Filtracja Mechaniczna w Akwarium: Kompleksowy Przewodnik
- Szczegóły
Czysta woda w akwarium to podstawa zdrowia ryb i prawidłowego rozwoju roślin. Wraz z upływem czasu w zbiorniku gromadzą się zanieczyszczenia: odchody ryb, resztki pokarmu, obumarłe części roślin oraz drobne zawiesiny. Filtracja mechaniczna polega na usuwaniu widocznych zanieczyszczeń stałych poprzez przepuszczanie wody przez specjalne materiały filtracyjne. Dzięki temu woda staje się klarowna, a ryby i rośliny mogą rozwijać się w zdrowym środowisku.
Filtracja mechaniczna w akwarium to proces, który umożliwia usunięcie unoszących się w wodzie cząsteczek materii. Inaczej mówiąc, jest to proces polegający na oddzieleniu fazy stałej od fazy ciekłej, w trakcie przepływu przez ośrodek porowaty. Woda przepływająca przez filtr jest również oczyszczana z substancji rozpuszczonych. Wielkość usuwanych cząsteczek zależy od zastosowanych materiałów filtracyjnych, których wybór na rynku zoologicznym jest bardzo duży.
Rodzaje Filtracji w Akwarium
W akwarystyce możemy wyodrębnić 3 najważniejsze rodzaje filtracji:
- Filtracja biologiczna
- Filtracja mechaniczna
- Filtracja chemiczna
Filtracja mechaniczna to element filtracji akwarium, który jest dodatkiem dla filtracji biologicznej, a nie wymogiem. Filtracja mechaniczna to nic innego jak mechaniczne filtrowanie wody. W akwarium odbywa się za pomocą wkładów do filtracji mechanicznej jak rożnego rodzaju gąbki, waty, włókniny i inne media i wkłady do tego celu.
Filtracja mechaniczna polega na oczyszczaniu wody z wizualnych zanieczyszczeń jak np. szczątki pokarmu, roślin, i inne cząsteczki organiczne unoszące się w wodzie, które widzimy gołym okiem. Można by ją porównać do przelewania filiżanki kawy z fusami przez gazę, kawa przeleci, fusy czyli nasze zanieczyszczenia zostaną wy-filtrowane mechaniczne i osiądą na gazie.
Przeczytaj także: Krok po kroku: Czyszczenie filtra powietrza w akwarium
Materiały Filtracyjne Stosowane w Filtracji Mechanicznej
Do dyspozycji akwarystów są gąbki o różnej gęstości, waty perlonowe, włókniny i materiały ceramiczne. W trakcie użytkowania wszystkich tych wkładów zachodzi proces kolmatacji (zapychania). Skutkuje to zmniejszeniem przepływu, jak również zatrzymywaniem się coraz drobniejszych cząsteczek. Filtr, a właściwie wkład filtracyjny, może zapchać się całkowicie, uniemożliwiając przepływ wody.
Jak można się domyślać kolmatacja zachodzi szybciej, gdy używamy gęstych materiałów filtracyjnych, jak również gdy pielęgnujemy bardzo brudzące gatunki ryb. Procesy fizyczne, które zachodzą podczas filtracji wody przez materiały porowate, zostały dobrze poznane i opisane za pomocą wzorów matematycznych, jako że są one wykorzystywane na skalę przemysłową w oczyszczalniach ścieków i zakładach uzdatniania wody.
Wkład filtracyjny zachowuje się jak sito, zatrzymując na swojej powierzchni cząsteczki większe od porów złoża. Szczególnie ładnie widać to na gąbce i włókninie. Proces ten w dużym stopniu wykorzystujemy zakładając na rurę, zasysającą wodę z akwarium do filtra kubełkowego, tzw. prefiltr. Dotyczy cząsteczek, które nie zostały zatrzymane w procesie cedzenia. Pory złoża można potraktować jako kręte kanaliki o zmiennej średnicy.
Co jakiś czas woda trafia z wąskich do szerokich kanalików, w których następuje spadek prędkości przepływu. W wyniku czego następuje sedymentacja (odkładanie) cząsteczek. W miarę jak pory te są zapełniane, zwiększa się w nich prędkość przepływu, a tym samym zmniejsza się sedymentacja. Wówczas zwiększa się rola głębiej położonych szerokich kanalików. W porach wkładu filtracyjnego może dochodzić do agregacji (łączenia się) cząsteczek, przez co wzrastają ich wymiary.
