Woda pitna w Czechach: Normy, jakość i współpraca polsko-czeska

Szczegóły: Opublikowano: 24. November 2025

Wielu z nas nazywa Ziemię - niebieską planetą, co ma swoje uzasadnienie z uwagi na wszechobecną wodę. Bez wody nie ma roślin, postępu technicznego, nie ma życia. Współczesny człowiek zabiegany w codzienności, która coraz bardziej go przytłacza, nie myśli, że sam jest wodą. Jego całe ciało, kości, organy wewnętrzne, krew, to wszystko składa się z wody, o którą trzeba dbać.

Woda w organizmie człowieka to aż:

60-70% objętości dorosłego człowieka,
ponad 80% ciała noworodka,
75-80% objętości mózgu,
22% kości,
83% krwi,
75 % mięśni.

Wiedząc, jak ważnym elementem naszego życia jest woda, jej jakość i bezpieczeństwo jej dostawy są kluczowe. Postanowiono poszukać nowego źródła wody dla miasta Jastrzębia-Zdrój. W tym celu został rozpoznany rynek lokalny i nawiązano współpracę z czeskim partnerem.

Współpraca z czeskim partnerem

W grudniu 1998 roku doszło do rozmów z zarządem Severomoravskie Vodovody a Kanalizace a.s. Ostrawa w sprawie nawiązania współpracy handlowej i gospodarczej w zakresie pozyskania wody pitnej dla miasta Jastrzębia-Zdrój. Tak, to już kilkanaście lat, jak JZWiK S.A. dostarcza krystalicznie czystą wodę z serca czeskich Beskidów.

Woda dostarczana przez Jastrzębski Zakład Wodociągów i Kanalizacji S.A. czerpana jest ze źródeł rzek Ostravicy i Moravka w czeskich Beskidach. Teren wokół obu zbiorników wody MORAVKA i SANCE należy do obszaru ściśle chronionego tzn. Parku Krajobrazowego. Na obszarze przyległym do zbiorników wprowadzony jest bezwzględny zakaz jakiejkolwiek działalności człowieka, która miałaby negatywny wpływ, na jakość wody. Woda z ujęcia MORAVKA kierowana jest do stacji uzdatniania wody Vysni Lohty, natomiast z ujęcia ŚANCE do stacji Nova Ves.

Przeczytaj także: Gdzie kupić wodę destylowaną?

Jakość produkowanej wody pitnej spełnia wymagania obwieszczenia 252/2004 Dz.U. oraz wymagania dla wody służącej do przygotowania pożywienia dla niemowląt, w tym przypadku należy podkreślić, że zawartość azotanów jest dwa do trzech razy niższa niż zezwala norma dla wody dla niemowląt! Oprócz walorów smakowych i jakościowych wody dostarczanej do mieszkańców z serca Beskidów nie zapominamy, aby cena wody była akceptowalna społecznie.

Dyrektywa UE dotycząca jakości wody pitnej

Dyrektywa zobowiązuje do poprawy i utrzymania dostępu do wody pitnej. Dyrektywa ws. jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dyrektywa 2020/2184) to wiele istotnych zmian. Polska ma opóźnienie we wdrożeniu przepisów. Komisja Europejska wezwała Polskę do przyspieszenia prac nad implementacją zapisów dyrektywy. 27 marca 2023 roku Komisja Europejska wezwała Polskę do wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2020/2184 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Należało to zrobić do 12 stycznia 2023 r.

Dyrektywa 2020/2184 obejmuje obecnie zaktualizowane normy bezpieczeństwa, wprowadza metodykę identyfikacji zagrożeń dla jakości w całym łańcuchu dostaw wody i zarządzania nimi, ustanawia listę kontrolną nowych substancji i wprowadza przepisy dotyczące zgodności produktów przeznaczonych do kontaktu z wodą pitną. Nowe przepisy dotykają też problemu wycieków wody powstających podczas jej dystrybucji, co skutkuje stratami średnio 23 proc.

