kwasy organiczne).
Do kanalika powraca np. kwas moczowy.
Przesącz: izotoniczny.

Pętla Henlego

Składa się z ramienia zstępującego i wstępującego.
W części ramienia zstępującego jest przepuszczalna dla H2O do krwi, a wstępującego dla jonów, mocznika.
Następuje tu zagęszczanie moczu.
Przesącz: hipertoniczny.

Kanalik Dalszy (Dystalny)

Resorpcja zwrotna nadobowiązkowa.
Do światła kanalika wydzielane są H+, K+, moczany, metabolity leków.
Powstaje mocz ostateczny (bez białek i elementów morfotycznych krwi).
Przesącz: hipotoniczny, izoosmotyczny.

Kanalik Zbiorczy

Składa się z odcinków: korowego, zewnątrzwydzielniczego, wewnątrzwydzielniczego.
Składa się z dwóch rodzajów komórek: jasne (główne) i ciemne (wstawkowe).
Funkcja komórek kanalika zbiorczego jest pod nadzorem hormonalnym (głównie wazopresyny i aldosteronu).

Rola Nerek w Regulacji Gospodarki Wodno-Elektrolitowej

Nerki odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu prawidłowego stężenia elektrolitów.

Na (Sód): Prawidłowe stężenie w osoczu: 135-145 mmol/l. Reguluje objętość płynów w ustroju i jest składnikiem pompy sodowo-potasowej.
K (Potas): Stężenie w osoczu: 3,5 - 5,0 mmol/l.
Ca (Wapń): Stężenie w surowicy dorosłych: 2,25 - 2,75 mmol/l.
Fosforany: Najsilniejszy układ buforowy.

Związek Ciśnienia Krwi Obwodowej z Tempem Filtracji Kłębuszkowej

Nerki utrzymują względnie stałą objętość krwi w układzie krążenia. Wzrost objętości krwi i jej ciśnienia powoduje zwiększoną filtrację kłębuszkową, a co za tym idzie, wydalanie większej ilości moczu.

Przeczytaj także: Webber AP8400 - wymiana filtrów

Układ renina-angiotensyna-aldosteron (RAA) kontroluje objętość krwi krążącej w ustroju oraz stężenia jonów sodowych i potasowych w płynach ustrojowych.

Wpływ Nefropatii Cukrzycowej na Filtrację Kłębuszkową

Zaburzenia hemodynamiczne, takie jak hiperfiltracja, odgrywają kluczową rolę we wczesnych stadiach nefropatii cukrzycowej. Hiperfiltracja obejmuje zarówno kłębuszki nerkowe, jak i cewki, prowadząc do zwiększenia szybkości filtracji kłębuszkowej (GFR).

W warunkach wczesnej cukrzycy dochodzi do rozszerzenia tętniczki doprowadzającej oraz skurczu tętniczki odprowadzającej kłębuszek. Angiotensyna II stymuluje skurcz naczyń odprowadzających, dodatkowo zwiększając ciśnienie wewnątrzkłębuszkowe i następującą po nim hiperfiltrację.

Uszkodzenie nerek w nefropatii cukrzycowej jest spowodowane nie tylko zaburzeniami hemodynamicznymi, ale również zmianami strukturalnymi w obrębie kłębuszka nerkowego.

Długotrwałe zaburzenia hemodynamiczne prowadzą do nieodwracalnych zmian strukturalnych w nerkach, obejmujących cewki nerkowe i śródmiąższ.

Przeczytaj także: Optymalne rozcieńczenie bimbru

tags: #filtracja #kłębuszkowa #tętniczka #doprowadzająca #i #odprowadzająca