Jak Dobrać Wkłady Filtracyjne?
Filtracja mechaniczna w akwarium będzie przebiegać sprawnie, gdy odpowiednio zostaną dobrane wkłady filtracyjne. W filtrach wewnętrznych wielokomorowych producenci zwykle dostarczają zestaw materiałów filtracyjnych. Są one odpowiednio dobrane i dobrze się sprawują w przeciętnym akwarium. Jeżeli jednak mamy potrzebę eksperymentów, to można zrezygnować z modułu składającego się z kilku komór (który np. ciągle się zapycha) na rzecz gąbki. Jeżeli ryby bardzo brudzą warto zainstalować gąbkę o większej porowatości. Na początku nie będzie ona wyłapywać najdrobniejszej zawiesiny, ale z czasem, gdy jej pory się wypełnią, już tak. Przede wszystkim jednak nie będzie się zapychać po kilku dniach działania.
Przeczytaj także: Skład i zastosowanie Aqua Szut Czysta Woda
Rodzaj wkładu filtracyjnego możemy też modyfikować w filtrach zewnętrznych. Jeżeli kubełek ma być filtrem mechanicznym to nie potrzebna jest w nim ceramika do filtracji biologicznej - można ją zastąpić np. gąbką.
Typy Filtrów Akwariowych
Filtry w akwarium możemy podzielić na dwie zasadnicze grupy: urządzenia wewnętrzne i zewnętrzne.
Filtry Wewnętrzne
Najczęściej spotykanym typem filtrów są klasyczne filtry wewnętrzne napędzane głowicą z pompą. Klasyczne filtry wewnętrzne do akwarium to konstrukcje rozwojowe filtrów gąbkowych. Budowa i zasada działania tych filtrów jest prosta. Głównym elementem filtra jest głowica pompy, która tłoczy wodę. Do niej podłączona jest gąbka, a w bardziej rozbudowanych urządzeniach także pojemniki na inne media filtracyjne. Filtr taki umieszcza się wewnątrz akwarium. Przeważnie urządzenia te pełnią funkcję filtracji mechanicznej, klarując wodę. Służą także często jako cyrkulatory wody.
Pomimo rozwoju techniki filtr wewnętrzny do akwarium to wciąż najczęściej stosowany rodzaj filtra. Nadaje się nawet do niewielkich akwariów. Jego największą zaletą jest niski koszt zakupu. Najtańszy filtr można nabyć już za kilkanaście złotych. Dostaniesz wtedy proste urządzenie wyposażone w gąbkę. Filtry te zapewniają bardzo dobrą cyrkulację wody. Wiele z nich posiada możliwości rozbudowy. Można do nich dołączać dodatkowe pojemniki na media filtracyjne, deszczownie, lampy UV itp. W zestawach dołączone są nierzadko dyfuzory (zwężki Venturiego), dzięki którym po podłączeniu wężyka zyskujemy dodatkowe natlenienie wody, bez konieczności instalowania napowietrzaczy.
Sporo modeli jest wyposażonych w mocne i wydajne pompy, dzięki czemu możliwe jest obsłużenie nawet dużych zbiorników. Prostota konstrukcji jest dodatkowym atutem.
Przeczytaj także: Ryby tolerujące twardą wodę
Największą wadą filtrów tego typu jest sam fakt konieczności umieszczenia ich wewnątrz zbiornika. Zajmują one miejsce, a według niektórych akwarystów są nieestetyczne, w szczególności modele z niezabudowaną gąbką. Pomimo zastosowania mocnych pomp wydajność filtracji biologicznej w tych filtrach jest bardzo ograniczona, na co ma wpływ niewielka w porównaniu z wkładami ceramicznymi powierzchnia czynna gąbek. Nie wszystkie modele można rozbudowywać o dodatkowe media filtracyjne, więc ich wykorzystanie jest ograniczone.
Urządzenia te, szczególnie modele z możliwością rozbudowy, są dobrym wyborem dla początkujących akwarystów. Dzięki ich niewysokiej cenie, prostocie budowy i obsługi oraz wydajności nadają się doskonale do pracy w niewielkich lub średnich zbiornikach.
Filtry Zewnętrzne
Najczęściej stosowanymi filtrami zewnętrznymi w akwarystyce są filtry kaskadowe i kubełkowe.
