Filtracja kłębuszkowa: Co to jest i dlaczego jest ważna?
- Szczegóły
Filtracja kłębuszkowa (GFR) to kluczowy wskaźnik oceny pracy nerek. Pozwala na ocenę, jak dobrze nerki filtrują krew. Kłębuszki to znajdujące się w nerkach maleńkie filtry, które umożliwiają usuwanie produktów rozkładu z krwi, jednocześnie nie dopuszczając do utraty ważnych białek i krwinek.
Każdego dnia zdrowe nerki filtrują krew i produkują około 500 ml moczu. Podany stopień filtracji odnosi się do ilości krwi filtrowanej w ciągu minuty.
Podstawy filtracji kłębuszkowej
Podstawową jednostką strukturalno-czynnościową nerki jest nefron. Składa się na niego kłębuszek nerkowy wraz z otaczającą go torebką oraz kanalik nerkowy. W kłębuszku nerkowym dochodzi do filtracji przepływającej krwi (jest to właśnie filtracja kłębuszkowa). W ten sposób powstaje tzw. mocz pierwotny - wskutek dalszych procesów, przekształca się w mocz ostateczny.
Filtracja kłębuszkowa to proces fizjologiczny zachodzący w nerkach, stanowiący pierwszy etap formowania moczu. W kłębuszkach nerkowych krew przepływająca przez naczynia włosowate kłębuszka jest filtrowana przez barierę filtracyjną do przestrzeni moczowej torebki Bowmana, pod wpływem różnicy ciśnień hydrostatycznych.
Bariera filtracyjna
Bariera filtracyjna składa się z trzech warstw: śródbłonka naczyń włosowatych, błony podstawnej, wyrostków stopowatych podocytów. Dzięki tej strukturze do przesączu pierwotnego przedostają się woda, elektrolity, glukoza, aminokwasy i niewielkie białka, natomiast większe cząsteczki białkowe oraz elementy morfotyczne krwi pozostają w naczyniach.
Przeczytaj także: Definicja i pomiar filtracji kłębuszkowej
Współczynnik przesączania kłębuszkowego (GFR)
Wskaźnikiem sprawności filtracji kłębuszkowej jest współczynnik przesączania kłębuszkowego (GFR - Glomerular Filtration Rate), który u zdrowej osoby dorosłej wynosi około 120-130 ml/min. Obniżenie GFR poniżej 60 ml/min/1,73 m² utrzymujące się przez co najmniej 3 miesiące wskazuje na przewlekłą chorobę nerek.
Szacowana filtracja kłębuszkowa (eGFR)
Szacowana filtracja kłębuszkowa (eGFR) w przybliżeniu określa faktyczną filtrację kłębuszkową. Bezpośredni pomiar GFR jest trudny i wymaga doświadczenia personelu, dlatego GFR ocenia się aktualnie poprzez eGFR. Obliczenie eGFR oparte jest na oznaczeniu kreatyniny w surowicy. Gdy funkcja nerek obniża się mniej kreatyniny jest wydalane z moczem i jej stężenie we krwi wzrasta. Obliczenie eGFR w oparciu o stężenie kreatyniny jest racjonalnym oszacowaniem filtracji kłębuszkowej.
Kiedy badanie jest wykonywane?
Uznaje się, że eGFR jest najdokładniejszym sposobem wykrywania zmian funkcji nerek. Ocenę przeprowadza się w oparciu o stężenie kreatyniny w surowicy i obliczenie filtracji zgodnie ze wzorem.
Oznaczenia BUN (azot mocznika) i kreatyniny są prostsze w wykonaniu, lecz nie umożliwiają rozpoznania wczesnego stadium uszkodzenia nerek. eGFR wyliczyć można równocześnie z wysłaniem próbki na oznaczenie kreatyniny, bez wykonywania dodatkowych testów. Amerykańska Fundacja d/s nerek (The National Kidney Foundation, NKF) zaleca, aby wyliczenie wykonywać przy każdym oznaczeniu kreatyniny.
Interpretacja wyniku eGFR
Przy pomocy eGFR wykryć można większość chorób nerek w najwcześniejszym stadium. Prawidłowe eGFR oznacza nikłe prawdopodobieństwo występowania choroby nerek, a niskie eGFR wskazuje na pewne ich uszkodzenie. Wartość eGFR poniżej < 60 ml/min sugeruje, że doszło do pewnego uszkodzenia funkcji nerek. NKF zaleca, aby wynik eGFR był interpretowany w odniesieniu do historii choroby i aktualnego stanu pacjenta.
Przeczytaj także: Webber AP8400 - wymiana filtrów
Wg zaleceń NKF każdy powinien znać swój wynik eGFR oraz wiedzieć jak go interpretować w oparciu o następującą tabelę:
| Kategoria GFR | GFR (ml/min/1,73 m2) | Opis |
|---|---|---|
| G1 | ≥ 90 | Prawidłowa lub zwiększona czynność nerek |
| G2 | 60-89 | Łagodne zmniejszenie czynności nerek |
| G3a | 45-59 | Umiarkowane zmniejszenie czynności nerek |
| G3b | 30-44 | Umiarkowane do ciężkiego zmniejszenie czynności nerek |
| G4 | 15-29 | Ciężkie zmniejszenie czynności nerek |
| G5 | < 15 lub dializa | Niewydolność nerek |
Czynniki wpływające na dokładność eGFR
Obliczenie eGFR ma na celu ocenę funkcji nerek wówczas gdy jest ona, stabilna i gdy powstawanie kreatyniny pozostaje bez zmian. Jeśli stężenie kreatyniny jest oznaczane wówczas gdy funkcja nerek ulega szybkim zmianom, tak jak w ostrej niewydolności nerek, ocena filtracji kłębuszkowej w oparciu o eGFR nie jest przydatna.
eGFR może być niewiarygodny u osób, których stężenie kreatyniny znacznie odbiega od normy jak np.
- u osób z rozbudowaną masą mięśniową lub słabo umięśnionych (z utratą tkanki mięśniowej),
- u osób z otyłością olbrzymią czy niedożywionych,
- u wegetarian spożywających niewielkie ilości białka,
- u osób spożywających suplementy diety zawierające kreatynę.
Najbardziej powszechnie stosowanym obecnie wzorem do obliczenia eGFR jest MDRD (Modification of Diet in Renal Disease study).
Inne metody oceny funkcji nerek
Oznaczenia BUN (azot mocznika) i kreatyniny są prostsze w wykonaniu, lecz nie umożliwiają rozpoznania wczesnego stadium uszkodzenia nerek. Inną metodą oceny funkcji nerek jest oznaczanie stężenia cystatyny C w surowicy. Zainteresowanie lekarzy tym testem wciąż rośnie. Również oznaczenie klirensu kreatyniny daje możliwość oszacowania funkcji nerek i filtracji kłębuszkowej. Ilość kreatyniny powstającej w organizmie i wydalanej z moczem jest zależna od masy mięśniowej i ilości białka spożywanego w diecie.
Przeczytaj także: Optymalne rozcieńczenie bimbru
tags: #filtracja #klebuszkowa #co #to #jest