Polska nie jest jedynym krajem, który nie dokonał transpozycji zapisów dyrektywy do krajowych regulacji. Z komunikatu KE wynika, że zapisów nie wdrożyły Belgia, Bułgaria, Czechy, Dania, Niemcy, Estonia, Irlandia, Grecja, Chorwacja, Cypr, Łotwa, Litwa, Malta, Austria, Portugalia, Słowenia, Słowacja, Finlandia i Szwecja.

Na szczeblu unijnym znane są projekty wszystkich sześciu aktów wykonawczych powyższej dyrektywy. Obecnie trwają ich konsultacje. Najnowsze materiały ze strony Komisji Europejskiej, które można konsultować do 16 listopada 2023 roku, to m.in. tabela z wykazem konkretnych substancji. Chodzi o przewidywany w ramach dyrektywy tzw. pozytywny wykaz substancji, związków i składników wyjściowych. Te będą dopuszczone do użytku w procesach wytwarzania materiałów i produktów, które mają kontakt z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi. Substancje, które nie znajdą się na liście, nie zostaną dopuszczone do użycia we wspomnianych procesach.

Przeczytaj także: Inwestycje w Jakość Wody w Proszówkach

Lista obejmuje ponad 2000 substancji i wyszczególnia ich funkcje oraz zastosowanie. Poza nią trwa opiniowanie metodologii testowania i zatwierdzania substancji na niej figurujących. Ostatni przepis wykonawczy określa metodologie testowania i zatwierdzania materiałów końcowych (ang. final materials), stosowanych w takich produktach.

Otwierające powyższą serię pozostałe dwa dokumenty opublikowano w październiku 2023 roku z terminem konsultacji do 13 listopada 2023 roku. Pierwszy dotyczy sposobu oznakowania produktów, które dopuszczone będą do kontaktu z wodą pitną. Zgodnie z projektem nowe oznakowanie miałoby zostać wdrożone do końca 2026 r.

Woda pitna - fakty i mity

Picie wody z kranu to w Polsce temat kontrowersyjny. Wśród większości naszych rodaków dominuje przeświadczenie, że kranówka jest niesmaczna i niezdrowa. Być może jest to zwykłe przyzwyczajenie z czasów, kiedy była ona rzeczywiście niezdatna do picia. Ale jej słaba jakość to jeden z popularnych mitów, które nie mają żadnego pokrycia w rzeczywistości. Niestety, takich przekłamań jest więcej.

Fakty

O jakość wody dbają m. in. przepisy unijne. Najlepsza woda jest w dużych miastach, ale w ubiegłym roku Główny Inspektor Sanitarny potwierdził, że 99,7% wody w polskich kranach jest bezpieczna. Badania NIK dowodzą, że w większości przypadków stan instalacji nie ma wpływu na jakość wody. Stare rury pokrywa zazwyczaj kamień, a nie zanieczyszczenia, a ten nie ma wpływu na jakość wody. Warto też wykonać badanie jakości wody w Twoim kranie.
Kupując wodę w butelce przepłacasz. Rocznie Polacy wydają na nią aż 3 miliardy złotych, a szacuje się, że do 2020 będziemy wydawać dwa razy tyle! Kupując wodę w butelce płacimy także za jej wyprodukowanie, opakowanie, magazynowanie, transport do sklepu, marżę i podatek. Warto podkreślić także inny koszt - ekologiczny. Butelki PET są jednorazowe, a do wyprodukowania 1 sztuki trzeba zużyć aż 26 litrów wody.
O wodzie butelkowanej mówi się najczęściej „mineralna”. Okazuje się jednak, że to spore nadużycie, bo taka woda musi zawierać minimum 1000 miligramów składników mineralnych na litr. Niewiele wód sklepowych spełnia ten wymóg, ale też niewiele osób zwraca na to uwagę. M.in. wapń, magnez, fosfor czy potas. Są one niezbędne dla naszego organizmu. Zawartość magnezu w wodzie w Trójmieście i w Krakowie wynosi 10 mg/1 l, a wapnia ok. 88-99 mg. To co najmniej dwa razy więcej niż w butelkowanej wodzie źródlanej lub nisko zmineralizowanej. Te dwa najcenniejsze minerały odkładają się na dnie czajnika w postaci osadu.
W Polsce produkuje się ok. 4,5 mld butelek rocznie, z czego 80% ląduje w polskich lasach, rzekach i na wysypiskach śmieci. Niemała część z nich jest spalana w piecach. Brak kaucji za butelki PET to podstawowy problem. Jej rozkład trwa nawet 500 lat. A przecież przetwarzanie plastiku oznacza ponowną emisję spalin i dodatkowe zużycie wody. Dlatego zdecydowanie lepsze jest ograniczanie zużycia butelek jednorazowych, niż ich produkcja i recykling.