Filtry Kaskadowe
Pierwszym omawianym rodzajem filtra zewnętrznego jest tzw. kaskada. Jest to urządzenie pod postacią pojemnika zawieszanego na szybie akwarium. Posiada wbudowaną pompę, która przy użyciu rurki zasysającej pobiera wodę do pojemnika. Główna przewaga kaskady nad filtrem wewnętrznym jest taka, że nie zabiera ona prawie w ogóle miejsca w akwarium. Do zbiornika wpuszczona jest tylko rurka zasysająca wodę. Pojemniki tych filtrów mogą mieć znacznie większą pojemność niż ich pracujący w środku akwarium kuzyni, nie ustępują im jednocześnie wydajnością pomp.
Dzięki temu możesz zastosować wielostopniową filtrację mechaniczną, biologiczną i chemiczną. Także ceny kaskad nie przyprawiają o ból głowy, są porównywalne ze średniej jakości filtrami wewnętrznymi. Sama konstrukcja filtra jest dość prosta i niezawodna. Jeżeli filtr został prawidłowo zainstalowany, w razie awarii także nie ma ryzyka zalania pomieszczenia. Obsługa kaskady jest bardzo prosta. Wystarczy zdjąć pokrywę filtra i wyczyścić lub wymienić wkłady.
Największą wadą filtra kaskadowego jest to, że musi on wisieć na szybie zbiornika. Dlatego też należy zapewnić wystarczająco dużo miejsca obok akwarium. Jeśli jest wyposażone w pokrywę, trzeba wyciąć w niej otwór pod filtr. Niektórzy producenci pokryw dopuszczają takie zabiegi, w innych modelach może dojść do osłabienia konstrukcji i poważnych uszkodzeń. Pomimo wydajnych pomp z powodu szerokiej wylewki cyrkulacja wody jest słabsza niż w przypadku innych rodzajów filtrów. Wypełniony wodą i ceramiką filtr kaskadowy do akwarium jest ciężki, przez co może obciążać szybę akwarium. Pojedyncza kaskada nie jest w stanie obsłużyć dużego, długiego zbiornika. A zastosowanie kilku sztuk staje się nieekonomiczne i niepraktyczne.
Kaskady polecamy przede wszystkim akwarystom, którzy posiadają ograniczony budżet, a chcą mieć wydajną, kompleksową filtrację. Bardzo dobrze sprawdzają się w akwariach z krewetkami i rybami nie lubiącymi silnego prądu wody, np. z bojownikami.
Filtry Kubełkowe
Najbardziej rozbudowanym rodzajem filtra jest filtr kubełkowy do akwarium, znany także jako filtr kanistrowy lub po prostu filtr zewnętrzny. Ma on postać dużego pojemnika stojącego obok lub pod akwarium, zintegrowanego z pompą. Woda z i do akwarium doprowadzona jest dwoma wężami. Filtry te mogą mieć bardzo dużą pojemność. Zwykle są już wyposażone w różne media filtracyjne, najczęściej gąbki, wkłady biologiczne, a nawet chemiczne.
Największą zaletą tego typu filtra zewnętrznego jest bardzo duża ogólna wydajność filtracji. Dzięki dużej pojemności kubełka na media filtracyjne można umieścić w nim wszystkie niezbędne wkłady. Jeden kubełek może obsłużyć nawet duże, kilkusetlitrowe akwarium. Większość kubełków posiada możliwość regulacji wydajności, dzięki czemu podczas zmiany wielkości akwarium dostosujemy jego pracę do potrzeb zbiornika. Niektóre modele mają już wbudowane dodatkowe sprzęty. Inne można rozbudować o dodatkowe urządzenia, np. grzałki przepływowe, lampy UV. Ukryte najczęściej pod akwarium, są niewidoczne i niesłyszalne. W akwarium znajduje się tylko wlot i wylot.
Serwis takich filtrów jest względnie prosty, gdyż nie wymaga interwencji wewnątrz zbiornika. A przy zastosowaniu prefiltrów serwis wykonasz tylko kilka razy w roku. Z racji wydajności i skomplikowanej budowy filtry te są wyraźnie droższe niż pozostałe. Mają więcej ruchomych elementów, które mogą się zepsuć, np. zawory i pompki zalewowe. W razie awarii i wystąpienia nieszczelności może dojść do zalania pomieszczenia. Przy składaniu i serwisowaniu należy być dokładnym. Warto co jakiś czas przesmarować gumowe uszczelnienia.
Filtr zewnętrzny do akwarium polecamy przede wszystkim posiadaczom dużych zbiorników, w których ważna jest kompleksowa filtracja.