Mity

Gotowanie wody sprawia, że wytrąca się z niej duża część cennych minerałów, w tym magnez i wapń. Owszem, podczas gotowania zabija się wiele bakterii i wirusów, jeśli występują one w wodzie. Woda w naszych kranach poddawana jest filtracji, ozonowaniu i dezynfekcji, dlatego nie znajdziemy w niej szkodliwych drobnoustrojów. Poza tym znajdujący się w niej osad i nalot, pogarszają jej smak i jakość.
Osad i kamień w czajniku to nic innego jak dowód, że w wodzie występują jony wapnia i magnezu. Podczas gotowania wytrącają się one, tworząc nieprzyjemną, nawarstwiającą się skorupę. Jest to tzw. kamień kotłowy, którego nie należy spożywać, ale jego obecność nie jest szkodliwa. Wręcz przeciwnie. Dowiedziono, że spożywanie takiej właśnie wody wpływa pozytywnie na układ krążenia. Lekarze są w tej kwestii jednogłośni - nie! Kamica nerkowa to choroba, której przyczyną są substancje chemiczne znajdujące się w moczu. Choć bardzo ważna jest tu odpowiednia dieta, to picie wody z kranu nie jest przeciwskazaniem.

Proces uzdatniania wody

Zanim woda z kranu trafi do naszej szklanki, musi przejść długi i wieloetapowy proces czyszczenia i uzdatniania. Poddawana jest m. in. filtracji, ozonowaniu i dezynfekcji. Musi ona bowiem spełniać wysokie wymagania WHO, Unii Europejskiej i Ministerstwa Zdrowia. Jest regularnie badana przez Sanepid i niezależne laboratoria badawcze. Wyniki trafiają do urzędników miasta lub gminy. Jeśli odbiegają od normy, działania podejmowane są natychmiast, a władze muszą poinformować o tym fakcie mieszkańców.

Zdarza się, że z kranów płynie woda o zmienionym kolorze - żółta lub brunatna. Oznacza to, że znajduje się w niej większa niż zazwyczaj ilość żelaza. Jest to najczęściej skutek remontu instalacji wodnej.

Przeczytaj także: Woda mineralna Józef: Zalety

Jeśli mimo tych środków bezpieczeństwa masz wątpliwości, co do stanu wody płynącej z Twojego kranu, możesz w każdej chwili mieć wgląd w wyniki badań dostępne w Urzędach Miasta lub Gminy. Możesz też wykonać je na własną rękę w Sanepidzie lub niezależnym laboratorium. Koszt to ok. 400 zł (listopad 2019) i może być poniesiony wspólnie przez mieszkańców lub administrację.

To fakt - woda z kranu pachnie czasem chlorem. Chlor to środek do dezynfekcji, dzięki któremu mamy pewność, że w wodzie nie ma bakterii, wirusów i innych mikroorganizmów. Na razie nie wynaleziono skuteczniejszej broni do uzdatniania wody wodociągowej, ale też nie ma takiej potrzeby. Chlor stosowany jest w bezpiecznych dawkach, niemających wpływu na nasze zdrowie. Niestety nawet niewielka dawka sprawia, że można wyczuć jego zapach. Może też wpływać na smak wody.

Picie wody z kranu nadal budzi spore kontrowersje i zdziwienie. A nie powinno, bo kranówka jest zdrowa, smaczna i bezpieczna, bo przebadana na wszystkie możliwe sposoby. Podobnie jak w krajach zachodnich, możemy ją pić bez żadnych oporów. Niezależni specjaliści przekonują, że jej jakość nie odbiega od wielu wód butelkowanych, dlatego nie ma żadnego uzasadnienia kupowania wody w sklepie.

tags: #woda #pitna #czechy #normy #jakość