Jak Prawidłowo Ustawić Filtr w Akwarium?
Filtr do wody akwarium ustaw tak, aby uzyskać jak najlepszą cyrkulację wody. Dzięki mieszaniu wody rośliny mają stały dostęp do składników odżywczych, a temperatura i pozostałe parametry w całym akwarium się wyrównują. Najlepszą cyrkulację wody zapewniają dwa filtry, ustawione tak, aby ich wyloty były po przekątnej w akwarium. Jednak w akwariach najczęściej stosuje się tylko jeden filtr.
Wlot do filtra powinien znajdować się kilka centymetrów nad powierzchnią podłoża. Pozwoli to wyłapywać większość zanieczyszczeń bez zaciągania granulek podłoża, które mogłyby uszkodzić filtr. Wylot filtra dobrze jest umieścić w taki sposób, aby wywoływać ruch tafli wody. Pomocna w tym będzie deszczownica lub końcówka sterująca. Pozwoli to lepiej napowietrzyć wodę oraz zapobiegnie tworzeniu się kożucha bakteryjnego.
W przypadku filtra kubełkowego wlot i wylot należy umieścić po tej samej stronie akwarium, gdyż najwięcej zanieczyszczeń kumuluje się właśnie pod wylotem wody.
Czyszczenie Filtrów Mechanicznych
Ważną zasadą w stosowaniu filtrów mechanicznych jest ich okresowe czyszczenie, a częstotliwość zależy od mieszkańców akwarium. Pielęgnując brudzące gatunki ryb trzeba to robić częściej, nawet raz w tygodniu. Wypłukanie filtra mechanicznego nie tylko poprawia przepływ wody, ale przede wszystkim pozwala pozbyć się z akwarium znacznego ładunku materii organicznej.
Jeżeli w akwarium używany jest tylko jeden filtr (zwykle kubełkowy), to ze względu na pełnienie przez niego również roli filtra biologicznego nie jest wskazane częste jego otwieranie i płukanie. Zastosowanie w takim przypadku wyżej wspomnianego prefiltra znacznie ułatwia obsługę urządzenia.
Bardziej problematyczne są małe zbiorniki z niewielkimi filtrami wewnętrznymi, które pełnią jednocześnie rolę filtra mechanicznego i biologicznego. Tutaj zbyt gorliwe czyszczenie wkładów będzie każdorazowo skutkowało zachwianiem równowagi biologicznej w akwarium. Dlatego dobrym rozwiązaniem są filtry wewnętrzne, które posiadają dwie lub trzy komory. Pozwala to uniknąć czyszczenia w jednym czasie całego wkładu filtracyjnego.
Przy czyszczeniu mediów filtracyjnych ważne jest to, czego użyjemy do ich mycia. Należy je płukać wyłącznie w wodzie spuszczonej z akwarium. Pozwoli to zachować przy życiu pożyteczne bakterie, zasiedlające powierzchnie wkładów. Raz w tygodniu czyścimy wkłady filtracji mechanicznej. Pozbywając się osadów i zanieczyszczeń, ograniczysz ryzyko występowania uporczywych glonów, w tym krasnorostów. Zadbasz dodatkowo o krystalicznie czystą wodę.
Raz w miesiącu wyczyść także gniazdo wirnika pompy oraz węże i rurki, dzięki czemu zachowasz pełną wydajność filtra. Wkłady chemiczne wymieniaj zgodnie z zaleceniami producenta lub w razie widocznego spadku skuteczności działania. Co około pół roku wymieniaj połowę wkładów biologicznych, lecz nigdy wszystkie naraz.
Podsumowanie
Filtracja mechaniczna to absolutna podstawa w pielęgnacji akwarium. Regularne stosowanie gąbek i waty filtracyjnej oraz odpowiednia konserwacja pozwalają utrzymać wodę w idealnym stanie. Wybierając filtry do akwarium powinieneś wziąć pod uwagę potrzeby swojego akwarium, dla dużych zbiorników z pokaźną filtracją mogą być potrzebne nawet 2 filtry kubełkowe.
Podstawowa zasada: filtr powinien przepompować 4-6 objętości akwarium na godzinę. Na pudełkach producenci często wypisują litraż jaki może obsłużyć dany filtr. Filtry wewnętrzne i kaskadowe powinny być zanurzone w wodzie - wirnik zawsze musi znajdować się pod powierzchnią.
tags: #akwarium #filtracja #mechaniczna #rodzaje
